Hoe sluit je goed aan bij behoeften van mantelzorgers met een migratieachtergrond?

De belangrijkste geleerde lessen uitgelicht

In de lerende praktijk ’s-Hertogenbosch gingen de gemeente, steunpunt mantelzorg, sociaal werkers én mantelzorgers gedurende een jaar aan de slag met de vraag: hoe bereiken en ondersteunen we mantelzorgers met een migratieachtergrond? Zij zijn nu aan het werk met twee vraagstukken: het cultuursensitief werken bij professionals én het zoeken naar andere manieren om mantelzorgers te bereiken. Wat zijn de belangrijkste geleerde lessen uit ’s-Hertogenbosch?

1.    Zet de juiste mensen aan tafel

Bij de start van een verandertraject is input vanuit drie kennisbronnen belangrijk: wetenschappelijke kennis, praktijkkennis vanuit professionals en ervaringskennis vanuit mantelzorgers zelf. Deze verschillende perspectieven zorgen ervoor dat alle kanten van het netwerk geactiveerd worden om aan de slag te gaan. 

Verder lezen

Meer lezen over hoe je ervaringsdeskundigheid een gelijkwaardige plek aan tafel geeft? Lees dan dit artikel over het inzetten van ervaringskennis en -deskundigheid.

2.    Maak vooraf afspraken over tijdsverdeling en rolverdeling

Samenwerking vraagt tijd en energie van organisaties, professionals en mantelzorgers. Niet iedereen heeft dezelfde rol en hoeft dezelfde tijd te besteden. Zo kun je meer tijd en energie verwachten van de trekkers van het project en moet je rekening houden met andere verplichtingen die mantelzorgers hebben. Ieders tijdsinvestering kan worden afgestemd naar de gewenste inzet. De beleidsadviseur diversiteit en inclusie sluit zich daarbij aan: ‘Ik denk dat het goed is om een realistische verwachting te hebben van het type, maar ook de mate van betrokkenheid van een ervaringsdeskundige, een vrijwilliger en een professional. Ze kunnen en hoeven niet allemaal evenveel tijd te investeren. Het is goed om na te denken en vooraf te bepalen over wie je bij welk deel van het traject betrekt.’ Daarnaast benadrukt de beleidsadviseur maatschappelijke ontwikkeling: ‘Het is ook belangrijk om duidelijk te maken dat van de deelnemende organisaties commitment wordt verwacht om hier aan mee te doen’.

Zo zijn er in ’s-Hertogenbosch, met name in het begin bij het bepalen van de richting, veel mantelzorgers betrokken. Bij het uitvoeren en het geven van trainingen waren het juist professionals die meer tijd en taken op zich namen, ook omdat de tijdsinvesteringen te veel vroegen van de mantelzorgers.

‘Het is belangrijk om  aandacht te hebben voor waar je naar toe wilt. Dan kun je gerichter aan het werk.'

3.    Bepaal gezamenlijk een concreet doel en heb oog voor ieders verwachtingen 

Het hebben van een gezamenlijke ambitie maakt aan het begin helder waar je met elkaar voor gaat en wat het doel is van alle betrokkenen. Dat werkt motiverend voor iedereen, zorgt voor commitment en helpt om prioriteit te geven aan alles waarvoor je samen hard aan het werk bent. Zo vat Movisie, bij een gesprek met alle deelnemers, samen: ‘Het is belangrijk om in het begin van het proces stil te staan en aandacht te hebben voor waar je samen naar toe wilt. Als je dat scherp zet kun je gerichter aan het werk en zijn de uitkomsten ook concreter.’

In ’s-Hertogenbosch is er in meerdere bijeenkomsten gebrainstormd. Wat vindt iedereen belangrijk? Wat geeft energie? Zo is er gezamenlijk gekozen om in te zetten op het cultuursensitief werken bij professionals én om op andere manieren mantelzorgers met een migratieachtergrond te gaan bereiken. 

Succesvolle samenwerking

Meer weten over het bepalen van een gezamenlijke ambitie? Bekijk dan deze video over de vijf condities voor succesvolle samenwerking.

'We zien nu vaak klompen in de gang om mensen zich thuis te laten voelen. En als je zegt dat het cultuursensitiever zou moeten, hoor je: ‘dan gaan we Turkse thee schenken’. En dat is het dus niet.'

4.    Verandering én samenwerking kost tijd 

Samenwerkingsrelaties en het bouwen van een netwerk vraagt tijd, aandacht en energie. Die investering is de moeite waard, blijkt uit het traject in s’-Hertogenbosch. Wel vraagt het bouwen van een sterk netwerk en het onderhouden van relaties om tijd. ‘Met elkaar in zo'n proces zitten is niet makkelijk, want we hebben te maken met verschillende perspectieven en verschillende bloedgroepen. Om elkaar te vinden en echt een stevig netwerk te bouwen heb je tijd nodig,' aldus de beleidsadviseur diversiteit en inclusie.

Naast het opbouwen van relaties is het ook goed om te beseffen dat het opdoen en verspreiden van kennis tijd kost, zeker wanneer de kennis of aanpak nieuw is. Zo vertelt een ervaringsdeskundige en mantelzorger: ‘Ik had zelf de tijd nodig om alles op zijn plek te laten vallen. Ik wist veel dingen niet, dus het hielp mij om eerst informatie te krijgen en stap voor stap een actieplan te maken. Ik heb veel geleerd tijdens deze bijeenkomsten, en dat deel ik weer met mensen in mijn eigen achterban, want wij weten niet veel op dit thema.’

5.    Begin met kleine stappen

Om grote resultaten te boeken moet je klein beginnen. Passende zorg en ondersteuning voor mantelzorgers is een groot doel: zo groot dat het ook kan verlammen. Daarom is er in ’s-Hertogenbosch voor gekozen om twee thema’s centraal te stellen: cultuursensitief werken en het bereiken van mantelzorgers. Binnen deze thema’s zitten kleine doelen zoals het maken van contact met migrantenorganisaties of het geven van een training aan vrijwilligers. Zo kom je samen vooruit.

Sociaal werker van Farent vertelt daarover: ‘We hebben tijdens die bijeenkomsten echt interessante dingen geleerd uit de verhalen van de mantelzorgers en de ervaringsdeskundigen. We moeten ook meer ruimte bieden voor het verhaal van de ander. Dan kan je ook weer beter aansluiten op de behoefte.'

Stappenplan

Meer weten over het opbouwen van een netwerk rondom een thema? In deze publicatie vind je een handig stappenplan. 

6.    Verhalen van mantelzorgers zetten iedereen in beweging

In ’s-Hertogenbosch wordt met narratieven en ervaringsverhalen het bestaand zorgaanbod toegankelijker en inclusiever gemaakt. Zo krijgt het perspectief van de ander meer ruimte. De sociaal werker vervolgt: ‘Het westerse referentiekader is heel dominant in de zorg. Wat we nu nog steeds vaak zien, is dat we [red. in verpleeghuizen of dagbestedingscentra] klompen in de gang en tulpen op tafel zetten om mensen zich thuis te laten voelen. En als je zegt dat het cultuursensitiever zou moeten, hoor je: ‘dan gaan we Turkse thee schenken’. En dat is het dus niet. We moeten ook goed stilstaan bij wat dan cultuursensitief is en welke elementen daarbij belangrijk zijn. Daar moeten we het nog goed over hebben zodat we organisaties daar bewuster van maken. En die verhalen zijn dan goede middelen om de ingang te maken, want dan begint het thema te leven.'

In ’s-Hertogenbosch zijn ze naar eigen zeggen pas net begonnen met het onderwerp en leren ze vol enthousiasme door. Samen met professionals uit het veld, sleutelfiguren in de stad en mantelzorgers. Met kleine stappen wordt gezamenlijk gezocht naar het beter bereiken van mantelzorgers met een migratieachtergrond én het trainen van professionals in cultuursensitief werken. 

Mantelzorgers met een migratieachtergrond

Meer weten over wat we weten over mantelzorgers met een migratieachtergrond? Lees dan hier verder.