Logeerzorg blijft maatwerk

Onderzoek logeerzorg voor thuiswonende mensen met vergevorderde dementie

Veel mensen zorgen voor een partner, familielid of naaste. Mantelzorg verlenen is mooi, maar soms ook intensief en zwaar. Zeker wanneer er gezorgd wordt voor een partner, vader, moeder of naaste met dementie. Er zijn mantelzorgers die overbelast raken; vele mantelzorgers lopen het risico overbelast te worden. Om dit te voorkomen is er ondersteuning voor mantelzorgers, waaronder respijtzorg. Movisie deed onderzoek in opdracht van het ministerie van VWS naar logeerzorg voor thuiswonende mensen met vergevorderde dementie. In dit artikel bespreken we de belangrijkste uitkomsten.

Lees het rapport ‘Logeerzorg, geschikt voor thuiswonende mensen met vergevorderde dementie?’  van Wilco Kruijswijk en Lars Ramaker.

Respijtzorg en logeerzorg

Respijtzorg is de tijdelijke en volledige overname van de zorg, zodat de mantelzorger een adempauze kan ervaren. Een specifieke, nieuwe vorm van respijtzorg is logeerzorg. Logeerzorg is in de basis planbaar. Door op duidelijke geplande momenten de zorg over te nemen van de mantelzorger krijgt de mantelzorger ruimte om een vakantie te plannen of andere (sociale) activiteiten te ondernemen.

Gemeenten bieden naast logeerzorg ook Wmo-spoedopvang in onverwachte, niet planbare situaties, bijvoorbeeld als de mantelzorger uitvalt. Logeerzorg kan kortdurend worden ingezet, bijvoorbeeld een aantal keer per jaar of gedurende een specifieke periode elk weekend, met een maximum aantal dagen per jaar. Daarnaast is er ook een meer structurele vorm van logeren waarbij gedurende een bepaalde periode elke week wordt gelogeerd op een andere locatie dan thuis.

Zie je wel…

Meneer komt een weekje logeren in het logeerhuis. De rust thuis doet zijn partner zo goed, dat ze ervan opknapt. Bij hem geeft dat een bevestiging van zijn angst; ‘zie je wel, ze is beter af zonder mij’. Na verloop van tijd zien de begeleiders in het logeerhuis de liefde tussen beide partners weer opbloeien. Mevrouw ziet het weer zonnig in en meneer krijgt beter zicht op zijn situatie en heeft het erg naar zijn zin in het logeerhuis. Dit komt mede doordat hij hier zichzelf kan en mag zijn. Na het logeren is er ruimte gekomen voor beide partners om in gesprek te gaan met elkaar en elkaar beter te begrijpen. Ze komen tot de conclusie dat het voor hen beiden goed zou zijn als meneer regelmatig een weekend naar het logeerhuis komt.

Informatieverschaffing

Mantelzorgers worstelen met hun rol en mensen met dementie voelen soms weerstand, zo blijkt uit het onderzoek. Mantelzorgers vragen vaak (te) laat om hulp. Hierdoor maken zij in een (te) laat stadium gebruik van logeerzorg: wanneer er sprake is van een crisis bij de mantelzorger zelf. Preventie in de vorm van vroegtijdige informatieverschaffing is onvoldoende, het gaat om het begeleiden van de mantelzorger en de persoon met dementie naar het onderkennen van een respijt- of ondersteuningsbehoefte. Mantelzorgers kunnen bij vier doelen worden ondersteund, zo blijkt uit het onderzoek: anticiperen op het delen van de zorg; vergroten van de elasticiteit van het zorgnetwerk; vergroten van de draagkracht van de mantelzorger; ondersteunen bij het maken van keuzes.

Naar de publicatie 'Logeerzorg, geschikt voor thuiswonende mensen met vergevorderde dementie?’

Het helpt mantelzorgers zelf om zich goed te (laten) informeren: het bezoeken van een open dag, een rondleiding aanvragen, een keertje proef logeren. Het zijn manieren om meer vertrouwd te raken met logeren. Positieve ervaringen voor de mantelzorger én de persoon met dementie dragen bij aan het (vaker) gebruik van logeervoorzieningen. De rol van de beroepskrachten hierbij is onmiskenbaar. Evenzeer is het omgekeerde waar: een negatieve ervaring houdt mensen weg bij (meerdere vormen van) zorg en ondersteuning.

Werkplaatsen respijtzorg

Wil je werken aan betere respijtzorg in jouw gemeente of werkgebied? Bijvoorbeeld door bekendheid van respijtzorg te vergroten? Een betere toeleiding te realiseren of een passender aanbod? Meld je dan aan voor de werkplaatsen respijtzorg van In voor mantelzorg-thuis.

Maatwerk

Het is niet altijd gemakkelijk om een passend aanbod te vinden: soms is het er simpelweg niet, soms is het niet geschikt, soms lijkt het geschikt, maar blijkt dat het niet te zijn en gelukkig zijn er ook tal van voorbeelden waar het goed gaat. Steeds gaat het om maatwerk: per individuele casus kijken wat nodig en mogelijk is. Maatwerk is het op maat aanbieden van ondersteuning, dus bij iedere situatie opnieuw onderzoeken wat het beste aansluit. Slimme oplossingen werken soms averechts, het blijft uitproberen. Het is een proces van vallen en opstaan: zo leek het aanbieden van dagbesteding met daaraan gekoppeld logeerzorg een mooie oplossing. De persoon met dementie was echter gewend om opgehaald te worden om half vier ‘s middags. Deze structuur was dominanter, dan de aanname dat juist de vertrouwde omgeving hem zou inspireren om te blijven. Tegen de verwachting in had deze persoon veel weerstand tegen het gebruik van de geboden logeerzorg.

Aan gemeenten, zorgverzekeraars, zorgkantoren en VWS de opdracht om te faciliteren wat nodig is om het samenspel tussen formele en informele zorg te optimaliseren. En naast op lokaal niveau, elkaar ook juist op regionaal niveau op te zoeken om het logeren beter te organiseren. De persoon met dementie en de mantelzorger zijn daarbij uitgangspunt. Beroepskrachten weten veel en werken in een veld dat bol staat van veranderingen. Het faciliteren van het bij kunnen houden van deze veranderingen én kennismaken met collega’s in het veld versterkt hun positie om mantelzorgers te kunnen begeleiden richting het onderkennen van een ondersteuningsbehoefte en het gebruik van ondersteuningsaanbod

Over het onderzoek

  • Uitgevoerd door Movisie in opdracht van het Ministerie van VWS, in nauwe samenwerking met de gemeenten Alkmaar, Amsterdam, Kerkrade en Utrecht
  • Het onderzoek bestond uit 31 cases, 4 focusgroepen, deskresearch en een expertmeeting.

Behoefteonderzoek logeerzorg

Movisie deed in opdracht van het ministerie van VWS ook een behoefteonderzoek naar logeerzorg. Lees het rapport ‘Behoefteonderzoek logeerzorg’ van Nada de Groot en Ronald Hetem.