Ze spreekt snel, ze kent alle straattaal en ze appt voortdurend met ‘haar meiden en jongens’. Hanae Haddouche is 13 jaar jongerenwerker in Overvecht. Steeds meer van haar werk speelt zich online af. Ze weet hoe jongeren met elkaar communiceren, wat er speelt en hoe gevaarlijk die online wereld kan zijn. Een jongerenwerker die niet online actief is? Onmogelijk, vindt Haddouche.  

Sexting 

Zorgen rondom sexting - het versturen van seksueel getinte berichten of beelden van jezelf via je telefoon - zijn er al lang. Ook bij het jongerenwerk in Overvecht. Al in 2015 sloegen jongerenwerkers, onderwijs en politie alarm, nadat een meisje zelfmoord had proberen te plegen omdat een seksfilmpje van haar viraal was gegaan. Met name meiden met een islamitische achtergrond lopen vaker gevaar het slachtoffer te worden van shame sexting.  

KIS en Movisie deden in 2019 onderzoek naar hoe hulpverleners moeders met een Marokkaans-islamitische achtergrond kunnen ondersteunen in de opvoeding. Doel: negatieve gevolgen van shame sexting onder tienermeiden voorkomen en aanpakken.  

Schreeuw om aandacht

Social media spelen nu eenmaal een enorme rol in het leven van opgroeiende kinderen en jongeren, weet Haddouche. Ze volgt ‘haar jongeren’ én de nieuwste apps op de voet. Ze stuurt daar een hartje, appt een duimpje en spreekt een boodschap in. ‘Ah, deze jongen begint vandaag met zijn stage.’ Vorig jaar viel het het haar al op. Meiden uit verschillende wijken in Utrecht - begonnen sexy foto’s en filmpjes te delen en elkaar ‘te promoten.’ ‘Er klopte iets niet. Een aantal kende ik al persoonlijk, stuk voor stuk beschadigde kinderen, vaak hebben ze overal lak aan. Maar ik zie dit als een schreeuw om aandacht. En dan geef ik liever zelf die aandacht, dan dat een of andere vreemdeling met verkeerde bedoelingen dat doet.’  

Op exposure-accounts zag ik bekende gezichten voorbijkomen.

Kechlijsten 

Ze dook er verder in. ‘Ik stelde allerlei meiden die ik kende dezelfde vraag: over wie moet ik me zorgen maken?’ In een schriftje schreef ze de namen van die meisjes op. Al snel kwamen dezelfde meisjes boven drijven. Op Snapchat doken inmiddels de zogenoemde ‘exposure-accounts’ op. Accounts – net als voorheen de kechlijsten - bedoeld om mensen belachelijk te maken.

Kech is een verbastering van het Marokkaanse woord kehba, wat hoer betekent. ‘Op deze exposure-accounts zag ik die bekende gezichten opnieuw voorbijkomen. Deze meisjes worden zo aan de schandpaal genageld. Foto’s en filmpjes die ze privé hadden gedeeld, gaan viraal en iedereen kan ze zien.’ Dus ook: familieleden en mannen die op zoek zijn naar kwetsbare meiden. ‘Ze leggen contact online of zoeken contact bij school. Met Snapchat kun je eenvoudig iemands locatie vinden.’ Wie er achter deze accounts zit? ‘Dat kan iedereen zijn, ook een jaloerse vriendin van zo’n meisje.’  

Alarm 

Haddouche sloeg alarm en ging in overleg met ouders, scholen, Pretty Women (de Utrechtse organisatie voor hulpverlening bij seksualiteit en relaties, red), leerplichtambtenaren en politie. ‘Laten we niet wachten tot het een keer fout gaat.’ Het was februari, corona hing al in de lucht en de organisaties waren druk met het virus. ‘En toen kwam de lockdown. Iedereen zat ineens thuis en het aantal exposurelijsten groeide explosief. Internet ontplofte. ‘Weet je hoe hard ik heb gewerkt tijdens corona? Ik was er zeven dagen per week mee bezig.’

Een paar dagen later kwam dat telefoontje. Een meisje - wiens filmpje online rondging – was niet thuisgekomen. Met het uur steeg de paniek. Het 15-jarige meisje werd later – na een zoektocht van politie en familie – in een onveilige situatie aangetroffen. Niet veel later verdween een tweede meisje van het lijstje van Haddouche uit een jeugdinstelling. Ze werd later door de politie in België aangetroffen en zit nu in een gesloten inrichting. ‘Weet je, de wereld wil iets van deze kwetsbare meiden. En dat stopt niet door corona.’  

Blijf in gesprek

Ze besteedt er zelf in haar meidengroepen veel aandacht aan. ‘Wees voorzichtig met wat je deelt online. Wees je bewust van de gevolgen. Maar ik bespreek ook de andere kant: hoe gevaarlijk het is om anderen ’te exposen’. Er zijn jongeren die zelfmoord hebben gepleegd en smaad is strafbaar in Nederland.’

Een belangrijke taak ligt ook bij de ouders, vindt Haddouche. Heel veel ouders hebben geen idee wat hun zoon of dochter uit- spookt online. Ook scholen kunnen tijdens een ouderavond aandacht besteden aan het onderwerp. Docenten of hulpverleners moeten niet zomaar op ouders afstappen, waarschuwt ze. ‘Ik denk zelf wel honderd keer na voordat ik ouders inlicht. Ik overleg altijd met het meisje zelf. Je wilt ook niet dat ze thuis in gevaar komt omdat er een foto of filmpje rondgaat.’

Laten we niet wachten tot het fout gaat.

Alert reageren op online incidenten

Het is nu even rustig met de exposure-accounts, maar Haddouche maakt zich geen illusies. Het wachten is op een volgende golf. Met de app Telegram worden nu soms telefoonnummers van meiden en jongens gedeeld. Op Facebook worden door bepaalde profielen ook mensen belachelijk gemaakt. Jongerenwerk, onderwijs, scholen, leerplichtambtenaren en politie. De hele keten moet volgens Haddouche alert reageren op online incidenten.

‘We hebben nu hier in Overvecht een heel team met de jeugdgezondheidszorg, leerplicht, buurtteam, Pretty Women, politie, waarin we zaken met elkaar bespreken. Want voordat je het weet, doet iedereen maar wat zonder het van elkaar te weten en ontspringt het meisje de dans. Vaak is snel handelen echt belangrijk. Laten we niet wachten totdat het fout gaat.’ 

Dit artikel verscheen eerder in MOVISIES, november 2020. Ons relatieblad MOVISIES verschijnt drie keer per jaar en een abonnement is gratis.

Aanmelden MOVISIES