Inclusief gemeentebeleid? Betrek partners en inwoners

Praat mèt inwoners, niet óver inwoners

Het ontwikkelen van inclusief beleid is voor veel gemeenten een uitdaging. Movisie ontwikkelt samen met gemeenten, ter ondersteuning, een stappenplan. In dit artikel licht expert Ceronne Kastelein toe hoe je partners en inwoners kan betrekken bij het beleidsvormingsproces.

Waarom inwoners en partners betrekken?

Een gemeente wil haar inwoners zo goed mogelijk te faciliteren bij wonen, werken en recreëren. Het is van belang dat de gemeente de behoefte van de inwoners kent. Zonder dat in kaart te brengen, is het niet mogelijk om inclusief beleid te voeren. 

Diversiteit

Een inclusieve werkwijze vraagt van gemeenten dat er zicht is op de samenstelling van de bevolking, de behoeften en eventuele drempels waar inwoners tegenaan lopen. Dat begint met het kijken door een ‘inclusie-bril’, gericht op alle facetten van diversiteit die bewoners in zich kunnen hebben, zoals gender, sociaaleconomische status, gezondheid, levensfase, seksuele voorkeur, culturele achtergrond en dergelijke. Deze facetten en combinaties van die facetten kunnen van invloed zijn op het leven van inwoners en op hoe anderen naar hen kijken. 

De aanpak hangt af van de kaders die worden gesteld. Stel dat je begint bij de behoeften van inwoners, deze zijn dan leidend voor de volgorde van de thema’s die aan bod komen in het beleid. Een andere optie is om bestaand beleid als uitgangspunt te nemen en deze uit te breiden of inclusiever te maken. Een heldere uitleg van de keuze voor een van deze opties draagt bij aan het creëren van draagvlak bij collega’s. Ga hier planmatig mee aan de slag door na te denken over hoe je bewoners en partners wilt betrekken. Denk aan panels, inspreekmomenten of ronde tafelgesprekken. 

Betrokkenheid 

Het creëren van burgerparticipatie, en de verduurzaming hiervan, is een lastige opgave. Toch zijn er verschillende manieren om dit te faciliteren. Adviseurs Sanneke Verweij en Karin Sok van Movisie stellen dat beleid beter wordt met ervaringskennis van inwoners en leggen uit hoe je dat bewerkstelligt. Lees hier meer over in Beter beleid met ervaringskennis van inwoners en Werken aan inclusieve cliënt- en inwonerparticipatie. Een overzicht van effectieve e-tools voor burgerparticipatie vind je in de Keuzewijzer E-tools.   

Partners

Partners, zoals maatschappelijke organisaties, zorginstellingen, sportverenigingen, onderwijs en ondernemersmoeten betrokken worden bij de ontwikkeling van inclusief beleid. Enerzijds omdat zij wellicht al activiteiten uitvoeren die bijdragen aan een inclusievere samenleving, zoals werkgevers die zich inzetten voor een inclusievere arbeidsmarkt. Anderzijds om hen een aandeel geven in de verantwoordelijkheid voor een inclusief beleid. 

Stel jezelf deze vragen:

Samenwerking: Hoe moet de samenwerking met bewoners en partners eruitzien? Welke rol heeft de gemeente hierin? (Denk aan aanjager, verbinder, trekker etc.).

Betrekken: Worden partners en inwoners al bereikt en welke verbindingen zijn al gelegd? Zo niet: ligt er een concreet plan met een duidelijk doel om hen te bereiken en betrekken?

Diversiteit: Wordt er rekening gehouden met diversiteit van inwoners in de gemeente, zodat ook bij het maken van het beleid een afspiegeling van de samenleving in gedachten is gehouden? (denk naast de verschillende diversiteitsfactoren uit de inclusiediamant ook aan de teleurgestelde inwoner, of aan non-aandachtsgroepen).

Belangen: Is vooraf nagedacht over hoe verschillende input wordt gebruikt en hoe omgegaan wordt met tegenstrijdige belangen?

Invloed: Hoeveel invloed hebben partners en inwoners in het proces? Hoe breng je dit duidelijk over naar degenen die je wilt betrekken? Wat bewoners zelf kunnen bijdragen aan de uitvoering? 

Knelpunten en mogelijke oplossingen

  • Je bereikt alleen de ‘usual suspects’: Het is reëel dat alleen de mensen en partijen wiens stem je vaker hoort reageren op het verzoek om input te geven op de ontwikkeling van inclusief beleid. De ‘silent majority’ is vaak afwezig of laat pas in een later stadium van zich horen. Om te komen tot een diverse groep is het belangrijk om creatief te zijn in de benadering van partners en inwoners buiten de de usual suspects. Wees creatief en ga buiten de gebaande paden. Communiceer laagdrempelig, zodat iedereen het begrijpt. Ga op zoek naar netwerken die voor de gemeente onzichtbaar zijn. Bijvoorbeeld via buurtcentra of mensen die veel buurtgenoten kennen. Denk daarbij ook aan wijk- of gebiedscoördinatoren. 
     
  • Overvloed aan uiteenlopende input: Er zijn verschillende perspectieven op het thema inclusie, mensen hebben verschillende ideeën over de aanpak en wat er wel of niet mee moet worden genomen in het te ontwikkelen beleid. Het risico ontstaat dat de verkenning te groot en uiteenlopend wordt. Zo loop je het risico op wildgroei van initiatieven, waardoor tegengestelde belangen kunnen ontstaan. Maak van tevoren een globale planning en beschrijving van het proces en stel duidelijke randvoorwaarden op. Hiermee voorkom je dat er plannen ontstaan zonder dat er een follow-up (mogelijk) is. Doe tijdens het gehele proces aan verwachtingsmanagement. 
     
  • Tegengestelde belangen en onbegrip: Wanneer je aan de slag gaat met verschillende partners is het met zekerheid te zeggen dat er verschillende belangen aan de orde zijn. Deze verschillende belangen kunnen leiden tot vooroordelen en onbegrip, wat het samenwerken kan bemoeilijken. Het is belangrijk om die belangen helder te krijgen en daar vervolgens op in te spelen. Denk vooraf na over hoe je kennis kunt opdoen over verschillende belangen. Je kunt op basis van de verschillende mogelijke belangen mensen en partijen uitnodigen en betrekken, maar je kunt ook open beginnen. Vraag aan de reeds betrokkenen welke perspectieven en belangen nog missen. Bedenk bij het opstellen van de spelregels waar je tegenaan kunt lopen en welke plek er in het proces is voor bijvoorbeeld acquisitie of belangenbehartiging. Om onderlinge vooroordelen en onbegrip te ondervangen kun je bijvoorbeeld luistersessies of teambuilding-sessies inlassen. Dit kan met externe partijen, maar zeker ook met collega’s.

Meer weten over de verschillende stappen? Eerder lichtte expert Ceronne Kastelein de stap verkennen wat er speelthet ontwikkelen van een visie en draagvlak creëren toe.