Tastend gaat Eelco langs de uitsteeksels van de kapstok op zijn werkplek. Dan heeft hij het gevonden, de riem en het tuig van de blindengeleidehond die hem naar de plek van het interview brengt. Eelco ziet alleen licht en donker. ‘Links, rechts.’ Rustig geeft hij aanwijzingen. Feilloos helpen Eelco en zijn blindengeleidehond Elle elkaar naar het zaaltje waar het interview plaats heeft. 

Eelco vertelt: ‘Contacten maken en houden blijft voor mij een ding, daar ben ik eerlijk in. Het is én, én. Ik vind het zelf lastig en van de andere kant word je niet teruggevraagd. In de wereld van mensen met een beperking zijn we het niet gewend. Je leeft naast elkaar. Nu lukt het bij mij de ene keer wel en de andere keer is het weer uitstel.’

Een normaal mens kan ook iets doen

Het is Eelco ten voeten uit. Bescheiden en bereid naar zijn eigen aandeel te kijken. Maar hij zegt ook: ‘Mensen om ons heen zouden meer begrip moeten hebben. Ook voor mensen met een visuele of verstandelijke beperking. Dat je je iets kunt aanpassen. Een normaal mens kan ook iets doen. Een praatje maken kan al een begin zijn. Samen wandelen. Dat je iets dóet samen.’

'Een praatje maken kan al een begin zijn'

Andries had eerder verteld: ‘Ik heb zelf van jongs af aan te maken met eenzaamheid. Ik ging niet naar school in het dorp. ‘Jij, met een beperking, moet naar een speciale school’, werd er gezegd. Op 3-jarige leeftijd werd ik om 7 uur in een taxi gestopt. Kwam ik om 5 uur ’s middags thuis. Daardoor had ik geen kennissen in het dorp of bij de sportvereniging. In mijn geboortedorp waren twee basisscholen. Met de feestweek zat ik altijd apart.’ Na een korte stilte voegt hij nog toe: ‘Mijn nichtje zit nu op een speciale school. Die moet straks hetzelfde meemaken.’

Andries is strijdbaar: ‘Er moet druk worden gelegd op het onderwijs. Met inclusief onderwijs. Dan raak je een heel groot deel van die eenzaamheid kwijt. De overheid moet ervoor zorgen dat we niet worden behandeld als aparte mensen, maar dat we mee kunnen groeien met onze leeftijdsgenoten in het dorp.’

‘Eenzaamheid kan ook tot andere problemen leiden’, voegt Eelco nog toe. ‘Dat ze met wapens gaan lopen, of werken voor een drugsdealer, of zelfs iemand neerleggen. En mensen kunnen ook misbruikt worden.’

Meer dan twee zo vaak eenzaam 

Eelco en Andries vertellen uit eigen ervaring. Onderzoek bevestigt hun verhaal. Astrid van der Kooij en Esther Schrijver bekeken onlangs tientallen studies om erachter te komen wat al bekend is over dit vraagstuk. Mensen met een verstandelijke beperking zijn meer dan twee keer zo vaak eenzaam. Twee Australische onderzoeksters, Linda Gilmore en Jennifer Cuskell,y noemen in een artikel uit 2014 drie redenen waarom mensen met een verstandelijke beperking vaak eenzaam zijn:

• een negatieve houding van de samenleving;
• beperkte mogelijkheden voor sociaal contact en het leren van sociale vaardigheden voor mensen met een verstandelijke beperking;
• de verstandelijke beperking zelf die het ontwikkelen en onderhouden van vriendschappen op verschillende manieren moeilijk maakt. 

'Laat ons, mensen met ervaringskennis, meedoen'

Andries en Eelco komen al meer dan tien jaar actief op voor mensen met een verstandelijke beperking. In de huisraad, op gebruikersplatforms, in de gemeenteraad en nu bij de LFB. Andries adviseert: ‘Organiseer een festival met mensen over de vraag: wat is eenzaamheid, hoe stimuleer je sociale contacten? Maak er een landelijk programma van om het met gemeenten uit te bouwen. En laat ons, mensen met ervaringskennis, meedoen.’

‘Hij bijt niet’

Zelf hebben Andries en Eelco aandacht voor persoonlijke vriendschappen. Beiden hebben een fijn gezin met warme contacten. Voor de ouders van Andries is het niet makkelijk, zegt hij. Van de zes kinderen heeft één geen beperking. Andries mist nog steeds de ‘dorpsklik’ met leeftijdsgenoten. Maar hij heeft goede vrienden met en zonder beperking. Eelco heeft laatst de eerste stap gezet naar zijn buurman. ‘Mijn begeleider heeft me erbij geholpen’ vertelt Eelco. ‘Die zei: “Hij bijt niet.” Eerst durfde ik niet. Nu is het normaler om zo’n stap te zetten.’ Bij de LFB kennen ze iedereen.

‘Met Eelco heb ik goed contact, zegt Andries. ‘Eigenlijk zouden we meer samen moeten doen. Maar 2,5 uur reizen is best veel. Hij woont in het Gooi en ik onder Utrecht. Na de scholingsdag van de LFB zaten we op één kamer. Dat was gezellig.’

‘Ik kan goed opschieten met Andries’ zegt Eelco een uurtje later. Als we met de hond teruglopen door de kantoorgang, voegt hij er met een lachje aan toe: ‘Misschien moeten we wat vaker samen afspreken.’