Leren over eigen kracht in wijken en dorpen
Aanpak Asset-Based Community Development
Hoe komt het toch dat interventies komen en gaan? De opkomst en ondergang van de aanpak Asset-Based Community Development, kortweg ABCD, is een leerzame casus. En belangrijker: we hebben een nieuwe kans om te leren van de fouten uit het verleden, want ABCD is momenteel razend populair. Onderzoeker Peter Rensen ging op cursus.
‘Assets oftewel hulpbronnen spelen een centrale rol bij de uitvoering van ABCD. Als onderzoeker bij Movisie volgde ik uit interesse een dagcursus ABCD. Cormac Russell, de onvermoeibare pleitbezorger en trainer van ABCD in Europa, stuurde ons de eerste dag van de cursus de wijk in. Rond buurthuis De Nieuwe Jutter in Utrecht gingen we op zoek naar hulpbronnen in de buurt. Met 3 cursisten knoopten we gesprekken aan met passanten en inwoners.
Stap 2
Bij terugkomst zetten we onze inzichten letterlijk op de kaart. Daarmee hadden we een tweede belangrijke stap gezet: asset-mapping. De Rivierenwijk begon voor ons te leven. De wijk bleek vol te zitten met kleurrijke personen, welwillende inwoners, gekke initiatieven en supermarkten. En ja ze bleken best bereid om een bijdrage te leveren aan ‘de mensen’ in de Rivierenwijk.
Magazine over 10 jaar databank
In juni 2010 startte de databank Effectieve sociale interventies: een databank van en voor het sociaal domein met aanpakken om antwoord te geven op sociale vraagstukken. Asset-Based Community Development (ABCD) was één van de eerste aanpakken die is opgenomen in de databank. Ter ere van het 10-jarig bestaan van de databank is met verschillende betrokkenen een jubileum e-magazine gemaakt. Dit magazine laat de functie van de databank in het sociaal domein zien. Bekijk het e-magazine via movisie.nl/10jaardatabank.
Buurtbonzen
Een jaar later volgde ik een driedaagse cursus ABCD in Deventer. Ik leerde meer over de visie van ABCD. Russell laat er geen twijfel over bestaan: wanneer je niet de moeite neemt om de hulpbronnen van een wijk te ontdekken, ben je niet bezig met het toepassen van ABCD. In elke wijk en in elk dorp hebben de bewoners en gebruikers de talenten, vaardigheden en mogelijkheden om te bouwen aan een prettige en stimulerende leefomgeving. Het is aan de sociaal professional om die krachten op te laten bloeien. Met of zonder medewerking van autoriteiten of buurtbonzen.
Leien dakje
De decentralisatie van het sociaal domein is altijd verdedigd met de belofte van nabijheid en het benutten van de eigen kracht van bewoners. Met de inzet op hulpbronnen lijkt ABCD hier een positieve bijdrage aan te leveren. De vraag is: gebeurt het ook in Nederland? Het maakt nogal wat uit of je over hulpbronnen praat, of dat je er ook iets mee doet. Ga je echt de wijk in, durf je dat aan, maak je een kaart? Neem je het heft in handen en blijf je staan als sociaal professional wanneer het niet van een leien dakje gaat om hulpbronnen te betrekken?
De omloopsnelheid van nieuwe methodieken is meestal 5 tot 10 jaar
ABCD-academie
Dat vraagt om een stevige wijkprofessional. En dus om een degelijke opleiding en structurele ondersteuning van ABCD als visie en methodische onderlegger voor buurtmaken. Sinds een jaar of 4 is ABCD zeer populair in Nederland. De vraag van professionals naar kennis erover is zo toegenomen dat het LSA, de vereniging van en voor actieve bewoners, een ABCD-academie in het leven roept. Op veel plekken werken sociaal professionals, geïnspireerd door de uitgangspunten van ABCD.
Val van wijkaanpak
Komt met deze ontwikkeling de belofte van nabijheid nabij? Dat is twijfelachtig. Al eerder was ABCD zeer populair in Nederland. Jan Steyaert en anderen hebben de korte geschiedenis van ABCD tussen 2000 en 2005 opgetekend in een sprekende, sociologische casusbeschrijving. Zij laten zien hoe de aanpak in 5 jaar opkwam en weer onderging. In de prachtwijken van Ella Vogelaar stond de kracht van de wijk centraal. Missie en visie van ABCD liepen gelijk op met het beleidsparadigma en ABCD werd omarmd. In vrijwel alle grote steden is met ABCD of verwante aanpakken geëxperimenteerd. Onderzoekers liepen mee, maakten kritische kanttekeningen en vonden lichte bewijsvoering voor werkzaamheid. Beleid, onderzoek en praktijk discussieerden over ontwikkelrichtingen. ABCD-achtige aanpakken werden ‘uitgerold’ naar 27 projectgebieden, verdeeld over 16 steden. Maar met de val van de wijkaanpak raakte ook ABCD en de varianten daarop in onbruik. En waren we weer terug bij af.
ABCD is terug
Nu, 10 jaar later, is ABCD terug. Was het er rond de eeuwwisseling op de golven van de wijkaanpak, nu is het op de golven van collectief, preventief werken, van de sociale basis en het voorveld. Opnieuw kan het beleid wel wat nabijheid en eigen kracht gebruiken en wordt het van origine Amerikaanse paard van stal gehaald. Beleidsmakers raken weer geïnteresseerd, het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties laat onderzoek doen naar de impact. Onderzoekers gaan het weer volgen. Oude onderzoeken worden uit de bibliotheek gehaald.
Dus?
Ik ben nu zelf één van die onderzoekers. Samen met LSA vernieuwen we de beschrijving van ABCD in de databank Effectieve sociale interventies. We lezen nationaal en internationaal onderzoek om bewijs te vinden voor de werkzaamheid. Net als 10 jaar geleden. Zelden herhaalt de geschiedenis zich zo precies. Jan Steyaert zei het al: ‘De omloopsnelheid van nieuwe methodieken is vaak beperkt tot 5 à 10 jaar.’ Gelukkig is ‘vaak’ niet ‘altijd’. We kunnen leren van het verleden. Het is nu zaak om de cyclus van opkomst en ondergang
te doorbreken. Om ruimte te bieden aan langdurige experimenteren, om deze stevig uitgewerkte vorm van community development te volgen en te verbeteren. Zo leren we over de mogelijkheden en onmogelijkheden van het benutten van eigen kracht in wijken en dorpen.’
