En dan hebben we het niet over creatieve dagbesteding, maar over kunst als professionele hobby of zelfs professie. Het verbindt mensen, het betrekt mensen, het activeert mensen en het geeft de samenleving nieuwe ideeën en prachtige kunst. Dit was het onderwerp van het symposium Kunst en Zorg van HVO Querido op 17 november 2015.

No stress

Jules Tielens, psychiater bij Molemann Tielens, auteur en rockgitarist, heeft in zijn praktijk een oefenruimte gemaakt voor patiënten om te jammen en te rocken. Niet in de vorm van therapie, maar gewoon voor verbinding, contact, plezier en rock & roll. Waarom? Tielens heeft zelf heeft ervaren hoe rustgevend en bevrijdend het maken van muziek kan zijn. En succesvol: Tielens geeft aan dat de combinatie van muziek en behandeling herstelbevorderend werkt voor bijna al zijn patiënten.  

Kunst, muziek, meditatie en sporten zijn bewezen ‘stressverlagers’

Het hebben van een psychose voelt als extreme overspannenheid en zuigt alle energie uit iemand weg. Het is daarom belangrijk dat begeleiding van mensen met een psychiatrische achtergrond stressverlagend is. Kunst, muziek, meditatie en sporten zijn bewezen ‘stressverlagers’ die mensen terugbrengen naar het hier en nu. Ook Anton Prins, kunstenaar met een psychiatrische achtergrond, herkent dit: 'Door kunst wordt de onrust bij mij weggehaald. Het tempert mijn energie en ik word er rustig van'.

Meer dan alleen therapeutisch?

Is het van belang dat kunst, muziek, theater van mensen met een psychiatrische achtergrond ook daadwerkelijk van goede kwaliteit is? Of is het voldoende als zij in kunst een uitlaatklep kunnen vinden? De meningen verschillen en dat is prima. Voor sommige patiënten is het belangrijk om als volwaardig kunstenaar geaccepteerd worden, terwijl kunst voor anderen puur een uitingsvorm is.

In de kunststroming Outsider Art of Art Brut komt al het werk samen van patiënten die zich niet thuis voelen in de reguliere kunstwereld, maar die door hun wijde denken prachtige kunst maken. Via kunst geven zij vorm aan de werelden die zij in hun hoofd hebben. Zo vertelt Anton Prins; ‘Vroeger zag ik letterlijk droombeelden in mijn slaapkamer, omdat ik nooit in de remslaap kwam. Door mijn kunst kan ik daar uiting aan geven’. Net als Anton tekenen veel kunstenaars met een psychiatrische achtergrond de plekken waar hun gedachten naartoe gaan en de gevoelens die zij niet op andere manieren kunnen uiten. Voor velen is het meer een manier om gedachten te ordenen, in plaats van een verlangen om kunstenaar te zijn.

Creëer mogelijkheden voor mensen met een psychiatrische achtergrond om zich te uiten via kunst, muziek, dichten of theater. Kunst verbindt mensen met elkaar. Het houdt mensen een spiegel voor en het zorgt voor begrip en dialoog. Of dit nu in een oefenruimte is of op een groot podium.