Iraanse blik op seksueel grensoverschrijdend gedrag in Nederland

Hilde Bakker in gesprek met Shirin Eftekharijam

‘Vrouwen in Nederland hebben nog een lange weg te gaan om echte gelijkheid te bereiken’, zegt mijn collega Shirin Eftekharijam. Hoe kijkt zij als Iraanse naar alle actuele incidenten van seksueel grensoverschrijdend gedrag in Nederland? Hoe pakt men dergelijke misstanden aan in Iran?

Bij Movisie schrijven we volop artikelen, bundelen we onze kennis in dikke rapporten en adviseren we waar we kunnen. Na #MeToo, de aflevering van Boos over The Voice of Holland en verschillende incidenten bij het Amsterdamse Studenten Corps lijkt de stroom aan onthullingen op gang gekomen. Shirin leefde jarenlang in een land waar mannen en de religieuze regering het voor het zeggen hebben. Een land waar de positie van vrouwen weinig rooskleurig is en seks een taboe is. Tien jaar geleden maakte ik een rondreis door Iran en vertelden de vrouwen die ik daar ontmoette openhartig over hun strijd voor meer vrijheid. We kennen de beelden van vrouwen die op straat demonstratief hun hoofddoek afdeden.

Ook hier hebben we nog een lange weg te gaan om echte gelijkheid te bereiken

Geen paradijs

Shirin kwam bijna acht jaar geleden ‘voor de liefde’ naar ons land. Zij heeft een ‘opstapbaan’ bij Movisie om – als hoogopgeleide vrouw- haar Nederlandse taal en haar kansen op de arbeidsmarkt te verbeteren. Ik legde haar mijn vragen voor. ‘Het kwam voor mij als een schok dat Nederland niet het ’paradijs’ bleek te zijn dat ik in gedachten had. We denken dat de situatie voor vrouwen in Nederland goed is, vergeleken met de positie van vrouwen in Iran. Maar ook hier hebben we nog een lange weg te gaan om echte gelijkheid te bereiken.’

Het valt haar op dat Nederlandse mannen zich over het algemeen netjes aan de wetten en gedragsregels houden. ‘Het respect voor vrouwen is hier groter dan in Iran. Daar geldt de culturele norm dat mannen altijd de baas zijn.’ Uit actuele gebeurtenissen blijkt echter iets anders. ‘In de incidenten van de laatste tijd zie je dat een groot deel van deze mannen denkt dat ze boven vrouwen staan. In de beslotenheid van hun eigen clubs, en zeker met alcohol op, laten mannen vrouwonvriendelijke taal en gedrag zien. Door opnames en klokkenluiders komt dat nu gelukkig naar buiten.’

Zedelijke eer

Net als in Iran, merkt Shirin. ‘Ook daar gedragen mannen zich in het openbaar netjes, in hun studentenvereniging of op televisie. Het is zelfs strafbaar om seksueel getint gedrag of taal te uiten. De overheid wil zo de zedelijke eer beschermen. De zedenpolitie kan ingrijpen en de overtreder laten vervolgen. In het geniep, zoals thuis, op werk of in stille steegjes, worden vrouwen geregeld seksueel vernederd of belaagd.’ Van oudsher is de zedelijke eer van groot belang. Wordt een vrouw of meisje in het openbaar lastig gevallen dan moet haar vader, broer of echtgenoot de eer verdedigen. Als het niet in het openbaar gebeurt, laten veel Iraanse vrouwen het er- om gedoe in de familie te voorkomen, maar bij zitten. ‘Vrouwen kunnen na een verkrachting - met bewijzen - naar de politie om aangifte te doen. Als de pleger schuldig wordt bevonden, is de straf hoog. Als hij getrouwd is geldt zelfs de doodstraf.’

In de beslotenheid van hun eigen clubs, en zeker met alcohol op, laten mannen vrouwonvriendelijke taal en gedrag zien

De openheid om over seks en seksueel grensoverschrijdend gedrag te praten kent men in Iran niet. Ook niet in de media, want die zijn in handen van de overheid. Een maand geleden ondertekenden honderden Iraanse actrices een #MeToo-verklaring, zonder namen van plegers te noemen. De kans dat zij hun actie kunnen voortzetten acht Shirin heel klein. ‘De overheid vindt dat die actrices zelf te open en te vrij zijn, ze moeten zichzelf dus maar beschermen.’ Maar ook sommige als ‘modern’ bekendstaande mannen in de filmindustrie delen die mening. ‘Zij denken dat vrouwen met hun gedrag en kleding toestemming geven.’

Respectvol

We concluderen dat de openheid in Nederland over seks en seksueel geweld een groot goed is, zeker als je het vergelijkt met Iran. Seksuele voorlichting op scholen vindt Shirin belangrijk. ‘Er moeten ook lessen over de gelijkheid tussen mannen en vrouwen komen. Respectvolle omgang met vrouwen is essentieel. Dat woorden als ‘kut’, ‘hoer’ en ‘homo’ als scheldwoord gebruikt worden staat mij tegen. Kinderen moeten op een nette manier leren praten. Dat helpt om meer respectvol te zijn en zo meer zelfcontrolerend’, besluit ze.

Heb je hulp nodig na geweld of bedreiging thuis, door je partner of een naaste? Of ken je iemand bij wie dit speelt? Bel bij direct gevaar 112. Bel Veilig Thuis voor advies of hulp via 0800-2000 (gratis en kan anoniem).