Martin van de Lustgraaf, senior bij adviseur Movisie, vat samen: ‘Dagbesteding viel weg en daarmee structuur en sociale contacten. Tegelijkertijd zijn er veel digitale alternatieven voor dagbesteding ontstaan.’ Martin is benieuwd hoe het de komende tijd zal gaan. ‘Er is in deze coronacrisis vooral aandacht voor medische gezondheid, maar nu volgt er nog een golf aan sociale en psychische problemen. Het opstarten van dagbesteding in de anderhalvemetersamenleving brengt ook weer nieuwe uitdagingen met zich mee.’ Verschillende praktijkvoorbeelden delen hoe het contacthouden met mensen met een LVB gaat en is gegaan.

Online lessen verlaagt de drempel

Online lessen

Dico de Jager is werkzaam bij Stichting Life Goals, waarbij sport wordt gebruikt als middel om kwetsbare mensen, waaronder mensen met een LVB, te verbinden. ‘Toen de activiteiten niet door konden gaan was dat heel vervelend voor de deelnemers, omdat een vast onderdeel van hun vrijetijdsbesteding ineens wegviel.’ Dico de Jager heeft direct een online module ontwikkeld toen fysiek bijeenkomen niet meer mogelijk was. Deze online module is bedoeld voor de sportcoaches, om te helpen met hoe ze het beste digitaal contact kunnen onderhouden met de deelnemers. Ook werd het mogelijk gemaakt dat de coaches sommige sportactiviteiten online konden aanbieden. Dico hoorde terug van de coaches: ‘Een gedeelte van de doelgroep was online niet (goed) te bereiken, maar er ontstond ook een nieuwe doelgroep: mensen die sporten in het echt heel eng vinden en het online sporten juist prettig vinden. Een gedeelte van die online sportmomenten willen we erin blijven houden omdat het voor een nieuwe groep de drempel verlaagt om te participeren.’ Dico heeft nog een tip: ‘Leg één communicatiemedium zoals Skype heel goed uit en blijf dat gebruiken. En houdt contact, ook als iemand niet vaak reageert.’

 

Je leert mensen op een andere manier kennen

Contact houden: maatwerk, proactief zijn en zingeving

Wouter Kolthek is initiatiefnemer en coach bij De Voetbalwerkplaats en maakt gebruik van de methode van Stichting Life Goals. De Voetbalwerkplaats wordt aangeboden vanuit zorgaanbieder ’s Heeren Loo. Jongeren met een LVB komen twee dagen in de week bij De Voetbalwerkplaats om te sporten, te werken op het terrein en te leren. Ook al deze activiteiten moesten stoppen. Online lessen heeft Wouter niet gegeven. ‘Een groot gedeelte van de groep heeft niet de vaardigheden om online lessen te volgen. Deze groep haalt de motivatie uit het fysiek bij elkaar zijn. We hebben op individueel niveau gekeken waar iemand behoefte aan had. Ik merkte dat sommigen geïnteresseerder raakten in mijn leven en vaker uit zichzelf belden. Dat is echt nieuw. Ieders leefwereld was kleiner en daardoor ging het gaandeweg ook over hobby’s en persoonlijke dingen. Zo leer je mensen op een andere manier kennen. Dat is een waardevolle ervaring.’

Marieke Markus van De Wilg deelt de ervaring dat contacthouden belangrijk is. De Wilg organiseert onder andere Buurtkoffie, samen met Dock en Buurteams Utrecht. Buurtkoffie is een vast inloopmoment waarbij mensen met een LVB of andere kwetsbaarheden en buurtgenoten elkaar op een laagdrempelige manier kunnen ontmoeten in het bijzijn van professionals. Marieke merkte dat iedereen het fysieke contact heel erg miste. Alle collega’s van De Wilg hebben veel telefonisch contact gehouden met de mensen die normaal gesproken elke week op de Buurtkoffie of bij een andere activiteit kwamen. Daarnaast was er elke werkdag een livestream op Facebook. Zo kon iedereen vanuit huis dagelijks meedoen aan activiteiten zoals knutselen of koffiedrinken en ervaringen delen. Doordat iedereen thuiszat kreeg je meer een beeld over hoe iemand woont, dit gaf leuke gespreksonderwerpen. Hoewel het niet het doel was bereikten ze met de livestream ook een nieuwe doelgroep, omdat je anoniem kon deelnemen of het kon terugkijken. Maar er was ook een groep die de middelen niet had of niet begreep. ‘Daarom hebben we met die deelnemers, waar mogelijk, één op één gewandeld en kaartjes gestuurd zodat we in contact bleven.’

Gesprekken gingen over zingeving

Niet alleen de manier van contacthouden is in de afgelopen tijd veranderd, maar ook de inhoud, hebben velen gemerkt. ‘Op een andere manier contact hebben, zoals dagbesteding op locatie of wandelen, bracht andere inzichten in het leven van de deelnemer. De gesprekken gingen veel meer over zingeving en rollen die cliënten hebben in het leven. Hopelijk weten we dit vast te houden en kunnen we collega’s inspireren om het hier ook over te hebben', aldus een projectleider van Cordaan.

Veerkracht

De impact van de coronacrisis verschilt per persoon en is mede afhankelijk van de woonsituatie en de regels. Veel mensen ervaren meer eenzaamheid en een gemis aan structuur. Maar toch heeft de coronacrisis ook positieve veranderingen gebracht. Rik Hoogendam (De Wilg): ‘Je zou verwachten dat de angst op de loer ligt door het gemis van andere mensen en verlies van ritme. Maar het is me opgevallen dat de meesten veerkrachtiger zijn dan gedacht, ze slaan zich er doorheen. Dat vind ik bewonderenswaardig.’ Wouter Kolthek ziet ook positieve veranderingen bij zijn team: ‘Sommigen gebruikten vaak verdovende middelen, maar hadden daar nu de gelegenheid niet voor. Daardoor hebben ze ervaren hoe het zonder kan zijn en zijn ze rustiger geworden.’

Deelnemers uit de leerbijeenkomst onderstrepen deze positieve ervaringen. Een voorbeeld: Een jongen die in de horeca werkte is thuis koekjes gaan bakken en verkopen. Ook zijn sommigen vaardiger met internet dan gedacht: één jongen heeft de mogelijkheid gekregen om zijn vrijwilligerswerk voor een kringloopwinkel thuis vanaf zijn computer te organiseren. Een andere deelnemer vertelde dat zij normaal gesproken wekelijks ging wandelen met een aantal jongeren met een LVB. Nu dat door corona niet meer ging, ging een jongere elke dag zelf met haar vader een wandeling maken.

Heropstarten van de activiteiten

Nu activiteiten worden opgestart zijn er weer nieuwe uitdagingen. Sommige mensen zijn moeilijk te bereiken, hebben moeite met afstand houden of begrijpen niet waarom een activiteit een andere vorm of grootte heeft dan eerst. Ook heerst er angst voor besmetting of kunnen geldende regels imponerend overkomen, wat de drempel verhoogd om weer naar een activiteit te komen.

De flexibiliteit is groter dan gedacht

Er zijn praktische uitdagingen zoals vervoer, maar die hebben juist ook goed uitgepakt: ‘Sommige deelnemers waren gebonden aan groepsvervoer. Toen dat niet door kon gaan is er gekeken of ze met wat hulp met het openbaar vervoer konden gaan. De crisis is een aanleiding om op een andere wijze stil te staan bij de ontwikkelingsmogelijkheden die mensen hebben. Zijn ze tot meer in staat dan eerder werd gedacht? Dit moeten we blijven behouden, door constant te polsen of iemand toe is aan een nieuwe stap. De flexibiliteit is groter dan gedacht’, aldus Marieke Markus.

Veel mensen zijn blij dat ze weer een stukje van hun routine terug hebben. De heropening van De Wilg ging met veel hulp van de vrijwilligers. Marieke Markus: ‘Veel vrijwilligers hebben zelf een LVB en weten daarom goed wat extra aandacht nodig heeft en wat niet duidelijk is. Zo hebben we optimaal kunnen voorbereiden.’

Contactbehoefte verschilt per individu

Door de coronacrisis is het duidelijk geworden dat best veel mensen met een LVB een smartphone hebben waarmee zij overweg kunnen. Het aanbieden van online contactmomenten heeft ook geleid tot het bereiken van een andere doelgroep, die hoge drempels ervaart bij fysieke activiteiten. De veiligheid en het gemak van de online activiteiten neemt die drempel weg. Dit is een belangrijk inzicht. Een combinatie van online en offline aanbod wordt zeker behouden, geven zowel Dico de Jager als Marieke Markus aan.

Een andere les is dat je actief moet zoeken naar wat voor wie het beste werkt. Zoals Wouter Kolthek verwoordt: ‘Ga na wat voor iedereen de beste manier van contact onderhouden is. Het is belangrijk om de deelnemers moed in te spreken en helderheid te geven over de situatie. Er is niet één aanpak die voor iedereen werkt, maar zorg ervoor dat iedereen betrokken blijft en houd persoonlijk contact op de manier die elk individu prettig vindt. Zo ontdek je hoe je van waarde kunt zijn voor elkaar.’