Wolf is als hoogleraar verbonden aan het Radboudumc en hoofd van onderzoekscentrum Impuls. In 2007 stond ze aan de wieg van Krachtwerk. De methodiek ontstond in de vrouwenopvang en de maatschappelijke opvang, vanuit de behoefte om gefundeerder en meer methodisch te werken. In 2015 werd de methodiek voor het eerst erkend, en recent kreeg Krachtwerk opnieuw het predicaat Goed Onderbouwd.

Bekijk de interventiebeschrijving

Woorden vinden voor het positieve

Heleen Koole is wijkteamlid en jeugdprofessional bij Geynwijs in Nieuwegein. Ze werkt nu ongeveer anderhalf jaar met Krachtwerk. ‘Hiermee lukt het om naar boven te halen wat wél goed gaat’, vertelt ze enthousiast. ‘In ingewikkelde situaties prevaleren stress en wanhoop. Dan hebben mensen geen zicht meer op het positieve. Krachtwerk helpt om dat wel weer te zien en er woorden voor te vinden.’

75 organisaties

Behalve bij Geynwijs is Krachtwerk de afgelopen jaren geïmplementeerd in ongeveer 75 organisaties, qua doelgroep variërend van ex-gedetineerden tot vluchtelingen tot wijkbewoners. Wolf en haar collega’s van de Impuls Academie begeleiden de implementaties in een nieuwe setting en voor nieuwe doelgroepen. ‘We gaan dan altijd een matchingsproces door om te onderzoeken of de methodiek goed aansluit bij die nieuwe praktijk.’

Werkprocessen opschonen

Heel soms zijn er inhoudelijke aanpassingen nodig. Vaker zijn er met name in de werkprocessen aanpassingen gewenst. Sommige organisaties werken met erg veel procedures. En ook met instrumenten die haaks staan op de bedoeling van Krachtwerk, omdat ze sterk probleemgericht zijn. Wolf: ‘Wil je het als organisatie voor de werkers beheersbaar en voor de cliënten overzichtelijk houden, dan moet je opschonen. Anders komt Krachtwerk niet tot z’n recht.’

Bij Geynwijs sloot Krachtwerk inhoudelijk vrijwel naadloos aan bij het werk

Voor gevarieerde vragen

Bij Geynwijs sloot Krachtwerk inhoudelijk vrijwel naadloos aan bij het werk. Inwoners kunnen bij Geynwijs aankloppen met heel gevarieerde vragen, van opvoeding tot financiën en van sociale contacten tot wonen. Het kan een enkelvoudige vraag om een Wmo-hulpmiddel zoals een scootmobiel zijn, maar ook complexe jeugdproblematiek. Koole: ‘Omdat Krachtwerk zowel een benadering als een visie is, sluit het goed aan op die variatie aan vragen.’

Belangrijke bevestiging

Neem het twaalfjarige meisje dat vanwege problemen thuis al maandenlang bij oma in bed logeert. Het slaaptekort bij oma en kleinkind eist inmiddels zo veel tol dat de situatie onhoudbaar lijkt en uithuisplaatsing dreigt. ‘Het begint met begrip tonen’, legt Koole uit. ‘Voor allebei is de bevestiging belangrijk dat het logisch is dat ze narrig worden van het slaaptekort en de spanning.’

Crisis afwenden

Het meisje blijkt goed mee te komen op school, dat is knap. Dat ze het samen al zo lang rooien is ook bijzonder. ‘Dáár zit hun kracht: ze realiseren zich dat de liefde voor elkaar zo groot is dat ze het vast nog wel langer volhouden.’ Dat inzicht komt door andere vragen te stellen, door samen te zoeken naar hoe ze het tot nu toe voor elkaar hebben gebokst. Op deze manier lukte het om een crisis af te wenden.

Het gaat erom de vraag vanuit een positieve grondhouding, op basis van gelijkwaardigheid te benaderen

Positieve grondhouding

Maar ook voor een vraag om een scootmobiel kan Krachtwerk van meerwaarde zijn. Het gaat erom de vraag vanuit een positieve grondhouding, op basis van gelijkwaardigheid te benaderen. ‘Ik zie geen aanvrager’, verduidelijkt Koole, ‘ik zie een mens. Een man die dankzij dit hulpmiddel zelfstandig naar zijn enige nog levende broer kan en die actief kan zijn in de wijk.’

Maatwerktraject

De Impuls Academie heeft Krachtwerk in 2019 via een maatwerktraject geïmplementeerd bij Geynwijs. Dat traject begon met een serie werkbijeenkomsten met medewerkers op de werkvloer en met gesprekken met management. Ook voerde de Impuls Academie gesprekken met inwoners, omdat zij direct belang hebben. Dit traject was bedoeld om na te gaan of Krachtwerk goed aansloot bij de doelgroep en de praktijk van Geynwijs, en of aanpassingen nodig waren in de methodiek en/of de werkprocessen van Geynwijs.

Krachtwerk coach

Op basis van dit matchingsproces is er een trainingstraject op maat ontwikkeld om met Krachtwerk te kunnen werken. Alle sociale professionals van de verschillende wijkteams hebben die gevolgd, in totaal zo’n 50 mensen. Samen met nog vier collega’s deed Koole vervolgens ook de opleiding tot Krachtwerk coach. Door coachgesprekken en Team Kracht Besprekingen – een vorm van intervisie –  wordt Krachtwerk volgens de bedoeling uitgevoerd. Zeer ervaren Krachtwerk coaches verzorgden vanuit de Impuls Academie daarnaast voor alle medewerkers gedurende een jaar coaching on the job.

Gevoelsmatige spagaat

Bij verschillende collega’s was er in het begin best wat weerstand. ‘Het is ook een hele omschakeling’, verklaart Koole: ‘ons hele systeem is gericht op problematiseren, op onderbouwen waarom iemand recht heeft op ondersteuning.’ Krachtwerk gaat juist uit van het positieve, van vertrouwen. Dat levert soms een gevoelsmatige spagaat op: de zakelijke opdracht om regie te voeren over de zorg lijkt soms tegenstrijdig met regie aan de inwoner geven.

Samen op zoek naar motivatie, naar hoe kun je het beste het gesprek aangaan met de inwoner?

Op zoek naar motivatie

Dan ontstaat er bij medewerkers weerstand en negatieve energie. ‘Maar het mooie is’, vertelt Koole: ‘Dan voer ik eigenlijk een zelfde soort gesprek met hen als met inwoners: samen op zoek naar motivatie, naar hoe kun je het beste het gesprek aangaan met de inwoner? Dan buigt de energie al snel om naar het positieve.

Krachteninventarisatie

Een van de redenen waarom collega’s overtuigd raken, is de krachteninventarisatie die ze als instrument gebruiken. Deze inventarisatie gebeurt aan de start van een traject en brengt de krachten en hulpbronnen van cliënten in beeld. De inventarisatie gebeurt op de tien leefgebieden, met behulp van een werkblad en voorbeeldvragen per leefgebied.

Krachtkompas

Hoewel de krachteninventarisatie overzichtelijk en eenvoudig in het gebruik is, was er in Nieuwegein behoefte aan een instrument dat bij wijze van spreken in één contact impact zou hebben, vertelt Wolf. ‘Toen hebben we het Krachtkompas ontwikkeld, minder talig. Dankzij de weergave van vier domeinen, aangeduid met pictogrammen, ziet het er eenvoudig uit, maar het is theoretisch heel precies onderbouwd. En we hebben vijftien jaar ervaring met Krachtwerk erin verwerkt.’

Op de koelkast

Het Krachtkompas is heel actie gericht. De inwoner of cliënt gaat niet de deur uit zonder een concrete actie voor de komende periode, zoals samen met papa een taart bakken of een Stadspas aanvragen. Heel concrete tussenstappen op weg naar een groter doel. Het Krachtkompas is echt van de cliënt zelf, zegt Koole. ‘Mensen hangen het op de koelkast en blijven er mee bezig, bijvoorbeeld door er foto’s bij te plakken.’