Met jongeren 16 persona’s maken op basis van hun echte leven
'Mijn naam is Ally, ik ben 25 jaar. Ik woon in een huurappartement in Almere-Buiten. Ik maak muziek en ben producer van hiphop. Op dit moment zit ik ook in een leer-werktraject omdat ik geen baan kan vinden. Vroeger leefde ik veel op straat. Het begon eigenlijk al vanaf groep 8 van de basisschool. Mijn ouders gaven niets om mij en om wat ik deed. Toen mijn dochtertje geboren werd veranderde alles. Nu wil ik mensen helpen die ook problemen hebben. Mijn droom is om een platenlabel op te zetten waar jongeren een eerlijke kans krijgen om hun talenten te ontwikkelen.'
Dit is een stukje van het levensverhaal van een jongere uit Almere. In opdracht van het Ministerie van SZW ontwikkelde Movisie samen met jongeren 16 persona’s samen met jongeren. Een persona is een verhaal, gebaseerd op echte levensverhalen. Daarbij wordt gewerkt met een groep van circa acht jongeren die samen één verhaal vormen.
Voor de persona Ally zijn het jongeren uit Almere die een bijstandsuitkering ontvangen en op zoek zijn naar werk. Hun situatie verschilt onderling, maar zij herkennen ook veel van elkaars leven. Het maken van zo’n persona is voor deze jongeren een compleet nieuwe ervaring die vaak ook weer nieuwe deuren opent.
De ambitie
Waarom maken we persona’s? Omdat het belangrijk is dat gemeenten en organisaties begrijpen wat jongeren bezighoudt, hun leefwereld. Zodat ze hen beter kunnen ondersteunen. Maar de serie biedt ook de kans om de diversiteit van de groep jongeren in een kwetsbare positie realistisch naar voren te brengen.
De persona’s werden ontwikkeld in allerlei gemeenten die zich hebben opgegeven voor pilots in de aanpak 16-27. Die pilots zijn erop gericht om de aansluiting te verbeteren tussen onderwijs en werk, jongeren buiten beeld bereiken en jongeren uit de jeugdhulp beter voor te bereiden op hun toekomst. De jongeren worden door de projectleiders uit de pilots gevraagd mee te werken aan een persona vanuit hun eigen ervaring. De gemaakte persona staat niet op zichzelf. De bedoeling is om jongeren te betrekken in de pilots. En hen zo meer als gelijkwaardig gesprekspartner te positioneren. Want het gebeurt nog te vaak dat gemeenten en organisaties zelf programma’s, pilots, werkwijzen en projecten bedenken, zonder het perspectief van jongeren als uitgangspunt te nemen. Met persona’s proberen we de kreet ‘jongeren centraal’ in de praktijk waar te maken.
Maak kennis met:
Deniz: Ik ben Deniz, 20 jaar. Ik ga twee dagen per week naar het entreeonderwijs. De andere dagen loop ik stage als vrachtwagenmonteur.
Haben: Ik ben 18 jaar oud en ik ben vier jaar geleden uit Eritrea gevlucht. Mijn ouders en broers en zussen wonen daar nog. Ik zit nu in een Internationale Schakelklas. Uiteindelijk wil ik mijn school afmaken en dokterassistent worden.
Hermon: Ik ben 18 jaar oud en ik kom uit Eritrea. Ik heb een middelbare school diploma en volg nu Nederlandse les. Alleen wonen zonder ouders is moeilijk. Ik weet niet goed hoe mijn toekomst eruit ziet. Eerst moet mijn familie hierheen komen en wil ik mijn school afmaken.
Sven: Ik ben 21 jaar, werk drie dagen in de week bij Team 12 in Venlo. Team 12 is een ontwikkeltraject, maar voor mij is het gewoon werk. Mijn droom is werken als chauffeur en op mezelf wonen.
Ally: Ik ben 25 jaar en woon met mijn vriendin en dochtertje. Ik werk elke dag bij het Learn2Work project en heb een uitkering. Ik wil de muziek in, maar in de logistiek is er voor mij meer kans op werk.
Damian: Ik ben 18 jaar en zat vanaf mijn 14e in de jeugdzorg. Ik doe de entree voor de mbo-opleiding. Ik wil geen verkeerde keuzes meer maken en ga nu dus naar het ROC. Ik krijg vaak geen reactie op mijn sollicitatiebrieven.
Noah: Ik ben 20 jaar en heb veel last gehad van pesten, depressiviteit en drugsverslaving. Ik ben gestopt met de MBO-opleiding en wil nu weer gaan werken of een opleiding volgen. Maar wat precies weet ik nog niet.
Sander: Ik ben Sander, ik ben 18 jaar. Begin dit jaar ben ik van school afgegaan en nu zit ik op een IT-talentwerkplek. Ik vind het fijn om mijn eigen werkplek te hebben, veel minder prikkels dan op de Havo.
Joost: Ik loop stage bij de Jumbo, omdat ik de retail-opleiding in het speciaal onderwijs doe. Aan de buitenkant zie je niet zoveel aan mij, maar mensen vinden toch dat ik anders ben en dat is vaak niet leuk.
Jackson: Wanneer wij weer buiten zijn, zit de reclassering echt dicht op ons. Hulp is niet nodig, alleen beetje ondersteuning. Er wordt contact gehouden met school, sport, werk alles! Wij zijn geen kleine jongetjes meer. Enige waar ze bij kunnen helpen is huis en een baan. Beter kan je mentor je hierbij helpen, die vertrouw je.
Nikki: Ik ben 24 jaar. Sinds een jaar woon ik op een woonboerderij, samen met andere jongens en meisjes met een verstandelijke beperking.
Jamie: De middelbare school heb ik niet afgemaakt, ik werk drie dagen per week in de horeca. En ik organiseer events met andere jongeren. Ik heb hard gevochten om te komen waar ik nu sta. Ik ben wel bang dat ik vast ga lopen, omdat ik geen diploma heb. Ik twijfel nog over wat ik wil. Ik voel de druk van de maatschappij.
Het maken van de persona: jongeren aan zet!
Het maken van een persona doen we samen met circa acht jongeren tijdens twee bijeenkomsten van ongeveer twee uur. Aan het persona traject is een training vooraf gegaan voor de projectleiders van de pilots, het Ministerie van SZW, Ingrado en SBB. Bij de twee bijeenkomsten is een van deze betrokkenen aanwezig, zodat zij zelf de methodiek in de vingers krijgen. Als zij zelf de methodiek kennen kunnen zij zelf een persona ontwikkelen.
Movisie leidt tijdens de twee bijeenkomsten het gesprek en beschrijft de persona op basis van de inhoud van de jongeren. Ook krijgt het verhaal letterlijk een gezicht met een illustratie van de persona. De groep jongeren bepaalt wanneer de persona af is. Zij geven de laatste klap op de persona als het verhaal en het beeld volgens hen overeenkomt met hun ervaring.
'Hij lijkt een beetje op die gozer uit die ene strip, maar het klopt wel, met dat petje en die grote broek. Hij moet alleen nog wat meer glimlachen, want we hebben nu wel goede energie', reageert één van de jongeren bij de tekening op de flipover.
Eindelijk in beeld
Een andere persona is gemaakt samen met een groepje Eritrese jongeren. Hermon is gevlucht en heeft behoefte aan betrokkenheid van een mentor na zijn 18e levensjaar. In de bijeenkomsten praten we samen over dit soort specifieke vragen en ‘kritieke momenten’. Voor jongeren die onder de verantwoordelijkheid van de jeugdwet vallen, is verlengde jeugdzorg mogelijk, maar voor jonge statushouders is die verlenging niet aan de orde omdat zij gebonden zijn aan landelijke regelgeving. Daarnaast wordt toekomstperspectief in sterke mate bepaald door het slagen van gezinshereniging. Daar voelen deze jongeren zich verantwoordelijk voor en dat levert veel stress en spanning op. Deze verhalen zijn belangrijk omdat het niet alleen gaat over ‘zelfstandig functioneren’, maar over het leven en hoe jongeren hun leven zelf willen vormgeven. En dat zij zich bij hun eigen, persoonlijke toekomstperspectief ondersteund voelen.
Een jongere die meewerkte aan de persona Hermon: 'Mensen in Nederland moeten ons verhaal wel horen, kan het jeugdjournaal niet komen? Daar zie ik nooit een Eritrese vluchteling.'
Jongeren in gesprek met het college van B&W in Almere
Het persona-traject leidt ook tot nieuwe verbindingen en inzichten. De gemeente Almere deed vanuit de pilot Jongeren buiten beeld, mee aan het project met twee persona’s (Ally en Damian). Almere is ook een van de gemeenten voor de proeftuin van het actieprogramma dak- en thuisloze jongeren. In aansluiting op de bijeenkomsten voor de persona’s nodigden de Almeerse beleidsadviseurs Michiel van Essen en Innocentius Bos het voltallige college van B & W uit op werkbezoek bij Kwintes in Almere. Al wandelend naar de locatie luisterden zij naar een podcast van de persona, die was ingesproken door Denzel, één van de jongeren.
De jongeren maakten vervolgens in een groepsgesprek kennis met het college. De persona was een eerste aanzet om het gesprek te openen, maar natuurlijk vertelden jongeren ook vooral over hun eigen ervaringen.
Fern vertelde bijvoorbeeld dat ze als 18-jarige op straat stond na jeugdzorg, zonder ouders. En zo in de nachtopvang belandde. Ze had geen idee hoe ze het moest aanpakken, en wat ze allemaal moest regelen. 'Op een gegeven moment ben ik maar beleidsstukken gaan lezen om erachter te komen wat ik moest doen. Het is eigenlijk heel raar dat websites gericht zijn op professionals en gemeenten, en niet op wat jongeren zelf moeten doen en regelen. Ik wist niet hoe ik aan mijn informatie moest komen.'
Yasmine: van Almere naar Tilburg
Ook voor Yasmine die meedeed aan de persona Damian, kregen de persona-bijeenkomsten nog een bijzonder vervolg. Movisie vroeg haar om vanuit zijn woonplaats Almere mee te gaan naar een sessie in de gemeente Tilburg. Daar is de gemeente bezig om een integrale aanpak 16-27 te ontwikkelen. Een werksessie met de persona vormde hiervan de aftrap met de gemeente en betrokken organisaties.
Yasmine: ‘Ik heb voor de groep gestaan en verteld over de persona. Dat was best spannend. Het was ook een leuke ervaring, maar het is fijner om vanuit mezelf te praten dan vanuit de persona.'
In 2019 heeft Almere vijf bijeenkomsten rond het thema: Jongeren buiten beeld bereiken en Toekomstplan gehouden. Daar werden de jongeren uit de persona’s Ally en Damian ook voor uitgenodigd. De gemeente zette hiermee in op jongerenparticipatie bij het zoeken naar nieuwe wegen om de positie en het toekomstplan van jongeren te verbeteren. De basis is gelegd om met jongeren zelf aan de slag te gaan.