Movisie stimuleert deze ontwikkeling en werkt mee aan allerlei nieuwe initiatieven, waaronder de Leergang Samenlevingsopbouw 2025-2026, waarvoor de inschrijving gestart is.

Wie zetten zich in voor samenlevingsopbouw?

Mensen doen al veel voor en met elkaar. Zij vormen gemeenschappen. Samenlevingsopbouw is er op gericht deze gemeenschappen en hun kracht te versterken. Samenlevingsopbouw en opbouwwerk hebben een duidelijke relatie, maar zijn niet hetzelfde. Opbouwwerk verwijst naar de groep professionals die aan samenlevingsopbouw werken, maar zij zijn niet de enigen die dit doen. Zowel vanuit andere maatschappelijke organisaties dan het welzijnswerk – denk bijvoorbeeld aan woningcorporaties – als gemeenten zijn er tal van professionals die aan gemeenschapsversterking werken. Denk aan:, buurtondersteuners, dorpsondersteuners, sociaal makelaars, gebiedscoördinatoren, wijkteammedewerkers, maar ook om sociaal ondernemers, community librarians, kwartiermakers en wijkagenten. Maar daar buitenom gaat het ook om actieve bewoners in bewonersgroepen, zelforganisaties of burgerinitiatieven, en om initiatieven vanuit bijvoorbeeld kerken of andere levensbeschouwelijke organisaties. Deze samenlevingsopbouwers zijn vaak verbinders, koppelaars. Deze koppelaars kunnen het gewone (samen)leven zelf versterken en mensen minder afhankelijk maken van een overheidsvoorziening die altijd bij de volgende politieke draai weer kan opdrogen. Daarom startte de Landelijke Actieagenda de Kracht van Samenlevingsopbouw, een coalitie van Krachtproef, beroepsvereniging BPSW, Sociaal Werk Nederland en Movisie.

Laten we het eens over samenlevingsopbouw hebben

Mariël van Pelt was in 2023 namens Movisie betrokken bij het visiedocument ‘Laten we het eens over samenlevingsopbouw hebben. Het is tijd.’ van de Beroepsvereniging van Professionals in het Sociaal Werk (BPSW), Sociaal Werk Nederland, Krachtproef en Movisie. De organisaties stelden vast dat het opbouwwerk jarenlang gezien werd als ‘minder nodig’ en ‘iets van vroeger’. Het ‘managen’ van sociale opgaven werd steeds nadrukkelijker een taak van gemeenten en het opbouwwerk raakte ondergesneeuwd. Maar grote opgaven kunnen alleen maar met de kennis, ervaring en dynamiek van betrokken bewoners worden opgelost. Opbouwwerkers zijn meesters in het zien en versterken van deze dynamiek. Hoe, wat en waar, daar zijn veel vragen over te stellen en is bovendien contextafhankelijk. Maar het appèl op deze vakmensen groeit explosief, vanuit het besef dat zij een onmisbare schakel vormen bij het aangaan van de maatschappelijke uitdagingen waar we met elkaar voor staan.

Download het visiedocument

Wat werkt bij Samenlevingsopbouw?

Van Pelt was afgelopen jaar samen met Marcel Spierts en Peter Rensen de auteur van het nieuwe Movisie-dossier Wat Werkt bij Samenlevingsopbouw dat sindsdien al door vele duizenden bezoekers op Movisie.nl werd opgezocht. Het dossier ondersteunt iedereen die werkt aan samenlevingsopbouw en het laat de meerwaarde ervan zien. Het dossier biedt ook een weerwoord bij de hooggespannen verwachtingen die er over samenlevingsopbouw bestaan. Sommige bestuurders hebben de neiging om samenlevingsopbouw instrumenteel in te zetten bij het ‘fixen’ van maatschappelijke vraagstukken. Van Pelt nam onlangs ook zes Kennisclips op waar zij in een paar minuten to the point en in toegankelijke taal uitlegt wat samenlevingsopbouw is en wat daarbij zo goed werkt. De kennisclips kunnen bijvoorbeeld in de opleidingen sociaal werk gebruikt worden, maar kunnen ook beginnende en ervaren professionals helpen om het juiste in hun werk te doen en hun werk uit te leggen en te verantwoorden.

Tekst gaat door onder de video's.

Leergang Samenlevingsopbouw 2025-2026: inschrijven kan nu!

Het Wat Werkt dossier Samenlevingsopbouw en de kennisclips worden gebruikt bij de nieuwe landelijke leergang samenlevingsopbouw voor professionals. Op woensdag 10 september 2025 start de tweede editie van de leergang Samenlevingsopbouw voor professionals die willen bijdragen aan de kracht van gemeenschappen. De leergang Samenlevingsopbouw is zowel kennisgedreven als praktijkgericht, en biedt verdieping en inspiratie aan beginnende én ervaren professionals. De leergang bestaat uit negen lesdagen, verwerkingsopdrachten en intervisie. De lesdagen vinden plaats op woensdag in Utrecht. Voor de financiering kun je gebruik maken van diverse financiële regelingen en subsidies. Deelname staat voor 102 punten bij Registerplein (maatschappelijk werkers en sociaal werkers), en 90 punten bij SKJ. De leergang Samenlevingsopbouw wordt georganiseerd vanuit de Landelijke Actieagenda de Kracht van Samenlevingsopbouw in samenwerking met NHL Stenden Hogeschool en het lectoraat Youth Spot van de Hogeschool van Amsterdam. De leergang is vormgegeven door NHL Stenden in samenwerking met de BPSW. Ga voor alle informatie en aanmelden naar de website van NHL Stenden Hogeschool. Let op: het aantal beschikbare plaatsen is beperkt, dus meld je op tijd aan!