Hoewel eenzaamheid herkend wordt als een belangrijk maatschappelijk vraagstuk, worstelen beleidsmedewerkers en sociale professionals in veel gemeenten met de vraag hoe zij dit op een duurzame, systematische en samenhangende manier kunnen aanpakken. Dat heeft een aantal redenen: eenzaamheid is een complex verschijnsel, de aanpak vraagt om maatwerk, volharding en samenwerking, er heerst een taboe op het onderwerp en het ontbreekt aan goede uitwisseling van kennis en kunde over dit onderwerp. Ook heerst in de media soms het beeld dat eenzaamheid gemakkelijk te bestrijden is.

Integraal (samen)werken

Dit geldt niet alleen voor eenzaamheid. Niet voor niets werken bijna alle branches en beroepsverenigingen op dit moment in allerlei professionaliseringstrajecten samen aan (vakinhoudelijke) richtlijnen, professionele autonomie, beroepscode, registratie en aan de
onderlinge samenwerking¹. Dit gebeurt tegen de achtergrond van de transformatie van het sociaal domein, waarbij integraal werken en samenwerken de toverwoorden zijn van de kanteling die gaande is. Kennis over wat werkt (interventies) en versterking van de competenties over wie werkt (professionalisering) moeten hand in hand gaan met samenwerking op verschillende niveaus (sturing en uitvoering) en onder de verschillende aandeelhouders (praktijk, beleid en wetenschap). Alleen zo kan kennis zich ook verder ontwikkelen.

Het Kwaliteitskompas verbindt een cyclisch leermodel voor het werk van beleidsmakers met die van professionals en organisaties

Wat een lerende aanpak inhoudt

Volgens van den Bosch & Hanzen (2017) zijn samenwerking met ervaringsdeskundigen, inwoners en professionals, het voortbouwen op beschikbare kennis over wat werkt, professionele en ervaringskennis, het versterken van competenties van professionals en een kwaliteitsbevorderende maatschappelijke facilitering de essentiële elementen van een lerende aanpak. Dit sluit aan bij de lacunes in de dominante manier van werken in Amsterdam als het gaat om eenzaamheid. Om hier zo goed mogelijk op in te zetten is er een infrastructuur nodig die het ‘al doende’ samen leren mogelijk maakt. Movisie, het Nederlands Jeugdinstituut en Vilans werken met het Kwaliteitskompas. Dit Kwaliteitskompas verbindt een cyclisch leermodel voor het werk van beleidmakers met die van sociale professionals en professionele organisaties. Het kwaliteitskompas hebben we toegepast voor het leren in de preventie en aanpak van eenzaamheid.

Lees meer over het Kwaliteitskompas

Sturende principes

Om het Kwaliteitskompas in de Amsterdamse praktijk vorm te geven zijn een aantal leidende principes voor het faciliteren van het leerproces gevolgd. 

• Optimalisering van het maatschappelijke effect (outcome) staat centraal.
  Het gewenste maatschappelijke effect is de sturende factor in de manier van kijken naar wat er nodig is om maatschappelijke ambities te bereiken.
• Tellen en vertellen.
  Outcomegericht lerend werken vraagt om het scheppen van een beeld van hoe het staat met de eenzaamheid van bewoners. Daarbij helpen kwantitatieve en kwalitatieve vormen van monitoring en onderzoek.
• Aandeelhouders werken in co-creatie samen.
  Gemeente, aanbieders, cliënten/inwoners en wetenschap werken in co-creatie om de verschillende onderdelen van het Kwaliteitskompas meer in samenhang te brengen en elkaar te versterken.
• Werken aan kwaliteit is een interactief en cyclisch proces
  Het verbeteren van kwaliteit is een doorlopend proces in deze lerende aanpak, en hoeft niet altijd tot overeenstemming te leiden tussen alle belanghebbenden. Het gaat om het gesprek dat tot stand komt en het continue proces van kwaliteitsverbetering.

Lees het volledige essay

¹Zie ook: www.sociaalwerknederland.nl/kwaliteitslabel en www.professionaliseringjeugdhulp.nl