Tip 1: Weet waar je naartoe wilt, maar laat de route vrij ontstaan

Je moet als professional enerzijds goed weten waar je in je werk naar toe wilt en anderzijds moet je niets dichttimmeren. Zo kunnen nieuwe mogelijkheden en middelen ontstaan op weg naar een antwoord op je vraagstuk. Ben Koenen: 'Als bij de gemeente en de sociale professionals niet helder is wat de transformatie precies vraagt, wat de bedoeling is van het werk, dan wordt er vaak gekozen voor de veilige modus, de hulpverleningsmodus. Mijn drijfveren zijn rechtvaardigheid en solidariteit. Ik geloof in de kracht van eenvoud. Waar het de bewoners in de wijken werkelijk om gaat is gelukkig leven. Ik wil de systeemwereld richting eenvoud stimuleren, door anders te kijken en te denken, en te doen wat echt nodig is. Je steeds de vraag stellen: wat betekent het voor de bewoners?'

Belangrijk is ook dat je werk past bij jouw kernwaarden. Zo help je niet alleen de cliënt, maar het maakt ook jou als professional trots op je werk. Wat je doet geeft dan energie en vitaliteit. Mark Mieras: 'Trots kunnen zijn is heel belangrijk. Schep ruimte om elkaar te vragen: ‘Wat is je missie?’, ‘Wat wil je bereiken?’, ‘Op welke manier hoort deze baan bij jou?’, ‘Op welke manier ben je trots op de organisatie waar je werkt?’ Als mensen fier zijn op hun werk, kunnen ze ook beter omgaan met stress en ongemak. Door je persoonlijk verantwoordelijk te voelen, en niet een radertje in de organisatie te zijn, maar de problemen echt aan te pakken, ben je een stuk effectiever en daarmee vast ook gelukkiger. Als professional, maar vooral ook als mens.'

Werken volgens de bedoeling vraagt soms ‘bureaucratische ongehoorzaamheid’, en het kritisch bekijken en bediscussiëren van oude regels. Sjef van der Klein illustreert dit met een voorbeeld: 'Een man die herstellende was van kanker woont tijdelijk bij zijn zus in, maar moet na een tijdje het huis uit. De voor de hand liggende oplossing is crisisopvang. Maar hij is herstellende, en de crisisopvang is geen goede omgeving voor hem. Ik heb samen met deze man gekozen voor een hostel. De kosten bleken lager (€ 30,- in plaats van € 100,- per nacht) en een hostel was een veel geschiktere omgeving voor deze man om in alle rust te kunnen herstellen. Deze was echter buiten de gemeente, waardoor volgens de wettelijke regels de uitkering moest worden stopgezet. Uiteindelijk is gelukt om de man toch in het hostel te krijgen met behoud van zijn uitkering.'

Tip 2: Leer omgaan met het ongemak van het niet-weten

Veel mensen willen het liefst een panklare oplossing hebben voor ingewikkelde vraagstukken. Mark Mieras: 'Wees voorzichtig bij het snel aanreiken van concrete oplossingen voor ingewikkelde problemen. Dergelijke oplossingen werken vaak niet. Label het ongemak van het niet-weten als bron van inventiviteit en plezier. Een creatief proces vraagt om ideeën te laten pruttelen, dus leer om te gaan met het ongemak dat er nog geen makkelijke oplossing is.'

Door de tijd te nemen en onze aandacht te verplaatsen, gaan we onze intuïtie, ons onbewuste weten, eerder gebruiken. Dat geeft vaak bruikbare informatie bij het zoeken naar oplossingsmogelijkheden. Sjef van der Klein: 'Als je vertraagt, en vanuit andere invalshoeken problemen benadert, dan kom je tot andere oplossingen. Creativiteit gedijt bij verveling. Door gewoon niks te doen, komen de creatieve oplossingen vanzelf. Om als wijkteam zelfstandig tot creatieve oplossingen te komen, heb je tijd en ruimte nodig. Een dag op de hei, samen vertragen.'

Naast ruimte voor het niet weten en intuïtie is ook ruimte voor ervaren en voelen van belang. Ben Koenen: 'Vanuit de systeemwereld zijn we gericht geraakt op cognitieve intelligentie, we voelen niet meer. Je moet gewoon door de straat lopen, een praatje maken met de mensen. We moeten komen tot andere intelligenties: voelen, beelden erbij hebben, inspiratie, muziek.'

Een veilige leeromgeving is hierbij essentieel. Mark Mieras: 'Het helpt als de omgeving creatieve ideeën positief waardeert en professionals stimuleert zich veilig te voelen als zij zoekende zijn. Voor beleid en management geldt dus eveneens: durf het niet te weten en waardeer de pogingen tot maatwerk, ook als deze buiten de kaders vallen. Leer mensen dat het erbij hoort dat ze de oplossing niet meteen weten en dat ze fouten mogen maken.'

Tip 3: Ga ervoor en neem anderen hierin mee

Naast creativiteit zijn lef en daadkracht nodig om dingen anders aan te pakken. Ben Koenen: 'Professionals kunnen zelf ruimte creëren, en vanuit een autonome en professionele houding zeggen: ‘Ik doe het gewoon zo niet meer, dit is nodig en dat ga ik doen.’ Creativiteit gaat gepaard met lef. Daar waar het verschil wordt gemaakt, zijn er mensen die lef en ondernemerschap tonen.'

Als je moet samenwerken met anderen die werken vanuit de toepassing van regels, helpt het om vanuit een overtuigende én verbindende manier te communiceren. Sjef van der Klein: 'Je moet samen naar de bedoeling kijken, los van het systeem. Daarvoor is het nodig dat je verbindend werkt en communiceert. Ik vind het erg als mensen star alleen maar de regels toepassen, zonder naar de personen te kijken om wie het gaat. Maar toch is het goed om juist met die mensen het gesprek aan te gaan en door te vragen naar hun motief. Bij nieuwe aanpakken kom je weerstand tegen, en dan is doortastendheid belangrijk, en lef, daadkracht, communicatie en verbinding.'

Aan de slag!

Wil je voor een ingewikkeld praktijkvraagstuk je creativiteit prikkelen? Doorloop dan deze werksessie of klik hieronder op de afbeelding. In 4 stappen doorbreek je geijkte denkpatronen en geef je kans aan nieuwe mogelijkheden. Let op: om je ook werkelijk te laten prikkelen en tot nieuwe ideeën te komen is het belangrijk om tijd en ruimte te maken voor jezelf of met je team om de werksessie te doorlopen.