Iedereen heeft het nu over het zoeken naar verbinding, maar hoe doe je dat?
Opinie uit Het Parool
Veel mensen in de maatschappij roepen op tot verbinding, na een week van onrust in Amsterdam. Maar wat betekent dat precies? En hoe zoek je eigenlijk verbinding? Annemarie van Hinsberg en Marcel Ham van kennisinstituut Movisie geven in dit opiniestuk vier adviezen.
Verbinden is het buzzword dezer dagen. Politici zijn graag verbinders, premier Schoof voorop. In het Kamerdebat van donderdag klonk het verlangen om te verbinden – naast de behoefte om te ‘benoemen’ – ook weer. En zelfs het verwijtende debat in de Amsterdamse gemeenteraad eindigde in een pleidooi voor verbinding. Maar hoe doe je dat nou, verbinden? Kennis uit wetenschap en ervaring leiden tot vier adviezen.
Advies 1: Verplaats je in de verschillende kampen
Verplaats je overtuigend, met overgave, in de verschillende kampen. Dus niet alleen in dat van de Joodse Amsterdammer, premier Schoof, maar ook in dat van de mensen die met opgekropte woede rondlopen over de 45.000 doden in Gaza.
Verplaats je ook écht in de Joodse Nederlanders. Dus niet met een politieke slogan, maar luister naar hun angsten. Bied veiligheid en ook gemeenschappelijkheid. Zoals de jongerenwerker Melvin Kolf doet, die niet boven maar naast jongeren staat en werkt aan een veilige, tolerante en respectvolle omgeving voor jongeren. Het is echt niet te laat om te benadrukken dat er genoeg initiatieven zijn waarbij islamitische en Joodse jongeren samenwerken. Integendeel, daar is meer behoefte aan dan ooit. En nee, mevrouw Van der Plas, dat is geen theedrinkende knieval voor terreur, maar een robuust antwoord op polarisatie.
Advies 2: Zet conflicterende perspectieven naast elkaar
Zet conflicterende perspectieven eens naast elkaar in plaats van tegenover elkaar. Toegegeven, voor sommige politici zal dit lastig zijn, maar het past heel goed bij het vak. Bovendien is er behoefte aan. Zo ondervond Jong Sociaal Contract, de jongerenafdeling van NSC, dat de leden het moeilijk en kwetsbaar vonden om met elkaar in gesprek te gaan over Israël en Palestina.
'Het levert weinig bruggen op om bij zulke gepolariseerde onderwerpen in debat te gaan'
Het bleek vervolgens voor de politici in spe een eyeopener om eens met elkaar in dialoog te gaan in plaats van in debat. We weten ook uit onderzoek dat het weinig bruggen oplevert om bij zulke gepolariseerde onderwerpen in debat te gaan. Mensen komen in dit toernooimodel alleen maar nog geharnaster tegenover elkaar te staan. Wat wel werkt is gesprekken voeren waarin de inzet niet overtuigen is, maar zoeken naar een gemeenschappelijke identiteit (Amsterdammers, Ajax), persoonlijke verhalen vertellen en ontmoetingen faciliteren.
Politici zouden dit model van dialoog kunnen faciliteren maar dit ook zélf eens kunnen uitproberen. Stel je voor dat Kamerleden tegenover elkaar eens massaal deze houding zouden aannemen: 'Wat zou u van mij moeten horen om mijn voorstel voor u wel acceptabel te laten zijn?' In de wereld van Deep Democracy hebben ze goede ervaringen met die benadering.
Advies 3: Forceer geen dialoog
Dialoog kan niet altijd en overal. Forceer het niet, soms is het beter elkaar even met rust te laten omdat de verschillen te groot zijn en de emoties te pijnlijk. Een dialoog met haatdragende en agressieve supporters is niet zinvol. En met jongens op scooters die op ‘Jodenjacht’ gaan moeten politici ook eerst iets anders doen dan praten. Dan is het eerst zaak te normeren om te kunnen verbinden.
Advies 4: Blijf ook normeren
Daarom is het laatste advies aan politici om wel degelijk ook te normeren. Dit mag evenmin ontbreken in de gereedschapskist van verbinden, maar dan anders dan nu gebeurt. Niet door het veroordelen en criminaliseren van hele bevolkingsgroepen uit Amsterdam-West, of door te veronderstellen dat we een integratieprobleem hebben. Wel door antisemitisme onacceptabel te verklaren. Stel een keiharde norm, niet alleen voor jagende scooterjongens, maar andersom ook voor agressieve en haatdragende Israëlische Maccabi-supporters.
'Zonder normeren geen verbinden'
En als premier Schoof zich alsnog als verbinder wil tonen, dan moet hij juist nu de toenemende moslimdiscriminatie in ons land aanpakken. Zonder zulk normeren geen verbinden. De houding van rolmodellen, zeker van politici, doet er enorm toe.
Alle vier de adviezen die we ontlenen aan de praktijk van alledag en aan wetenschappelijke kennis. Veel mensen doen deze dingen gewoon. Neem bijvoorbeeld de gezamenlijke campagne voor vrede, Deel De Duif, gestart door Joodse en islamitische Amsterdamse jongeren na een bijeenkomst in de ambtswoning van Femke Halsema. Of zoals de islamitische sociaal werker Saïd Bensellam en de Amsterdamse rabbijn Lody van de Kamp, die zich in Amsterdam al jaren inzetten voor de dialoog tussen moslims en Joden, en die zich ook in deze periode niet gek laten maken. Van de Kamp: 'Dit is juist het moment om met elkaar in gesprek te gaan.' Het zou enorm helpen als politici dit ondersteunen.
Afbeelding: Yonah de Beer, gemaakt voor Deel De Duif
Meer lezen over verbindende initiatieven
Eerder schreef Movisie een artikel met inspirerende voorbeelden van initiatieven en interventies die kunnen bijdragen om de verschillen tussen groepen te overbruggen.