Jonge alleenstaande vluchtelingen en hun financiële zelfredzaamheid

Meer dan leren budgetteren

Wat doe je als je maandelijks geld tekort komt? Hoe houd je je financiën op orde als je de Nederlandse (financiële) systeemwereld niet of nauwelijks kent en daarnaast geen sociaal vangnet hebt om jou te helpen? Hoeveel ruimte heb je dan nog om fouten te maken? Deze vragen zijn de realiteit voor (jonge) alleenstaande vluchtelingen in Nederland.

Eerder schreef Movisie hierover een artikel gebaseerd op een aantal bevindingen uit het recent verschenen KIS rapport Desnoods eet ik twee weken brood met pindakaas. In dit artikel gaan we in op hun huidige financiële situatie en delen ervaringsdeskundigen hun kennis over wat volgens hen nodig is voor een goede ondersteuning richting financiële zelfredzaamheid.

Structureel tekort

In 2020 maakte Stichting SAMAH een financieel overzicht van de financiële situatie van 40 jonge alleenstaande vluchtelingen uit Lelystad met een leeftijd tussen 18 en 23 jaar. Dit deden zij in samenwerking met Vluchtelingenwelzijn Lelystad. De cijfers geven helder weer dat deze jongeren vanaf hun 18e verjaardag structureel financiële krapte ervaren of geld tekort komen. Het is voor deze jongeren een flinke opgave om financieel zelfredzaam te worden, wanneer er weinig tot geen (financiële) ruimte is om fouten te maken.

Tips van en voor gemeenten:

  • Laat jongeren het inrichtingskrediet als een gift ontvangen, waardoor zij niet starten met een schuld/betalingsregeling.
  • Je kan de uitkering voor voormalig AMV’s en jonge alleenstaande statushouders ophogen, vanwege het gebrek aan een netwerk wat kan ondersteunen.
  • In sommige gemeenten wordt voor jongeren onder de 23 die zelfstandig wonen de huurtoeslag vergoed door de gemeente (terwijl ze er normaal pas recht op hebben na hun 23e)
  • Denk aan standaardbegeleiding bij het regelen van de financiën voor jonge alleenstaande statushouders.

Meer dan leren budgetteren

Net als iedere jongere in Nederland komen alleenstaande minderjarige vluchtelingen (amv’s) in een overgangsfase naar volwassenheid, waarin het belangrijk is financieel zelfredzamer te worden. Alleen wordt er van deze jongeren verwacht dat zij vanaf hun 18e in staat zijn hun rekeningen zelfstandig te betalen, het Nederlandse financiële systeem te begrijpen en daarin goede financiële keuzes te maken. Hoewel leren budgetteren, administratie bijhouden en goede keuzes maken zeker een rol spelen, zijn er meer factoren die invloed hebben op het financieel zelfredzaam worden.

'We horen veel verhalen over jonge statushouders die financieel worstelen of in de schulden terecht komen. Er wordt gesproken over “niet goed kunnen budgetteren”, “geen overzicht of administratie hebben” en “verkeerde keuzes maken”. Dit speelt vast en zeker een rol.' – Stichting SAMAH

Waar de meeste Nederlandse jongeren in het leerproces terug kunnen vallen op familie en vrienden, ontbreekt deze support bij (voormalig) amv’s. Zij zijn aangewezen op begeleiding vanuit de Jeugdzorg of Nidos, wat wettelijk komt te vervallen vanaf hun 18e en wordt overgedragen aan de gemeente en hun beleidsbepaling. Door deze abrupte knip - waarin de vertrouwelijke begeleidingsstructuur wegvalt, terwijl de financiële verantwoordelijkheden toenemen - komen deze jongeren voor extra uitdagingen te staan. Daarom is passende ondersteuning erg belangrijk.

8 standaarden rondom financiële zelfredzaamheid

SAMAH heeft samen met een aantal ervaringsdeskundigen een set van 8 standaarden opgesteld die voor deze jongeren belangrijk zijn als het gaat om goede ondersteuning bij financiële zelfredzaamheid. Deze standaarden helpen jou als beleidsmaker en uitvoerder bij het vinden van een betere aansluiting op de leefwereld en behoeftes van jonge alleenstaande vluchtelingen. Deze aansluiting is op cruciaal in het bieden van goede ondersteuning bij het leren maken van gezonde financiële keuzes. Zo hebben deze jongeren uitleg nodig over hoe het financieel systeem in Nederland werkt en hebben zij tijd nodig om dit systeem eigen te maken. Want wat moet je met een brief over een boete die je moet betalen, je belastingformulieren of de premies voor je zorgverzekering (‘waarom, ik ben nooit ziek’)? Hieronder volgen de 8 standaarden. Wij raden je aan om ook de toelichting goed te bekijken. Klik daarvoor op onderstaande link.

Ga direct naar de 8 standaarden

De 8 standaarden

  1. Jongeren hebben begrip van het systeem nodig; alleen uitleggen wat moet is niet voldoende.
  2. Jongeren hebben tijd nodig om te oefenen, in een reële situatie (niet een theoretische 'straks gaat het zo' situatie).
  3. Jongeren zijn jongeren.
  4. Jongeren hebben ruimte nodig om fouten te maken.
  5. Jongeren voelen zich verantwoordelijk voor familie. Punt.
  6. Jongeren hebben hun eigen prioriteiten.
  7. Jongeren hebben eigen regie nodig.
  8. Begeleiding vanuit gelijkwaardigheid en nabijheid.