Ieder(in) heeft in oktober een enquête uitgevoerd onder mensen met een beperking of chronische ziekte. Zij concluderen dat de hervatting van dagbesteding te traag verloopt. Een meerderheid van de deelnemers ging begin oktober minder of helemaal niet naar dagbesteding. Dat wordt als een gemis ervaren en leidt ook tot een grotere druk op mantelzorgers (zie ook dit artikel). Ze adviseren om dagbestedingslocaties zoveel mogelijk open te houden, bijvoorbeeld door met voorrang te mogen testen bij gezondheidsklachten. De overheid erkent ondertussen het belang van het openhouden van de locaties en laat op 3 november weten dat besloten, georganiseerde dagbesteding open mag blijven. De tweede aanbeveling is om mensen die dagbesteding met hun PGB inkopen, maar er geen gebruik van kunnen maken, de mogelijkheid krijgen om het budget hiervan in te zetten voor ondersteuning thuis. 

Wat is het perspectief van de dagbestedingslocaties zelf? Movisie heeft een aantal leidinggevende professionals en sociaal ondernemers gevraagd naar de effecten die zij nu ervaren. Wat valt op?

Begeleiders hebben houvast door opgedane ervaring

De plotselinge situatie in maart zorgde voor veel onzekerheid bij begeleiders en de organisaties waarvoor zij werkten. Waar moet je je nu wel en niet aan houden? Welke regels gelden er in hun specifieke situatie? Er is veel werk verzet om hier duidelijkheid over te krijgen. Er is gezocht naar alternatieve begeleidingsvormen binnen de regels. Met veel fantasie zijn er allerlei ludieke acties opgezet. Deelnemers toonden veel waardering voor al die inzet. Nu is het voor begeleiders een herhaling van acties. Ze weten beter wat ze kunnen inzetten en welke regels gelden. Dat is al uitgezocht en geeft zekerheid.

Duidelijk en consequent blijven

Als voor begeleiders én deelnemers de regels binnen een locatie duidelijk zijn, geeft dat rust. Ook al zijn ze het niet met de regels eens of vinden ze het onlogisch. Eén locatie stuurde een week vóór de heropening een filmpje met instructies. Zo kon iedereen zich voorbereiden. De aanpassing aan de nieuwe situatie gaat niet overal soepel. Als deelnemers geen mogelijkheid tot leren hebben of geheugenproblemen hebben, leveren nieuwe regels problemen op. Ook als er regelmatig nieuwe mensen komen en de regels voor hen niet logisch zijn, moet elke keer opnieuw uitgelegd worden waar men zich aan moet houden en is het lastig om ze te handhaven. ’Ik voel me echt een politieagent, dat doet de sfeer geen goed’. 

Ervaring met beeldbellen

Inmiddels is er veel ervaring opgedaan met beeldbellen. In het begin was het nieuw en daardoor leuk, hoewel niet iedereen te bereiken was op die manier. Bij Coffeemania zal beeldbellen blijvend ingezet worden. Niet als vervanging van live contact, maar als extra mogelijkheid of als noodvoorziening bij ziekte bijvoorbeeld. Ook zullen sommige vergaderingen op die manier voortgezet worden. 

Extra begeleiders, deelnemers komen minder uren

Bijna overal zijn planningsproblemen. Er zijn extra begeleiders nodig, omdat groepen kleiner zijn en er meer ruimtes in gebruik zijn. Het is regelmatig noodzakelijk om iemand 1 op 1 te begeleiden in plaats van in een groep. Uitval door ziekte of quarantaine maken het zorgen voor voldoende bezetting nog nijpender. Het resultaat is dat deelnemers op de meeste plekken minder uren kunnen komen en minder contact hebben. Sommige deelnemers besluiten zelf niet meer te komen vanwege de vele regels of vanuit angst. Door de hogere kosten en mindere omzet komen veel dagbestedingslocaties financieel in de problemen. Coffeemania zoekt samen met de gemeente naar oplossingen. PlanH heeft van de gemeente waarvoor zij werkt een omzetgarantie gekregen.

Sociaal ondernemers en leidinggevende professionals hebben vooral last van geen contact

Opvallend is dat degenen die de dagbesteding organiseren, veel hinder hebben van de huidige situatie. Organisaties zijn onbereikbaar en zijn meer naar binnen gericht. De prioriteit ligt bij zorgen dat de organisatie de crisis overleeft. Het is daardoor lastig om werk(ervarings)plekken te realiseren buiten de eigen locatie. De mogelijkheden om iemand individueel te begeleiden bij werkgevers zijn beperkt. Het aanboren van nieuwe plaatsingsmogelijkheden gaat nauwelijks online; dit werkt vooral op basis van persoonlijke ontmoetingen. Dit geldt ook voor de acquisitie van nieuw werk dat op eigen locatie uitgevoerd kan worden, behalve misschien als het om ICT werk gaat. Het werk van de leidinggevenden en ondernemers is erg veranderd. Nauwelijks persoonlijke contacten, afstandelijker, geen innovatie of pilots. Zij zeggen: het is gewoon minder leuk.

Deelnemers missen een perspectief

De winter komt er aan en deelnemers kunnen zich niet verheugen op gezamenlijke feestdagen. Het is onbekend hoe lang de situatie voortduurt. Er is angst en twijfel: helpt het wel, al die maatregelen? Op de dagbesteding van de Zeeuwse Gronden ziet men meer moedeloze mensen. Mensen blijven vermoeid op bed liggen. Wat voor creatieve actie ook, het is geen vervanging voor menselijk contact. Er zijn mensen die niet meer worden aangeraakt. Geen arm om hun heen, niet even tegen elkaar aan zitten voor de tv. Hoe kun je met deze situatie mee om  gaan? Een suggestie van Wings of change: Dieren zouden kunnen helpen; ze moeten verzorgd worden en kunnen geknuffeld worden.