De kracht van het ervaringsverhaal binnen de aanpak van geweld
Echte verbinding kan helen
Moed en lef zijn niet alleen nodig bij het signaleren en melden van huiselijk geweld en kindermishandeling, maar ook wanneer professionals hun eigen ervaringen met huiselijk en seksueel geweld inzetten bij de ondersteuning van cliënten. Volgens ervaringsdeskundigen kan dit namelijk erg helpend zijn. ‘Als je als hulpverlener dichtbij durft te komen door je eigen ervaring te delen, krijg je er veel voor terug. Ik ben ervan overtuigd dat echte verbinding helend is.’
In een verkenning naar hoe professionals moed en lef vormgeven, interviewde Movisie ook een aantal ervaringsdeskundigen, zowel slachtoffers van huiselijk en seksueel geweld als plegers. Volgens hen rust er bij professionals een taboe op het inzetten van eigen ervaringen in de begeleiding van cliënten. Als een professional zijn/haar eigen ervaring instrumenteel inzet, dan kan dit meerwaarde bieden in de ondersteuning van de cliënt.
Infographic: Professionele moed bij huiselijk geweld en kindermishandeling
Professionele moed ontstaat bij een lastige uitdaging. Een moreel dilemma. Het gaat over wikken en wegen, risico’s en kansen, imagoschade en succes. Het gaat over kennis, (veiligheids-) protocollen en datgene willen bereiken wat het beste is voor mensen. Het gaat over lef hebben en verantwoordelijkheid nemen en over doen wat het beste is. Professionele moed is niet weg te denken uit de aanpak van huiselijk geweld en kindermishandeling. Deze infographic leert je professionele moed te begrijpen.
De afstand tussen cliënt en hulpverlener mag best wat kleiner
Geïnterviewde ervaringsdeskundige: ‘Het is echt een soort uit de kast komen voor sommige professionals. Je moet jezelf ook niet schamen voor je eigen ervaring. Als een ander dat niet mag weten, dan lijkt dat alsof er nog schaamte op zit. Professionals zeggen vaak: het gaat niet om schaamte, maar ik zie het nut niet om het te delen. Bovendien denken ze vaak dat ervaring en professionaliteit te ver van elkaar af liggen. Je hebt daardoor het gevoel dat er op je neer gekeken wordt. Terwijl dat stukje menselijkheid steeds meer in de opleidingen zit, dit wordt steeds meer gewaardeerd. De afstand tussen de cliënt en de hulpverlener mag best wat kleiner. Ik ben ervan overtuigd dat verbinding, échte verbinding, helend is.’
Laat zien dat je ook een mens bent
Een andere ervaringsdeskundige vindt dat er teveel hiërarchie verschil is tussen cliënt en hulpverlener. Hij verwijst naar zijn eigen ervaring. ‘De hulpverlener is dan in mijn ogen de persoon die geslaagd is in het leven. En dan moet ik mijn mislukking gaan vertellen. Voor mij heeft dat nooit goed gevoeld. Ik zeg altijd: ‘Vertel ook iets over jezelf. Laat zien dat je ook een mens bent’.’ Wel geeft hij aan dat het niet altijd goed is om als professional te refereren aan je eigen kwetsbaarheid. De cliënt en diens behoeften moeten tenslotte centraal staan.
Lef en moed ervaringsdeskundigen
Ook ervaringsdeskundigen hebben een dosis moed en lef nodig. Uit de interviews blijkt dat zij een drempel over moeten om met hulpverleners samen te werken. Een ervaringsdeskundige zegt hierover: ‘Veel ervaringswerkers zijn een beetje wars van samenwerking vanwege slechte ervaringen met hulpverleners. Maar ik geloof dat ervaringsdeskundigheid een aanvulling is op het reguliere aanbod. Als ik in gesprek ga met een hulpverlener probeer ik altijd duidelijk te maken dat ik niet wil dat de cliënt mij als een hulpverlener ziet. Ik wil duidelijk maken dat ik een soort tool ben om een cliënt de juiste eerste stappen te laten zetten.’
Weerstand bij hulpverleners
Soms lopen ervaringsdeskundigen ook tegen weerstanden van hulpverleners aan. Professionals hebben soms moeite om een ervaringsverhaal te horen, omdat dit hen ook confronteert met hun eigen vermijdingsgedrag. Het is dan de kunst om te blijven luisteren en door te vragen. ‘Sommige hulpverleners hebben de overtuiging dat je als ervaringsdeskundige nog niet over je eigen pijn heen bent. Ze denken onterecht dat je nog behoefte hebt om zelf iets te halen bij het ondersteunen van cliënten’, vertelt een geïnterviewde ervaringsdeskundige.
Meer aandacht voor het ervaringsverhaal
Moed en lef als onderdelen van een integrale werkwijze bieden voor verschillende betrokkenen mogelijkheden om slachtoffers van huiselijk en seksueel geweld en kindermishandeling nog beter te ondersteunen. Door ervaringsdeskundigen hebben moed en lef een bredere betekenis, waarin ruim baan wordt gegeven aan het delen van de eigen ervaring.
Professionals lijken koudwatervrees te hebben voor het inzetten van eigen ervaringen. Dit lijkt geleidelijk te veranderen. Sociale opleidingen besteden meer aandacht aan de kracht van het ervaringsverhaal.
Dit sluit nauwer aan bij de roep vanuit de samenleving om meer flexibiliteit in de preventie en aanpak van hardnekkige problemen als huiselijk en seksueel geweld en kindermishandeling.
Bovenstaand artikel is onderdeel van een tweeluik over moed en lef onder sociaal professionals. In een eerder artikel staat moed en lef bij het signaleren en melden van huiselijk en seksueel geweld en kindermishandeling centraal.
