Marischka Vrolijk is adviseur schulden en psychische kwetsbaarheid. Daarnaast is ze ambassadeur bij de Vereniging van Ervaringsdeskundigen regio IJMOND. Ze vertelt op allerlei bijeenkomsten zoals congressen en in besprekingen met bijvoorbeeld lokale bestuurders over haar kijk op het thema armoede en schulden. En die kijk is doorspekt met haar eigen ervaringen met armoede en schulden. Ze had nooit gedacht in die omstandigheden terecht te komen, zegt ze. ‘Maar het kan iedereen overkomen.’ 
Ze blikt terug op de periode waarin ze naar de Voedselbank moest voor haar boodschappen. ‘Ik was dan altijd bang om bekenden tegen te komen, ik schaamde me.’

Meer begrip en empathie

Het gaat allereerst om bejegening. Treed iemand niet moralistisch tegemoet. 

Vrolijk wil bij hulpverleners en anderen een lans breken voor meer begrip en empathie voor de moeilijke positie waarin sommige mensen terechtkomen. Dat begrip is er lang niet altijd zegt ze, ook niet bij hulpverleners, weet ze uit eigen ervaring. ‘Ik help nu iemand die met schulden te maken heeft. De schuldhulpverlener zei tegen mij: “hij stonk naar drank”.’ Een opmerking die getuigt van weinig empathie, stelt ze. ‘Als je eens wist wat die persoon allemaal voor de kiezen heeft gehad in zijn leven. Een verleden met begeleid wonen en allerlei trauma’s.’ Dan is je als hulpverlener inleven in die situatie en niet meteen klaar staan met je oordeel wel het minste wat je kunt verwachten, zegt ze. 

Doorbreken stigma

Vrolijk wil met haar deelname aan de Q&A bijdragen aan het doorbreken van het stigma dat kleeft aan mensen die met armoede en schulden te maken hebben. ‘Dat het toch wel je eigen schuld zal zijn dat je in die omstandigheden terecht bent gekomen.’ Kijk maar naar hoe eerst over de mensen van het toeslagenschandaal werd gedacht, stelt ze. ‘Kijk naar de persoon die je voor je hebt, zonder oordeel.’

Armoede is vaak slechts een aspect van de problemen waar mensen mee kampen

Ook Janite Brands is ervaringsdeskundige armoede (en psychische kwetsbaarheid). Sinds een jaar werkt ze bij de Hogeschool Arnhem en Nijmegen (HAN), bij Fair Health- gezondheidsbevorderende leefomgeving en leefstijl, als ervaringsdeskundige. Daarnaast volgt ze bij Ixta Noa – een organisatie die bijdraagt aan positieve gezondheid en herstel – een opleiding als vrijwilliger. Op de HAN is onder meer haar rol om het perspectief van de ervaringsdeskundige door te laten klinken in het onderzoek dat er wordt verricht. Momenteel is ze betrokken bij een onderzoek naar de Aanpak in Arnhem Oost, waar onder meer bewonersbetrokkenheid aan bod komt.  

‘Armoede is vaak slechts een aspect van de problemen waar mensen mee kampen’, zegt Brands. ‘Dat realiseren veel mensen zich niet.’ Tegelijkertijd geldt ook dat hulpverleners bij de begeleiding van cliënten zich vaak niet realiseren dat er geldzorgen zijn. ‘Ik heb best veel therapie en begeleiding gehad maar het is eigenlijk nooit over geld gegaan. Over hoe ik me in het dagelijks leven al of niet wist te redden. Dat is best vreemd.’ Ze zegt dat hulpverleners met de beste bedoelingen hun cliënt adviseren om te gaan sporten maar als ze geen idee hebben dat die cliënt schulden heeft, dan heeft zo’n advies weinig zin. 
Brands vindt het belangrijk dat in de Q&A naar voren komt hoe ingrijpend armoede kan doorwerken in iemands hele bestaan. Toch wil ze er, voor wat zichzelf betreft geen treurig verhaal van maken. ‘Ik ben er uitgekomen en ben ervan losgekomen. Dat is een positieve boodschap.’

En wat is haar motto voor hulpverleners en anderen die met mensen werken die met armoede te maken hebben? ‘Het gaat allereerst om bejegening. Treed iemand niet moralistisch tegemoet. Stel je niet boven mensen, dat maakt iemand klein. Geef mensen hun eigenwaarde en waardeer hun kwaliteiten.'