LHBT-jongeren hebben ons nodig. Aan de slag!

Reactie op SCP-onderzoek 'Jongeren en seksuele oriëntatie'

Deze maand publiceert het Sociaal Cultureel Planbureau nieuw onderzoek naar Jongeren en seksuele oriëntatie. Hieruit blijkt dat de acceptatie van lesbo-, homo-, bi-, en transgenderjongeren (LHBT) in de samenleving is verbeterd, maar met henzelf gaat het nog niet beter. Hoe komt dat en wat is er nodig om ook deze cijfers te verbeteren?

In 2006 dacht 18 procent van de jongvolwassenen tussen 16 en 25 jaar negatief over homo- en biseksualiteit. Negen jaar later is dat aantal gedaald tot 6 procent. Ook de acceptatie van transgenders is verbeterd: 11 procent heeft daar een negatieve mening over. 

Hanneke Felten: 'Er is de afgelopen jaren veel geïnvesteerd in LHBT-emancipatie op verschillende fronten en dat lijkt vruchten af te werpen. Dat de acceptatie van seksuele en genderdiversiteit is toegenomen, is hoopgevend. Zeker wanneer de positievere gedachten zich ook vertalen in minder negatieve reacties tegen LHBT-jongeren.'

Een LHBT-vriendelijk klimaat op school?

Die vertaalslag van positievere gedachten naar minder negatieve reacties tegen LHBT-jongeren lijkt op scholen echter nog niet plaats te vinden. Vier op de tien homoseksuele jongeren zegt het afgelopen jaar te maken hebben gehad met vervelende vragen, negatieve grappen of schelden. Het percentage LHBT-scholieren dat wekelijks met pesten te maken heeft, ligt met 16 procent maar liefst vier keer zo hoog als dat onder heteroseksuele leerlingen (4 procent). Zij ervaren een negatievere sfeer in de klas en een slechtere band met de docent. Zij vinden school minder leuk en spijbelen vaker.

Mannus Boote: 'De puberteit is voor de meeste jongeren een onzekere en spannende periode van identiteitsvorming en peer pressure. Pubers willen in deze levensfase het liefst niet anders zijn dan de rest. Wanneer je ontdekt dat je op hetzelfde geslacht valt, kan dat erg heftig zijn. Zeker als in jouw omgeving het woord ‘homo’ vaak als scheldwoord wordt gebruikt.'

Aan de slag op school
De factsheet Kwetsbare LHBT-jongeren op school geeft info en praktische tips aan leerlingenbegeleiders en mentoren om LHBT-leerlingen zo goed mogelijk te ondersteunen. Hoe stimuleer je onderlinge contacten? En waar kan je deze jongeren naar doorverwijzen? Goede praktijkvoorbeelden om seksuele diversiteit bespreekbaar te maken, zijn te vinden in deze toolkit: movisie.nl/toolkit-methodieken-lhbti

Voorkom psychische problemen en zelfmoord

LHB-jongeren geven hun leven een zesje, in tegenstelling tot de acht min die heteroseksuele scholieren hun leven geven. Ze rapporteren een slechtere gezondheid en hebben meer psychosomatische, emotionele en gedragsproblemen. En het aantal jongeren dat wel eens een zelfmoordpoging heeft gedaan, is bij homo-jongeren vier keer zo hoog als bij niet-homo's.

Mannus Boote: 'Gemiddeld houden LHB-jongeren 3,5 jaar hun seksuele voorkeur geheim. Zij kunnen er in deze periode met niemand over praten en durven geen hulp te vragen. Ze zijn bang voor negatieve reacties of dat iemand het ‘grote geheim’ doorvertelt. Zij voelen zich eenzaam en kunnen geen positieve toekomst meer voor zich zien.'

Aan de slag met zelfmoordpreventie
Het boekje Ik wou dat ik dood was helpt professionals om zelfmoord onder LHBT-jongeren te voorkomen. Het geeft antwoord op 10 veelgestelde vragen als: hoe komt het dat zij vaker zelfmoord overwegen? En hoe krijgen we dit aantal omlaag? Voor Gay Straight Alliances op scholen en jongerenorganisaties staan in het boekje Stayin' Alive tips om met LHBT-jongeren te praten over zelfmoord.

Versterk het eigen netwerk van LHBT-jongeren

1 op de 4 jongeren geeft in het SCP-onderzoek aan de vriendschap te verbreken wanneer iemand er voor uitkomt op hetzelfde geslacht te vallen. LHB-jongeren hebben in vergelijking met leeftijdsgenoten meer problemen thuis en ervaren minder goede relaties met hun ouders. Zij ervaren minder steun vanuit het gezin en kunnen minder met ouders over zorgen praten.

Mannus Boote: 'Hier ligt een kans voor gemeenten en professionals. Zij kunnen de eigen kracht van deze kwetsbare groep jongeren versterken door onderlinge ontmoeting te stimuleren. Gelijkgestemden zorgen namelijk voor (h)erkenning over dingen die anderen om hen heen niet begrijpen. Zij kunnen met leeftijdsgenoten zichzelf zijn en zitten hierdoor beter in hun vel.'

Aan de slag met ontmoeting
In de handreikingen Niet alleen anders staan veel praktische tips en voorbeelden. Voor gemeenten hoe zij een aanjagersrol kunnen vervullen in het creëren van ontmoeting voor LHBT-jongeren. Voor professionals en vrijwilligers om aan de slag te gaan met een ondersteunende rol hierin.

Een roze bril voor hulpverleners

Er is dus nog steeds veel werk te verzetten om LHBT-jongeren van kwetsbaar naar weerbaar te krijgen. Professionals in de jeugdhulp hebben hierin een belangrijke ondersteunende rol. Uit onderzoek onder professionals in de jeugdhulpverlening blijkt dat zij deze groep niet herkennen en dat ze niet met hen praten over hun gevoelens. Hierdoor kunnen zij LHBT-jongeren niet de hulp bieden die ze nodig hebben.

Hanneke Felten: 'Professionals vinden dat LHBT-gevoelens geen speciale aandacht nodig hebben, omdat zij LHBT-zijn heel normaal vinden. Maar onderzoek laat zien dat het er voor jongeren wel degelijk toe doet. De signalering van LHBT-gevoelens moet  worden vergroot en de handelingsverlegenheid om hier iets mee te doen verlaagd.'

Aan de slag in de hulpverlening
Lesbo's, homo's, bi's en transgenders zijn net als andere cliënten, maar het is belangrijk meer over hen te weten aangezien ze meer risico lopen in een kwetsbare positie te verkeren. In Kijk jij al door een roze bril? staan daarom talloze tips uit de praktijk die helpen om de ondersteuning aan deze doelgroep vorm te geven. En in het artikel Jeugdsector helpt LHBTi jongeren onvoldoende staan tips voor het signaleren van en praten over seksuele- en genderdiversiteit.

Signaleren kan je leren

Volgens minister Jet Bussemaker van Onderwijs moeten leraren ondersteund worden om seksuele voorkeur en gender bespreekbaar te maken in de klas. Zij vindt dat opleidingen hier 'voldoende aandacht' aan moeten besteden.

Hanneke Felten: 'Wij onderschrijven deze oproep volledig en de beroepsopleidingen hebben hierin onze volle aandacht. Wij gaan de komende jaren aan de slag met een opleidingsportal en het ontwikkelen beroepscompetenties, met als doel dat aandacht voor seksuele- en genderdiversiteit een vast onderdeel wordt van het curriculum.'

Aan de slag binnen je organisatie
LHBT’s  lopen meer risico om in een kwetsbare positie te verkeren dan anderen. Daarom is het belangrijk om binnen de hulp- en dienstverlening oog te hebben voor verschillen in seksuele en genderdiversiteit. Hoe dan? Dit stappenplan kan organisaties helpen om hun bestaande beleid te verbeteren. En voor gemeenten zijn 5 stappen op een rij gezet om te zorgen dat organisaties dit oppakken.

Aandacht voor kwetsbare groepen

Aan het SCP-onderzoek hebben niet veel jongeren uit vermoedelijke ‘kwetsbare’ groepen mee gedaan, dus kunnen enkel voorzichtige conclusies worden getrokken. Zo houden jongeren met een religieuze of bi-culturele achtergrond hun seksuele voorkeur langer geheim, mede omdat zij hier negatiever over denken. En biseksuele jongvolwassenen hebben meer psychische problemen en zelfmoordgedachten dan hun lesbische of homoseksuele leeftijdsgenoten. Naar het welzijn van transgenderjongeren is in ons land nog geen specifiek onderzoek gedaan.

Hanneke Felten: 'Waarom hebben biseksuele jongeren meer last van onder andere eenzaamheid? En klopt ons vermoeden dat zelfmoord ook onder transgenderjongeren erg vaak voorkomt? Ik hoop dat dit soort vragen in vervolgonderzoek nog beantwoord worden. Want met meer wetenschappelijke onderbouwing kunnen we beter werken aan een preventieve aanpak.’

Aan de slag met religie en transgenders
De handreiking Geloven onder de regenboog biedt professionals achtergrondinformatie, ervaringsverhalen en tips voor de hulpverlening aan christelijke LHBT’s. In de handreiking Transgenders in de gemeente staan tips voor onder andere Zorg en Onderwijs om aandacht te hebben voor de T in LHBT.

Andere onderzoeken naar LHBT-jongeren staan samengevat in het artikel LHBT-jongeren: van kwetsbaar tot weerbaar. Op zoek naar materialen en doorverwijzingsmogelijkheden voor de ondersteuning van deze doelgroep? Een overzicht vindt u hier: www.iedereenisanders.nl/ondersteuners