In dit derde deel vertellen Betty van der Zande, programma-coördinator Haags Steunsysteem en Matthijske Verseput, programma-coördinator Haags Steunsysteem en coördinator vrijwilligerswerk Parnassia Groep, over de Werktafel van het Haags Steunsysteem. Het Haags Steunsysteem is onderdeel van Reakt dat onder Parnassia valt.

Haags Steunsysteem (HSS)

Het Haags Steunsysteem (HSS) verbindt professionals, cliënten, ervaringsdeskundigen, mantelzorgers en vrijwilligers van ruim 120 Haagse organisaties. Met als doel het ondersteunen van Hagenaars met psychische beperkingen om weer actief deel te nemen aan activiteiten in hun eigen omgeving. De werkzaamheden van het HSS zijn allemaal ggz-gerelateerd. De Hagenaars met psychische beperkingen die zij helpen worden dan ook cliënten genoemd.

Het HSS organiseert en faciliteert allerlei activiteiten en projecten. Bijvoorbeeld de community ‘Ongekend Haags’ waar Hagenaars met psychische bijzonderheden elkaar inspiratie en steun bieden. Daarnaast organiseert het HSS vijf maandelijkse ‘Werktafels’ waarin de deelnemers meedenken over vragen rondom participatie en met elkaar naar een oplossing zoeken.

De programmacoördinatoren van het Haags Steunsysteem. V.l.n.r.: Betty van der Zande, Matthijske Verseput en Barbara Cornelissen. Foto door Peter Dullaart.

Werkwijze

‘De Werktafel is een maandelijkse bijeenkomst van een netwerk van professionals in Zorg- en Welzijn, vrijwilligers en mensen met eigen ervaring in de psychiatrie. De samenstelling verschilt per stadsdeel en is afhankelijk van de organisaties en mensen die aanschuiven’, vertellen Van der Zande en Verseput.

De Werktafel bestaat al bijna achttien jaar en komt voort uit de opkomst van maatschappelijke steunsystemen. Vanuit een andere stad in Nederland zijn deze netwerkbijeenkomsten overgenomen door de gemeente Den Haag. ‘Participatie bevorderen zit in ons DNA. De Werktafel is dan ook een soort wandelende sociale kaart met brede kennis en een enorm netwerk om iemand op weg te helpen’, zegt Van der Zande.

Tijdens de Haagse Werktafel komen vragen aan bod rondom participatie in de breedste zin van het woord. ‘Zoals een vraag van een behandelaar die voor een cliënt een match zoekt op het gebied van vrijwilligerswerk of een vraag als wie de juiste persoon bij een gemeente is om te benaderen’, zegt Verseput. ‘De leukste vragen vinden wij de vragen die mensen met een ggz-achtergrond zelf inbrengen. Iedereen aan de werktafel doet dan extra zijn best. Vaak hebben deze mensen een goede ervaring. Dat de mensen aan de werktafel moeite voor hen doen voelt als een opsteker.’

Aan de Werktafel wordt ook beoordeeld waar iemand zit in het herstelproces en of vrijwilligerswerk haalbaar is. ‘Niet iedereen die graag als vrijwilliger aan de slag wil, is daar ook aan toe. We zijn heel open en eerlijk tegen cliënten die bij ons komen. Soms betekent het dat we adviseren om eerst dagbesteding te doen met een Wmo-indicatie.’ Van der Zande en Verseput vertellen dat de Werktafel ook een signaalfunctie heeft. ‘Als een vraag regelmatig terugkomt, mist er iets in het aanbod. Zoals een leuke uitgaansavond voor mensen met een ggz-achtergrond waar niet heel groot ‘Parnassia’ boven staat. Wij zetten het signaal door naar de gemeente. Nu organiseren we één keer per maand ‘Chillen in de Steeg’, speciaal voor deze groep kwetsbare mensen.’

Wat werkt

Als het gaat om wat werkt in de werkwijze van het Haags Steunsysteem en van de Werktafel in het bijzonder, noemen Van der Zande en Verseput een aantal factoren; ‘Vrijheid in besteding subsidie’, ‘Korte lijnen, groot netwerk’, ‘Betrokkenheid casemanager WMO’, ‘Laagdrempeligheid’, ‘Terug kunnen vallen op HSS’ en ‘Positieve ervaringen’.

Vrijheid in besteding subsidie
‘Ieder jaar vragen we subsidie aan bij de gemeente. Daarbij worden jaarlijks afspraken gemaakt. Zoals bijvoorbeeld het doel om vijfhonderd vragen te behandelen van mensen met een ernstige psychiatrische achtergrond (EPA). Aan de andere kant zijn we vrij in hoe wij ons werk doen. Dat is heel positief. Er is veel vrijheid en er zijn ook wat kaders. Dat helpt bij het doen wat nodig is. In het voortraject kunnen we veel doen. We noemen dat de ‘warme’ overdracht. In andere organisaties is daar vaak geen tijd voor’, vertelt Verseput.

Korte lijnen, groot netwerk
‘De kracht van de Werktafels is dat alle organisaties met hun eigen netwerken meedenken over de vragen van de mensen die aanschuiven. Dankzij de werktafels hebben we korte lijntjes met veel organisaties en een groot netwerk. Dit helpt enorm. Je kunt een cliënt makkelijk koppelen aan een persoon bij een organisatie’, aldus Van der Zande. De notulen van de Werktafel gaan naar wel honderd mensen die op de mailinglist staan. ‘Steeds vaker krijgen we positieve reacties van mensen. Veel van hen zitten niet eens aan de Werktafel, maar geven aan blij te zijn met de nieuwe ideeën die ze krijgen. Dan gaat het niet om een concrete match, maar wordt de informatie wel weer gebruikt.’  

Casemanager Wmo
‘Het is belangrijk om de casemanager Wmo aan de Werktafel te hebben. Voor de casemanager zelf om nieuwe organisaties en mogelijkheden te leren kennen en voor de andere deelnemers omdat deze casemanager veel casuïstiek meebrengt. De Wmo casemanagers zien namelijk veel psychisch kwetsbare mensen’, zegt Verseput. ‘Aan de Werktafel beschrijven ze bijvoorbeeld een persoon waar ze mee te maken hebben. De Werktafel laat dan weten wat het aanbod is of welke mogelijkheden er zijn. Tegelijkertijd is de Werktafel kritisch en soms geven we het signaal af dat niet alles met vrijwilligers op te lossen is. Omdat de problematiek van de persoon te zwaar is bijvoorbeeld.’

Laagdrempeligheid
‘Bij het Haags Steunsysteem zijn we laagdrempelig bereikbaar en altijd bereid mee te denken. Die laagdrempeligheid geldt ook voor de Werktafels. Iedereen is welkom en tegelijkertijd zijn partijen niet verplicht om erbij te zijn of zich aan te melden. Voor sommige partijen geldt dat ze bijna nooit aan de werktafel komen, maar dat we ze wel weten te vinden. Én de Werktafel gaat altijd door. Dat vinden mensen fijn.’

Terug kunnen vallen op HSS
‘We gaan proactief met mensen in gesprek over cliënt participatie. Zowel binnen als buiten de organisatie. We spreken met zowel verwijzers als cliënten. Als het gaat om organisaties warm maken voor vrijwilligerswerk met onze cliënten, dan merken we dat er behoefte is om terug te kunnen vallen op een begeleider of ondersteuner; iemand die de cliënt regelmatig ziet. Als er geen behandelaar of begeleider in beeld is kunnen wij daar een rol in spelen. Zo gaan we fysiek mee als we een leuke plek voor dagbesteding voor iemand op het oog hebben.’

Positieve ervaringen
‘Positieve ervaringen werken bevorderend. Wanneer wij erin slagen mensen op de juiste plek te krijgen na doorverwijzing door de hulpverlener/ondersteuner merk je dat ze makkelijker bij je terugkomen. Zo was er een ambulant begeleider van Limor die voor een jonge vrouw op zoek was naar een beetje leuk vrijwilligerswerk. We hebben haar toen kunnen koppelen aan theater de Nieuwe Regentes. Zij heeft daar naar volle tevredenheid een tijd lang vrijwilligerswerk gedaan in de bediening. Limor weet ons sindsdien goed te vinden voor vergelijkbare vragen.’

Lees hier het eerste deel van de reeks: 'Kwetsbare vrijwilligers: 'Meedoen gaat niet vanzelf'

Lees hier de praktijkbeschrijving van vrijwilligersorganisatie De Wilg

Lees hier de praktijkbeschrijving van Mikado Welzijn/Santé Partners