Dit is de eerste strofe van het gedicht ‘Te buiten’ van Merel Morre. Het is te lezen op een muur in het ministerie van VWS en deze middag ook geprojecteerd op het scherm. Vandaag wordt de Shaking Tree Award uitgereikt, voor het derde jaar. De Shaking Tree is vernoemd naar Niels Schuddeboom – hij was bekend onder zijn twitternaam @shakingtree. Typerende quotes van Niels, die in een filmpje werden vertoond: ‘Wie zegt dat jouw leven niet net zoveel uitdaging heeft om aan te gaan als het mijne?’ ‘De spelregels van het leven veranderen iedere dag.’ ‘Ik bepaal de spelregels.’

Dansen

Erik Gerritsen, Secretaris-Generaal van het ministerie van VWS over de Shaking Tree Awards: ‘Ervaringsdeskundigen brengen een bijzonder waardevol perspectief in. Daar kunnen en moeten we meer gebruik van maken. Ze openen deuren, ook voor anderen die in vergelijkbare situaties zitten. In de werkgroep #wijzienjewel, bijvoorbeeld, denken ouders mee, sterker nog: ze zitten aan het stuur. De ouders in die werkgroep hebben veel impact. Ook dat is een afgeleide van de inzet van Niels.’ Hij licht de term ‘dansen met het systeem’ toe. ‘Je kunt boos worden over wat het systeem je aandoet. Maar het is veel effectiever om te dansen.’ De verhalen van de winnaars én genomineerden hebben we nodig, in beelden en woorden, aldus Gerritsen.

Winnaars voorgaande jaren

De winnaars van de award van voorgaande jaren deelden hoe ze tegen de Shaking Tree Award aankijken. Annette Stekelenburg, winnaar van de award in 2016: ‘Niels was mijn maatje. We agendeerden overal welke impact het systeem op ons had. We pepten elkaar op en hielden elkaar scherp. Er zijn veel ‘Nielsen’. Belangrijk is om elkaar te ontmoeten in de positieve blik. Er kan je van alles overkomen in het leven, de vraag is: hoe ga je ermee om?’ Volgens Annette is een constructieve houding van belang. ‘Ga het gesprek aan, bijvoorbeeld met je zorgverzekeraar. Als je in staat bent constructief samen te werken, dan is een passende oplossing altijd mogelijk.’ Tim Kroesbergen, winnaar van vorig jaar: ‘Niels is voor mij een groot voorbeeld. De nominatie was een grote eer voor mij. En toen ik de award won, was ik erg vereerd. Er zijn in Nederland zoveel mensen goed bezig. Dit jaar zat ik in de jury. Het was moeilijk om dit jaar een winnaar te kiezen.’

Genomineerde Eva Westerhoff

Dit jaar zijn er drie genomineerden voor de award. Eva Westerhoff is doof en maakt gebruik van een tolk. Ze laat zien hoe mensen mee kunnen doen en hoe de samenleving mee kan laten doen. Mensen die een handicap hebben, kunnen volgens haar gewoon meedoen in de samenleving. ‘Mensen hoeven niet bang te zijn om met mij te communiceren. Door gebarentaal raken mensen snel in paniek. Ze weten niet hoe je met een doof iemand moet omgaan. Ze kunnen mij helpen door duidelijk te spreken of door woorden op te schrijven, bijvoorbeeld op je mobiel. Een open houding helpt enorm.’ Eva richt zich op de toegankelijkheid van dove en blinde mensen. ‘Helaas zie ik weinig verbetering. Dove en blinde mensen kunnen gewoon werken – als je geluk hebt krijg je ‘gewoon’ een baan. Het begint bij diversiteit. Iedereen is verschillend. Diversiteit is nodig: als er verschillende mensen zijn, komt er vanzelf meer begrip. Overheid en bedrijfsleven kunnen elkaar in aanvullen.’

Genomineerde Elianne Speksnijder

Elianne Speksnijder, eveneens genomineerd, liet een filmpje zien van de Milano Fashion Week 2018. Elianne was daar actief als model – in een rolstoel. Het modemerk waar zij actief voor is, zet zich in voor inclusiviteit. ‘Als rolstoelmodel kreeg ik veel media-aandacht. Maar dat zou niet speciaal moeten zijn. Milaan is voor modeliefhebbers toonaangevend, dus mooi dat ik daar actief was.’ Op haar social media-kanalen komt de rolstoel prominent terug. ‘Op social media laat zien dat ik een gewoon persoon ben. Ik heb wieltjes, maar who cares. Ik ben 28 jaar en heb ambities.’ Een ‘rolmodel’ dus, grapte de dagvoorzitter. ‘Toen ik 15 was belandde ik in de rolstoel. Dat was moeilijk om te accepteren. Vooral omdat het als ‘anders’ wordt gezien. Ik heb altijd een rolmodel gemist. Nu probeer ik een rolmodel te zijn voor kinderen en jongeren. Het gaat niet om mij, maar: wat ik heb gedaan, kan jij ook. Via Instagram inspireer ik kinderen en jongeren.’

Genomideerde Geert Jan den Hengst

Geert Jan den Hengst heeft MS. Hij kan een groot deel van zijn lichaam niet gebruiken. Door slimme technologie kan hij onder andere een laptop bedienen, waardoor hij kan communiceren met de wereld. Hij schrijft blogs, met een lach en een traan. ‘Ik ben maar een mens. Ik sta gewoon middenin de maatschappij. Door te schrijven kan ik mijn creativiteit kwijt. Het gaat mij niet om de bijzondere dingen, of politieke issues – daar zou ik ook over kunnen schrijven. Maar het alledaagse: ik schrijf over mezelf, uit eigen ervaring, over wat ik meemaak. Anderen herkennen dat, of je nu MS hebt of blind bent. Ook al heb je een beperking, je kunt meedoen aan de samenleving. Met wat ik schrijf probeer ik te relativeren en positiviteit uit te stralen.’

De jury onder de indruk

De jury, bestaande uit Sanne Schuddeboom-Krikke, Annette Stekelenburg en Tim Kroesbergen koos uit de ‘drie kanjers’ Eva Westerhoff tot winnaar. De jury is onder de indruk op de wijze waarop ze laat zien dat dove mensen, en andere mensen met een beperking, mee kunnen doen. En de wijze waarop ze aan de orde stelt hoe de samenleving kan helpen mee te doen.

Kracht van verhalen

‘Als je zorgvernieuwing wilt, dan is het belangrijk om te spreken met de mensen die het betreft. Niet alleen met zorgverzekeraars en aanbieders om tafel, ook met patiënten. Idealiter is die driehoek in balans. Het ministerie van VWS ondersteunt deze uitreiking van harte omdat deze mensen een voorbeeld zijn voor iedereen. Ze vragen aandacht voor dingen waar anderen niet zo snel aan denken. Zo zegt Gerritsen: Tijdens de uitreiking twitterde ik een foto. Iemand wees me erop dat ik er geen tekst bij had gezet. Onhandig als je een visuele beperking hebt! Deze krachtige verhalen laten zien hoe het anders kan en moet.’

Waarom hebben we zulke, soms schrijnende voorbeelden nodig?

‘Confucius wist het al: ‘Vertel het me en ik zal het vergeten. Laat het me zien en ik zal het onthouden - over rolmodel gesproken! Laat het me ervaren en ik zal het me eigen maken. Wil je iets begrijpen, dan zal je het moeten ervaren. Als verhalen en ervaringen dichtbij komen, gebeurt er iets. Het systeem is soms nodeloos ingewikkeld – hoewel het voor 95% van de mensen uitstekend functioneert. Als je met meerdere aandoeningen of beperkingen kampt, kan kom je erachter dat het een hele uitdaging is om je staande te houden. Ik vind het belangrijk dat we de patiëntkant versterken en hen een podium geven.’ Is dat wat u betreft ook de oogst van vanmiddag? ‘Het is een klein stapje vooruit. Ik hoop dat we het stokje door kunnen geven. Het gaat om bewustwording. Heel waardevol is dat we vanmiddag patiënten met aanbieders en bedrijven in gesprek hoorden gaan. Het kán dus wel. Ik hoop dat we deze verhalen een groter podium kunnen geven want dat verdienen ze.’