Geweld tegen vrouwelijke journalisten

Zonder erbij na te denken sla ik elke ochtend mijn krant open om het nieuws te lezen. Ik prijs mijzelf gelukkig met het vakwerk van de journalisten en de scherpe pen van de columnisten. In de kleine avonduren kijk ik naar het nieuws en volg ik debatten op de televisie. Journalisten bieden mij de mogelijkheid om mijn mening te vormen, argumenten uit te wisselen en het ergens mee oneens te zijn. Wat een groot goed dat er persvrijheid bestaat. Maar vandaag ben ik uit mijn droom ontwaakt. Mijn blik is gevallen op een nieuwsbericht van PersVeilig (1*). Ik had het kunnen weten. De veiligheid van vrouwelijke journalisten laat te wensen over. 

Veiligheid van vrouwelijke journalisten

We weten het allemaal: veiligheid is een breed begrip, waar tal van verschijnselen onder vallen. Meestal wordt overigens niet veiligheid bedoeld maar juist het tegengestelde: onveiligheid. Onveiligheid wordt veroorzaakt door verschillende gedragingen, maar hangt tegelijkertijd ook nauw samen met een dreiging: in dit geval het risico om slachtoffer te worden van grensoverschrijdend gedrag. Deze dreiging zorgt voor gevoelens van alertheid en angst (Zicht op sociale veiligheid). Uit onderzoek blijkt dat 73 procent van de 1.200 vrouwen ervaring heeft met online geweld. Hieronder valt van alles: dreigen, schelden, kleineren, maar, zo geven de vrouwelijke journalisten aan, hierbij wordt onder andere ook gedreigd met verkrachting. Bij 20 procent van deze groep hebben deze dreigingen ook geresulteerd in daadwerkelijk offline geweld tegen hen. Dat zijn op een groep van 1.200 vrouwelijke journalisten 175 vrouwen. 

Persvrijheid en gendergelijkheid staat onder druk

Het College van de Rechten van de Mens (2*) concludeert in haar jaarlijkse rapport naar mensenrechten dat het publieke debat steeds onveiliger wordt. Uit het rapport komt naar voren dat er steeds vaker scheldpartijen, verwensingen, (doods)bedreigingen en fysiek geweld plaatsvinden. Ook Persveilig ziet een verdubbeling van het aantal meldingen in 2021 ten opzichte van 2020. En, zo stelt het College, vrouwen zijn daarbij vaker doelwit. Persoonskenmerken, zoals onder andere gender en genderidentiteit vergroten het risico op agressie en intimidatie. Met name vrouwen die zich uiten via de – sociale - media zijn extra vaak doelwit. Zij krijgen te maken met seksistische en vernederende opmerkingen, intimidatie en bedreigingen met seksueel geweld. Een onderzoeksjournalist bij The Guardian en The Observer geeft aan dat vrouwelijke journalisten moeten opereren in een vijandige omgeving. Gender gerelateerd geweld zet de persvrijheid van vrouwelijke journalisten onder druk. 

Overheid, bestuurders en politici: neem het probleem serieus

Gender gerelateerd geweld en grensoverschrijdend gedrag tegen vrouwelijke journalisten is een grote bron van zorg. De incidenten staan niet op zichzelf, maar zijn onderdeel van een cultuur. Dat maakt dat vrouwelijke journalisten werken met in het achterhoofd een aanwezige dreiging. Welke invloed heeft die dreiging op de persvrijheid? Bewegen vrouwelijke journalisten zich net zo frank en vrij om het vak uit oefenen? Vraagt dit extra Moed en Lef? Op welke manier anticiperen ze op de dreiging? De incidenten tegen vrouwelijke journalisten staan niet op zichzelf. Wereldwijd is een cultuur waarin gender gerelateerd geweld gemeengoed is. En de gevolgen zijn groot. Naast al het persoonlijk leed staat hier de persvrijheid op het spel. Overheid, bestuurders en journalisten, neem het probleem serieus. Het is daarbij niet alleen de zogenaamde boze burger die aangesproken moet worden. Uit het onderzoek van Unesco blijkt dat het online geweld tegen vrouwen in 14 procent van de gevallen afkomstig is van collega’s, 14 procent komt van ambtenaren en 23 procent komt van politici. Steek de hand eerst in eigen boezem. En begin in jouw eigen organisatie met het organiseren van veiligheid. 

1* PersVeilig laat veiligheid van vrouwelijke journalisten onderzoeken / Villamedia
2* Mensenrechten in Nederland 2021. Een veilig publiek debat. College van de Rechten van de Mens, juni 2022