Regie voeren over je eigen leven, je eigen welzijn versterken en problemen zo veel mogelijk in eigen kring oplossen. Het was in de afgelopen kabinetsperioden speerpunt van sociaal beleid. Voor veel mensen werkt het, maar voor een groeiende groep burgers in een kwetsbare positie schiet deze benadering tekort. De coronacrisis heeft dit nog eens pijnlijk duidelijk gemaakt. Movisie roept een volgend kabinet om te investeren in het ‘wij’, in sociale verbanden van mensen en in samenredzaamheid.

'Onze samenleving is superdivers geworden en op veel plaatsen ontbreekt het aan familiariteit.'

Groeiende verschillen levenskwaliteit 

In Nederland zijn we met een gemiddeld rapportcijfer 7,8 behoorlijk tevreden met het eigen leven. Deze tevredenheid laat over een periode van tien jaar weinig verandering zien, constateerde het Sociaal en Cultureel Planbureau in zijn meest recente rapport ‘De sociale staat van Nederland’. Tegelijk groeit het aantal mensen met een lage levensstandaard en zijn er grote verschillen in levenskwaliteit tussen bevolkingsgroepen, aldus hetzelfde SCP-rapport.

‘Dit speelt al lange tijd en dat is zeer zorgwekkend’, zegt Lou Repetur, programmaleider sociale basis van Movisie. ‘In sommige wijken en buurten groeit de bestaansonzekerheid, en neemt het wantrouwen richting instituties en overheid toe. Onze samenleving is superdivers geworden en op veel plaatsen ontbreekt het aan familiariteit. Corporaties zien de leefomgeving verloederen en het aantal inwoners dat zorgbegeleiding nodig heeft groeien. Het betreft grote groepen mensen. Kwetsbare gezinnen, ouderen maar bijvoorbeeld ook mensen met een verstandelijke beperking en mensen met afstand tot de arbeidsmarkt.’ 

'Te veel lag de afgelopen jaren de nadruk op het individu en haar of zijn ondersteuning.'

Wat is er misgegaan?

‘Door de kanteling naar een participatiesamenleving, de noodzaak om zorgkosten te verminderen en ondersteuning dichterbij te organiseren, moeten mensen in toenemende mate zorgen voor elkaar. Voor inwoners die een right to challenge aan willen gaan zijn het mooie tijden. Maar wie in een kwetsbare positie verkeert en geen ondersteunend netwerk heeft, wordt op zichzelf teruggeworpen en kan zich in de steek gelaten voelen.

De coronacrisis raakt kwetsbare groepen extra hard én maakt nieuwe groepen kwetsbaar. Deze crisis is een wake-up call voor professionals en beleidmakers om de collectieve dimensie niet langer te verwaarlozen maar te omarmen. Te veel lag de afgelopen jaren de nadruk op het individu en haar of zijn ondersteuning. Er is te weinig geïnvesteerd in sociale verbindingen, het sociale cement van wijken en buurten, het versterken van de zeggenschap van inwoners en het denken vanuit de leefwereld van mensen. 

Recentelijk heeft het kabinet besloten om 450 miljoen te investeren in wijken, althans in de stenen van wijken. Belangrijk, maar de sociale kwaliteit van het dagelijks leven gaat niet alleen over stenen. Het gaat ook over sociale aspecten zoals samenleven, samenredzaam zijn en collectieve veerkracht. De PdvA-politicus Jan Schaeffer had weliswaar gelijk toen hij zei: ‘In gelul kun je niet wonen’, maar tegelijk geldt dat een mens meer nodig heeft dan mooie stenen.’

'Versterk de individuele én de collectieve doe-kracht van mensen door sociale kwaliteit te verhogen'

Wat staat ons te doen?

‘We moeten de sociale basis versterken en de sociale kwaliteit van het dagelijks leven van alle inwoners verbeteren. Álle inwoners moeten de mogelijkheid krijgen om in buurten en wijken sociale relaties aan te gaan, om samen hun welzijn te verbeteren en hun capaciteiten en talenten in te zetten. We staan niet met lege handen, want we kennen de condities voor sociale kwaliteit.

Er zijn vier knoppen om aan te draaien. Zet in op sociale empowerment, investeer in de sociale cohesie, werk aan sociale inclusie en vergroot de sociaaleconomische zekerheid van inwoners. Door de sociale kwaliteit van álle inwoners te verhogen versterk je de individuele én de collectieve doe-kracht van mensen. Zo bereik je dat mensen goed kunnen samenleven, iedereen over een vangnet beschikt, en waar nodig door elkaar en/of door professionals wordt ondersteund.’

'Veel kennis in huis over het wat en hoe van het versterken van sociale basis.'

Wat kan Movisie bijdragen?

‘Onze core business is kennis ontwikkelen en ontsluiten over wat werkt. Dat is altijd een combinatie van theoretische kennis uit de wetenschap, praktijkkennis van professionals en ervaringskennis van mensen. Wij hebben veel kennis in huis over het wat en hoe van het versterken van sociale basis. In Nederland zijn tal van voorbeelden van bewoners die, al dan niet gefaciliteerd door de overheid en ondersteund door professionals, initiatieven en activiteiten ondernemen en verbanden met elkaar aangaan. Wij zoeken die initiatieven op, werken en leren met de betrokkenen samen. De inzichten die dat oplevert, delen we via reflectiebijeenkomsten, kennisateliers, rapporten, podcasts en meer.

We ondersteunen gemeenten en maatschappelijke initiatieven om met elkaar en samen met inwoners te leren en verbeteren. Dat kan gericht zijn op de versterking van de sociale basis in brede zin, maar ook op een specifiek thema zoals werken aan sociale empowerment of sociale cohesie in een wijk, buurt of dorp. Naast doe-kracht van mensen is nu doe-kracht nodig van het landelijk en lokaal beleid, van sociaal professionals en van ons als kennispartners. Onze inzet daarbij is om een sterke sociale basis te realiseren, die ook de meest kwetsbaren ten goede komt.’