Het begon allemaal met een dilemma. Chantal kreeg als beleidsstrateeg Zorg, Welzijn en Sport te maken met structurele tekorten en kreeg daarnaast de opdracht om te bezuinigen, ook bij Welzijnsorganisatie Perspectief. Chantal: ‘Door de decentralisatie en transformatie veranderden de rollen van de wethouder, gemeente, de ambtelijke organisatie, de welzijnsorganisatie en de inwoners. De gemeente heeft als missie om te stimuleren dat inwoners, verenigingen, vrijwilligers en buurten actief oppakken wat zij zelf kunnen. Wij koesteren de dynamiek in de wijken, in de eigen netwerken van inwoners en andere partijen en in de gemeente als geheel. Wij ondersteunen daar waar het inwoners in hun netwerk, in de buurt of daarbuiten (tijdelijk) zelf niet lukt. Dat vraagt zicht en ook sturing op wat de individuele inwoner, de wijk, het eigen netwerk en onze gemeente echt nodig heeft. Wij noemen dit de beweging ‘van zorgen voor naar zorgen dat’. We willen dichter bij de leefwereld van inwoners komen te staan, en dat betekent dat inwoners meer leidend worden. Dat we als gemeente meer participeren met inwoners. En daar is een belangrijke rol in weggelegd voor welzijnsorganisatie Perspectief.’ 

Er moest nagedacht worden over de rol van de welzijnsorganisatie en welke financiële middelen daarbij horen. Zowel de gemeente als de welzijnsorganisatie spraken met elkaar vanuit de bestaande situatie met de kennis die ze hadden, maar op een gegeven moment kwamen ze er niet meer uit. Chantal: ‘We gebruikten bepaalde termen, maar hadden daar andere beelden bij.’ Jorinde: ‘De richting van inhoudelijke ideeën was niet expliciet, en er was ook veel ruimte voor interpretatie. We hadden van beide kanten het gevoel dat we iets anders wilden. En het was niet helder wie waar over ging. De vraag was dus: hoe komen we hier vanuit gelijkwaardigheid samen uit en hoe komen we samen tot een goede oplossing?’

Wat en waarom

Lou kwam op het pad van welzijnsorganisatie Perspectief en zo werd Movisie gevraagd om mee te denken en mee te doen. Lou: ‘Het werd me al snel duidelijk het niet alleen om de inhoud ging, maar dat er verschillende belangen speelden. Er was miscommunicatie en onduidelijkheid over wie waar over gaat. Het college van Burgemeester en Wethouders (B&W) en de gemeenteraad bepalen hoeveel en op welk vraagstuk wordt geïnvesteerd (de richting). De ambtelijke organisatie gaat over wat daarvoor nodig is (de inrichting). Hoe de praktijk dat vorm geeft binnen de gestelde kaders (de verrichting), dat bepalen welzijnsorganisaties en buurtinitiatieven zelf. Wanneer de inhoudelijke opdracht samenvalt met een stevige bezuiniging, zoals hier, kan het lastig worden. Hoe blijf je gelijkwaardige, inhoudelijke partners als je niet gelijkwaardig bent wat betreft de financiën? Hoe kun je samen inwoners en hun behoeften het beste dienen ondanks de bezuinigingsopdracht? 

Chantal: ‘We hebben in gezamenlijke reflectiesessies besproken wat het beste was om te doen, waarbij Movisie als onafhankelijke kennispartij meedeed en -dacht vanuit de inhoud. Dit kwam neer op een gezamenlijke kanteling: van aanbodgericht naar vraaggericht werken, van vooral individueel gefocust naar meer collectief gefocust en bouwen aan meer onderling vertrouwen tussen gemeente professionals, sociale professionals en inwoners, wie participeert met wie?’ Na deze reflectiesessies merkte ik dat er weer een gezamenlijke taal was ontstaan tussen de welzijnsorganisatie en de gemeente. Ook werd het onderlinge samenspel versterkt waardoor deze nieuwe ontwikkeling echt gezamenlijk werd aangegaan.’ 

Jorinde: ‘Ik heb geleerd hoe belangrijk het is dat verwachtingen en rollen van beide kanten helder zijn en hoe lastig het is om er uit te komen als daar eenmaal verwarring over ontstaat. Met ondersteuning van Movisie als onafhankelijke expert met een meervoudig perspectief zijn we veel scherper met elkaar in gesprek gegaan, in positieve zin. Het verschil in zienswijze tussen de partijen bleek veel minder groot dan we dachten. Op grote lijnen volgden we elkaar en werden we blij van elkaar. Toen kwam er een gesprek op gang waar iedereen zich in kon vinden en creëerden we gezamenlijk een nieuwe taal en aanpak.’

De succesfactoren

Het succes van de samenwerking zit hem volgens Chantal, Jorinde en Lou in de inbreng van onafhankelijke kennis en de onderlinge gelijkwaardigheid. De gemeente Zutphen en welzijnsorganisatie Perspectief konden Movisie inzetten om hun dilemma op te lossen. En Movisie heeft de kennis uit de praktijk nodig om samen te kunnen leren en kennis verder te ontwikkelen die helpend is voor veel meer praktijken. 

Jorinde: ‘Movisie keek van een afstand naar de situatie en keek ons soms ook even kritisch aan. Is dit wel jouw rol? Die rolverdeling helder krijgen en steeds herhalen hielp. Door scherp te kijken naar waar we gedeelde en tegengestelde belangen hadden, ontstond bewustwording van elkaars rollen en expertise. Vanuit deze verhelderde rollen konden we, met onze professionele expertise en lokale kennis, invulling geven aan de gewijzigde koers. Daarnaast merkte ik dat het belangrijk is om er niet van uit te gaan dat iemand anders weet wat jij bedoelt, wat voor werk je doet en wat je betekent voor inwoners. Ga terug naar de basis. Dat geldt eigenlijk voor alle professionals. Investeer in elkaar en leer elkaar en elkaars werk kennen. Dat is bij elke samenwerking van belang.’

Chantal: ‘Doordat Lou tijdens een vergadering van de gemeenteraad kennis deelde over wat de sociale basis precies inhoudt en wat de rol van de gemeente hierin is, denk ik dat ook de raadsleden een goed beeld bij het onderwerp kregen.’ Lou: ‘In Zutphen brachten we de perspectieven van de gemeente, de welzijnsorganisatie en het perspectief van inwoners bij elkaar. Naast een gedeeld doel erkenden we ieders verschillende belangen en mogelijkheden. We konden kennis over wat werkt, professionele kennis en ervaringskennis inbrengen wanneer nodig en met elkaar in dialoog gaan. Zo konden we van elkaar leren en kennis op doen. Dat werkte heel transparant.’ 

Belang van samenwerking

Waarom is de samenwerking met praktijk partners zo belangrijk? Lou: ‘Wij hebben als Movisie heel veel kennis. We willen echter niet alleen kennis hebben, maar met die kennis de praktijk ondersteunen bij het creëren van positieve impact met en voor bewoners. Zo’n traject als dit is cruciaal. Movisie wil de kwetsbaarheid van mensen zoveel mogelijk voorkomen en de gevolgen ervan zoveel mogelijk verminderen. In het programma Sociale basis versterken we deze basis om dat voor elkaar te krijgen voor inwoners. Daarom willen we samen met de praktijk leren over de dilemma’s die zij tegenkomen. Het is voor ons ook een leertraject. En dat resulteert in hele mooie dingen, zoals in het Wat Werkt dossier Samenlevingsopbouw dat binnenkort gereed is en waar ook anderen hun voordeel mee kunnen doen. En dit jaar gaan we aan de slag met een Actieonderzoek naar Inclusieve Burgermacht met een parel van een buurtinitiatief in Zutphen. Hier volgen een publicatie, podcastaflevering en reflectiesessies op. De kennis die we in Zutphen hebben opgedaan, verspreiden wij op verschillende manieren.’

Chantal: ‘Voor ons is het heel fijn dat Movisie de kennis verzamelt. Ik merk dat ik lang niet altijd de tijd heb om dat uit te zoeken. Daarnaast komen wij door het Associate members netwerk in contact met mensen uit gemeenten door het hele land. Ik zie dat we overal met hetzelfde bezig zijn, dus waarom zouden we elkaar niet helpen?’