Het inclusieve vermogen van de wijk stimuleren

Drie vragen aan onderzoeker Annica Brummel

Wat zijn de mogelijkheden voor sociale inclusie in de wijk voor mensen met een licht verstandelijke beperking? Annica Brummel, senior onderzoeker bij de HAN en Pluryn én gepromoveerd op dit thema, vertelt tijdens een leerbijeenkomst op 28 oktober over haar onderzoek, ervaringen en aanbevelingen. Voorafgaand aan de leerbijeenkomst stelde Movisie drie vragen.

De wijk vormt een belangrijke plek om sociale inclusie vorm te geven. Annica vergelijkt in haar onderzoek drie Nijmeegse wijken met elkaar en kijkt daarbij naar wijkspecifieke kenmerken en het ontstaan van informele sociale netwerken. Uit haar onderzoek blijkt dat de mogelijkheden voor het vervullen van sociale rollen per wijk sterk verschilt. 

Kun je vertellen wat voor jou de aanleiding was om onderzoek te gaan doen naar inclusie van mensen met een lvb in de wijk?

Met haar achtergrond in het welzijnswerk, als opbouwwerker en projectleider, kwam Annica erachter dat er veel verschillen waren tussen wijken op het gebied van inclusie van mensen met een beperking. ‘In het ene gebied was het makkelijker om aansluiting te zoeken bij activiteiten dan in een ander gebied. Ik zag verschillen tussen bewonersinitiatieven waar mensen met een beperking aan mee konden doen. Ook zag ik verschillen op individueel niveau: voor de ene persoon was het bijvoorbeeld voldoende om een telefoonnummer te geven en dan ging iemand zelf meedoen aan een activiteit, terwijl bij anderen je echt mee moest gaan om hen te begeleiden. Deze verschillen zetten mij aan het denken: we zijn al hard aan het werk vanuit het welzijnswerk, maar doen we nu wel het goede? Als we meer weten over deze verschillen kan het helpen om het werk gerichter in te zetten. Uiteindelijk heb ik gekozen voor mensen met een licht verstandelijke beperking omdat het een beperking is die je niet gelijk aan de buitenkant ziet. Tegelijkertijd zien we juist bij deze groep dat ze een klein sociaal netwerk hebben, dus voor deze mensen zou het goed zijn om hun netwerk te vergroten. Meedoen in de wijk zou daar een mooi middel voor zijn.’

Als je kijkt naar ontwikkelingen in dit thema: waar ben je positief over en waar moeten we nog hard aan de weg timmeren?

‘Wat ik positief vind is dat je ziet dat het thema inclusie van mensen met een beperking niet meer exclusief alleen van zorginstellingen is, er is een veel breder besef. Het is niet iets wat je met één partij op kan lossen, het is iets dat je samen moet doen. Een ander punt waar ik zelf positief over ben is de positie die mensen met een beperking zelf steeds meer innemen. Je ziet met de opkomst van de rol van ervaringsdeskundigen steeds meer mensen met een beperking zelf nadenken over ‘wat kan ik zelf doen om te zorgen dat ik mee kan doen’ en anderen daarmee helpen.

Vaak wordt er vanuit beleid gedacht: als er veel bewonersinitiatieven zijn, dan is het goed, want dat is de oplossing voor inclusie. Terwijl we in mijn promotieonderzoek zien dat geen van de bewonersinitiatieven op voorhand mensen uitsluit, maar het onbedoeld wel gebeurt. Je moet ook echt iets doen om het inclusieve vermogen van die bewonersinitiatieven te stimuleren. Men moet zichzelf de vraag stellen: ‘Hoe kijk ik zelf tegen mensen met een beperking aan en zie ik hen als gelijkwaardig?’. Stigma is een groot woord, vaak zijn het subtiele processen waarvan we zelf niet eens doorhebben dat we er aan meedoen. Het is belangrijk om deze vraag aan jezelf te stellen en je daar bewust van te worden.’

Je hebt veel praktijk- en wetenschappelijke kennis: wat hoop je dat de deelnemers aan de leerbijeenkomst ervan meenemen?

Werken aan inclusie hoeft niet altijd op grote schaal te gebeuren, aldus Annica. ‘Vaak kunnen kleine stapjes al verschil maken. Bijvoorbeeld mensen begroeten in jouw eigen wijk, of iemand meenemen naar een evenement in de wijk. En blijf daarnaast nadenken over de vraag ‘Hoe zie ik de ander?’.’ Het is volgens Annica belangrijk dat deze vraag ook op wijkniveau gesteld wordt. ‘We vinden wijkgericht werken erg belangrijk, maar het ontbreekt soms aan een echt goed beeld van ‘hoe zit het nou precies in deze wijk, welke bewonersinitiatieven zijn open, kunnen mensen meedoen in rol als buurman of buurvrouw’. Hoe kijk je naar de wijk en hoe kun je daar gastvrije plekken creëren?’

Aftermovie leerbijeenkomst 

Van de leerbijeenkomst 'Sociale inclusie in de wijk voor mensen met een licht verstandelijke beperking' is een aftermovie gemaakt.

Bekijk de aftermovie