KIS: koersvast met een nieuwe naam
Kennisplatform Inclusief Samenleven
KIS heeft vanaf nu een nieuwe naam: Kennisplatform Inclusief Samenleven. Ahmed Hamdi en Joline Verloove, beiden KIS-programmaleider, lichten toe wat de aanleiding en achtergrond van die naamsverandering is. ‘De oude naam weerspiegelt niet meer de samenleving van nu.’
De afkorting van de naam van het kennisplatform is in de zeven jaar van zijn bestaan behoorlijk ingeburgerd: KIS. Die afkorting blijft en KIS blijft daarmee KIS, zegt programmaleider Ahmed Hamdi. ‘Ook de thema’s waarop we ons richten blijven dezelfde. We blijven daarmee koersvast.’ Maar de volledige naam Kennisplatform Integratie & Samenleving, waarin KIS zich tot nu toe hulde, verdwijnt. Het is een jas die niet meer past. KIS betekent vanaf nu: Kennisplatform Inclusief Samenleven.
Wederkerigheid
De term integratie die in de oude naam zat, weerspiegelt niet meer de samenleving van nu, zegt Joline Verloove. ‘Dat woord is niet meer toepasbaar voor de tweede, derde en nu al vierde generatie van mensen met een migratieachtergrond. Die zijn hier geboren en getogen, dus integreren is helemaal niet meer aan de orde. Er is geen minderheid meer die moet integreren in een meerderheid.’ En zou je al kunnen spreken van een meerderheid, zo voegt ze toe, ‘die meerderheid is helemaal geen homogene groep.’ Door decennia van migratie is Nederland een dynamische, superdiverse samenleving geworden.
Hamdi wijst daarnaast op de negatieve lading die ‘integratie’ heeft gekregen de laatste jaren. ‘De term integratie is toepasselijk voor nieuwkomers die inburgeren in de Nederlandse samenleving. Oorspronkelijk is het een neutraal begrip. Nu wordt het door een deel van de bevolking meer beleefd als: “nieuwkomers moeten zich aanpassen aan de rest.” Assimilatie.’ De wederkerigheid van het proces, het samendoen en het samenleven raakten volgens Hamdi daarmee ondergesneeuwd. En juist dat samenleven – in de nieuwe naam van KIS een werkwoord – is voor hem een cruciaal element. ‘Voor mij is dat het kernwoord.’
We staan voor de uitdaging om er samen iets van te maken in onze diverse samenleving
Collectief belang
Inclusief samenleven. Voor Verloove illustreren die woorden de wederkerigheid en de inspanningen die iedereen aangaan in de samenleving: ‘We staan voor de uitdaging om er samen iets van te maken in onze diverse samenleving. Deze gezamenlijke inzet vraagt om meer kennis over onder andere het overbruggen van verschillen, het werken aan sociale cohesie en voorkomen van polarisatie.’
Hamdi benadrukt dat collectieve belang van de samenleving. ‘Als je groepen in de samenleving op achterstand houdt of niet laat aansluiten bij de gehele samenleving, dan komt daar ellende van waar we uiteindelijk met zijn allen voor opdraaien. Die investering is essentieel. Wat we willen is diversiteit productief maken.’
Voortrekkersrol
Met de nieuwe naam wil KIS een voortrekkersrol spelen in het gesprek en het denken over de diverse Nederlandse samenleving, stellen Verloove en Hamdi eensgezind. Hamdi: ‘In de samenleving en bij minderheidsgroepen speelt deze discussie al veel langer. Van organisaties en instituties zijn we misschien een van de eersten die deze stap zetten. Misschien leidt dat tot een andere mindset bij anderen, dat ze ons voorbeeld ook gaan volgen.’
Waarom een nieuwe naam?
KIS blijft KIS. We zijn een platform dat met kennis uit wetenschap, praktijk én ervaring wil bijdragen aan een stabiele samenleving met ruimte voor verschil. Dus de K van KIS blijft staan waar ‘ie altijd al voor stond: Kennisplatform.
De andere letters van onze naam krijgen een nieuwe betekenis. Dat is niet zomaar een invuloefening, maar staat echt ergens voor. De nieuwe naam wordt: Kennisplatform Inclusief Samenleven.
De i van Integratie wordt Inclusief. Waarom?
Door decennia van migratie is Nederland een dynamische, superdiverse samenleving geworden. Regionaal kunnen er grote verschillen zijn. Het maakt uit of je in de Randstad of in het zuiden of noorden van het land woont. In een stad of een dorp. De uitdagingen zijn overal net even anders.
Integratie verwijst tegenwoordig vooral naar de opname van nieuwkomers in de Nederlandse maatschappij en de ruimte die de samenleving hiervoor biedt. KIS houdt zich echter niet alleen bezig met nieuwkomers, maar richt zich op de gehele samenleving, in al haar (super)diversiteit.
Dag in dag uit geven mensen met verschillende etnisch-culturele achtergronden sámen vorm aan Nederland. Het is een ingewikkeld, maar stevig weefsel dat ons bij elkaar houdt.
Dat weefsel blijft alleen veerkrachtig bij wederkerigheid. Dat vraagt niet alleen gedeelde waarden en gemeenschappelijke belangen, maar dat vraagt ook dat iedereen de mogelijkheid heeft om bij te dragen aan de vormgeving van de maatschappij en zich (h)erkend en geaccepteerd te voelen. Het is geven, ontvangen en teruggeven.
Vanuit KIS willen we kansenongelijkheid op basis van migratieachtergrond duurzaam verminderen. Instituties moeten voor iedereen toegankelijk zijn en professionals moeten effectief om kunnen gaan met de diversiteit onder cliënten, personeel en burgers. Daarbij richten we ons primair op inclusie in relatie tot migratieachtergrond en etniciteit. We hebben uiteraard oog voor andere diversiteitsfactoren die daarop van invloed zijn, zoals gender, levensbeschouwing en sociaaleconomische achtergrond.
Samenleving wordt Samenleven
Een subtiel verschil, maar het onderstreept dat het gaat om een gezamenlijke actieve inzet van alle overheden, maatschappelijke organisaties en inwoners. Samenleven is een werkwoord.
Drie KIS-medewerkers over de nieuwe naam
Hanneke Felten - senior onderzoeker
‘Het is goed dat de i van KIS vanaf nu staat voor inclusie. Integratie is een term die uitgaat van een samenleving waar je aan deelneemt of waar je buiten kunt vallen. Maar dat kan eigenlijk niet, iedereen hoort bij de samenleving, ook de mensen die zich ervan afkeren of die door de meerderheid worden weggezet. Ik las jaren geleden het boek ‘Denken in een tijd van sociale hypochondrie’ – een van theoretisch socioloog Willem Schinkel - en realiseerde mij daardoor dat het integratiediscours best vreemd is. Er wordt vaak uitgegaan van een wensbeeld van ‘de samenleving’ dat het cultureel afwijkende als ‘buiten de samenleving’ definieert. Die denkwijze vormt de voedingsbodem voor discriminatie en (institutioneel) racisme. Want nieuwkomers moeten integreren is het idee, maar hoe lang blijf je nieuwkomer in een samenleving? Hoe lang blijf je verwijzen naar die migratieachtergrond? Dit komt ook goed naar voren in het boek van Jan & Leo Lucassen – ‘Vijf eeuwen migratie’. In dit boek wordt duidelijk dat Nederland een echt migratieland is waar eeuwenlang mensen uit andere landen zich hebben gevestigd en een plek hebben gevonden. Je kunt dus eigenlijk niet spreken over Nederlanders met of zonder migratieachtergrond. In werkelijkheid heb je Nederlanders waarvan de migratieachtergrond makkelijk herleidbaar is en Nederlanders waarbij dit lastiger te herleiden is. Maar een migratieachtergrond hebben we zo’n beetje allemaal.
Met KIS gaan we ook de komende vier jaar weer aan de slag met het ontwikkelen van kennis en tools om discriminatie en racisme aan te pakken. Ik ben blij dat discriminatie en (institutioneel) racisme een speerpunt is in het coalitie-akkoord. Er is steeds meer bekend over de mechanismen die discriminatie kunnen verminderen. We gaan ons er bij KIS hard voor maken dat deze worden ingezet in de praktijk.’
Siham El Moussaoui - projectmedewerker
‘De nieuwe naam past veel beter bij onze missie en visie. Ik ben actief voor de KIS community waarin experts en professionals zitten. En via de community hoorden we al een tijdje dat de oude naam niet meer goed viel. De term integratie past niet meer bij de realiteit. Dat soort signalen is belangrijk. Je moet met kennisplatforms als KIS altijd oppassen dat je niet te hoog over gaat. Dat je teveel vanuit een hoge toren gaat zenden. Altijd goed in de gaten houden of en hoe de boodschap landt bij de mensen die ermee aan de slag willen. Een goede naam is daarbij belangrijk. We willen met onze kennis bijdragen aan een inclusieve samenleving en dat is nu meteen duidelijk.
Over het algemeen worden de kennisproducten van KIS goed ontvangen. Maar het komt niet altijd terecht bij de juiste professionals. Daar moeten we nog aan werken. Want je wil toch dat de kennis op de goede plekken door de juiste professionals kan worden ingezet en zo voor verbeteringen zorgt waar iedereen van kan profiteren. Onze rapporten, tools en andere producten landen goed bij beleidsmakers, maar nog wat te weinig bij de wijkteams, sociaal professionals, de mensen op de werkvloer. We kunnen de vindbaarheid van onze producten nog verbeteren. En ook de signalen van de werkvloer gebruiken voor het ontwikkelen van nieuwe kennis. Dat doen we steeds beter. Het nieuwe meerjarenplan van KIS is tot stand gekomen met veel input van professionals. Daar ben ik trots op.’
Mehmet Day - onderzoeker
‘Ik vind de nieuwe naam van KIS een goede ontwikkeling. Met de historische lading die het woord integratie met zich meedraagt, ga je uit van voorwaardelijk burgerschap van gemeenschappen van kleur. Daarmee werp je barrières op om volwaardig mee te kunnen doen. Integratie is een term die wel van toepassing kan zijn op nieuwkomers. Ik doe voor KIS veel onderzoek naar jongeren met een migratieachtergrond. Deze jongeren zijn hier geboren en getogen, vaak al de derde of vierde generatie in Nederland. Dat zijn geen nieuwkomers, zij zijn onderdeel van én vormen mede de Nederlandse samenleving met hun ervaringen en achtergronden. Dat moet je dan ook in je taalgebruik laten zien. Tegelijkertijd laat je daarmee zien dat je je ervan bewust bent dat er ongelijkheden in de samenleving bestaan en machtsstructuren die voor bepaalde groepen gesloten blijven. Met de juiste woordkeuze kun je het bewustzijn vergroten. Het is niet zo dat je door inclusief taalgebruik ook meteen een inclusieve samenleving krijgt, maar het gebruik van de juiste woorden is belangrijk. Al kan het best zo zijn dat over een paar jaar inclusie weer wordt vervangen door een begrip dat dan beter aansluit bij wat er dan speelt in de samenleving. Met de nieuwe invulling van de naam, laat KIS in elk geval zien dat we aansluiten bij de sociale realiteit van nu. En meer dan dat. Met de kennis die uit onze onderzoeken komt, willen we een voortrekkersrol nemen in de ontwikkeling naar een rechtvaardige en inclusieve samenleving.’
