Lokaal LHBT-beleid uitgelicht: gemeente Hoorn

De gemeente Hoorn is Koploper LHBT-emancipatie sinds 2012. Wethouder Michiel Pijl vertelt over de belangrijkste beleidsaccenten, de grootste uitdagingen en de mooiste mijlpalen van zijn beleid. Hiermee hoopt hij andere wethouders en ambtenaren te inspireren om hun gemeente inclusief te maken voor lesbische, homo-, bi- en transgenderburgers. Ook voor kleinere gemeenten is inclusief beleid mogelijk!

'In het lokaal actieplan hebben we ervoor gekozen om de nadruk vooral op de jeugd te leggen. De middelbare scholen in Hoorn hebben aandacht besteed aan Paarse Vrijdag en hebben een project gedraaid waarbij jongeren met elkaar spraken over ‘anders zijn’. Een voorbeeld van een concrete uitwerking hiervan is het project Dare to be you op het SG Newton. Mogen zijn wie je bent, zonder dat je daarom gepest wordt.' 

Onderzoek over pestgedrag en discriminatie op school

'We hebben in 2012 een enquête gehouden onder scholieren en docenten om te zien hoe het klimaat op school is voor mensen die ‘anders zijn’. We hebben dit expres breder getrokken dan alleen de LHBT-doelgroep, om twee redenen: we wilden deze groep jongeren niet exclusief in de schijnwerpers zetten bij de enquête om te voorkomen dat het juist pestgedrag zou oproepen. En we wilden een goede analyse kunnen maken van pestgedrag en discriminatie op scholen. Art. 1 Bureau Discriminatiezaken Noord-Holland Noord heeft deze nulmeting voor ons uitgevoerd; zij hebben ook van andere gemeenten in de regio subsidie gekregen, zodat het onderzoek ook in andere gemeenten gehouden kon worden. In 2014, het laatste jaar van de subsidieperiode, wordt het onderzoek herhaald om te zien of de inzet van de scholen geleid heeft tot een beter klimaat. De resultaten van dit onderzoek worden in 2015 bekend.'

Zichtbaar mogen zijn

'Daarnaast is zichtbaarheid een belangrijk beleidsaccent. Ook hier zijn meerdere subdoelen benoemd, want zichtbaarheid op zich zegt natuurlijk nog niks. Je moet op straat kunnen zijn wie je bent: hand in hand lopen als je verliefd bent, samen kunnen wonen zonder dat je door de buurt gepest wordt, als ouders van dezelfde sekse je kind samen naar school brengen, uitgaan waar je wilt zonder dat er gesmiespeld wordt (of erger). Om te laten zien dat wij als college vinden dat het heel normaal zou moeten zijn dat je jezelf bent, hebben wij – in een estafette met zo’n honderd andere gemeenten – op Coming Out Day 2012 de regenboogvlag gehesen voor het stadhuis. Ook komende vrijdag hijsen we weer de regenboogvlag. En we subsidiëren de Roze Weken die door het Roze Netwerk West-Friesland worden georganiseerd.'

Weten dat je er niet alleen voor staat

'Als tweede actiepunt van het beleidsaccent zichtbaarheid willen we dat de doelgroeporganisaties bekend en bereikbaar worden voor – in eerste instantie – scholen en zorgorganisaties. Signaleren van problemen van LHBT-jongeren, -ouderen en andere zorgbehoevenden en daar naar kunnen handelen als school en zorgorganisatie. Weten dat je daar niet alleen voor staat, maar dat er doelgroepenorganisaties in Hoorn zijn die je erbij kunt betrekken, die je kunnen ondersteunen. Om dit te faciliteren hebben we lunchbijeenkomsten in het leven geroepen: twee maal per jaar organiseert de gemeente deze voor doelgroeporganisaties, zorginstellingen en scholen. Het doel van de lunchbijeenkomsten is het uitwisselen van kennis en informatie en het maken van afspraken voor beleidsaccenten in de komende periode en over samenwerking tussen organisaties. Daarnaast organiseert de gemeente een maal per jaar een bredere conferentie. Deze conferentie is vooral praktisch van aard en heeft als doel netwerkvorming en versterking door het vergroten van kennis en vaardigheden. Dit jaar is het vooral gericht op het onderwijs en de zorg, voor volgend jaar is er een conferentie over en voor de sport in de planning.'

Doelgroepenorganisaties handvatten geven

'Uit dat actiepunt volgt bijna als vanzelf het laatste actiepunt over zichtbaarheid: de doelgroeporganisaties moeten zichtbaarder worden voor de doelgroep zelf. Deze doelgroeporganisaties zijn bijna zonder uitzondering vrijwilligersorganisaties die zichzelf bedruipen. Ze kunnen net rondkomen met de middelen die ze hebben en hun activiteiten organiseren. Een extra potje om eens een goede flyer te kunnen maken of de website aantrekkelijker en vindbaarder te maken, is er niet. Tijdens de laatste lunchbijeenkomst is daarom besloten om de resterende subsidie uit het project ‘Lokaal LHBT-beleid’ deels te gebruiken om die zichtbaarheid te vergroten. Volgend jaar zal de subsidie voor de Roze Weken worden beperkt en ontvangen de doelgroepenorganisaties een eenmalige subsidie voor publiciteit. Daarnaast zijn er tijdens de eerder genoemde conferentie workshops om de vaardigheden en competenties van de vrijwilligers te vergroten. De organisaties moeten de empowerment zelf tot stand brengen, maar we kunnen ze daar wel de handvatten voor geven!'

Mijn gouden tip aan andere gemeenten zou zijn: zet de kanteling van de Wmo ook door in het doelgroepenbeleid.

Kantelen naar een aanpak van fatsoen

'De grootste uitdaging voor ons is om een kanteling teweeg te brengen. Die kanteling is drieledig, wat ons betreft. Allereerst willen we af van ‘de overheid die bepaalt en betaalt’. Als de subsidiepot vanuit het Koploperproject leeg is, moeten de organisaties het ingezette beleid zelfstandig kunnen voortzetten. Dat vergt een verandering in denken bij zowel de gemeente als de organisaties. De gemeente faciliteert het netwerken, het samenwerken en de kennis/competentie vergroting door de lunchbijeenkomsten en conferenties. Maar verder moeten de organisaties zichzelf kunnen bedruipen voor hun activiteiten en hun publiciteit; de empowerment moeten ze zelf doen.Uit verschillende bronnen (o.a. nulmeting op de scholen, Roze/rood debat tijdens de Roze Weken, jaarverslag Art. 1 Bureau Discriminatiezaken) blijkt dat het niet vanzelfsprekend is om als homo- of lesbisch paar hand in hand over straat te lopen. Dat stellen van dezelfde sekse nog altijd te maken krijgen met pesterijen, geroddel en erger. Ook in Hoorn. En dat het aantal meldingen daarvan bij politie en meldpunt discriminatie dat niet laat zien. De maatschappij is verhard en dat merk je ook op straat. Mensen accepteren ‘kennelijk normaal gedrag’, terwijl dat gedrag eigenlijk ontoelaatbaar is. Het lijkt ook wel of ‘discriminatie’ een besmet woord is geworden. Daarom willen wij e.e.a. kantelen naar een aanpak van ‘fatsoen’: omgangsnormen, respect voor elkaar en voor diversiteit. Dat respect is er overigens ook voor mensen die vanuit bijvoorbeeld hun levensovertuiging een bepaalde opvatting hebben over homoseksualiteit.'

Ondersteuning is breder dan subsidie

'Mijn gouden tip aan andere gemeenten zou zijn: zet de kanteling van de Wmo ook door in het doelgroepenbeleid. De verantwoordelijkheid ligt primair bij de doelgroep en het veld zelf; de organisaties organiseren en financieren in eerste instantie zelf en de gemeente faciliteert daar waar nodig. Bij ons is dat op dit moment door netwerkvorming en het versterken van de organisaties. Dat kan bij andere gemeenten weer heel anders zijn en ook wij kunnen over drie jaar weer heel andere methoden moeten ontwikkelen. Belangrijk is om met het veld af te stemmen welke faciliteiten zij nodig hebben en hoe de gemeente kan ondersteunen. Dat hoeft niet altijd met subsidie te zijn; integendeel! Een andere tip is om het antidiscriminatiebeleid en het LHBT-beleid (dat voornamelijk ook gericht is op vergroten van zichtbaarheid, acceptatie en emancipatie) om te vormen tot een integrale aanpak van pesten en hufterigheid. Daarmee pak je het probleem breed aan.'

Commitment vanuit gemeente creëert draagvlak

'Een mijlpaal was de totstandkoming van het lokaal actieplan in 2012. Dit plan is ontwikkeld met allerlei organisaties uit het veld en daardoor heeft het breed draagvlak. Dat is heel belangrijk voor de uitvoering van het beleid! Een andere mijlpaal was de eerste werkbijeenkomst in juni 2013. Organisaties uit zorg en onderwijs en doelgroepenorganisaties vertelden elkaar wat ze doen op het gebied van zichtbaarheid en empowerment en maakten gezamenlijke afspraken over de lunchbijeenkomsten en de conferenties. Ik opende deze werkbijeenkomst en heb goede gesprekken gevoerd met de uitvoerders van het LHBT-beleid. Het commitment vanuit de gemeente en het gemeentebestuur wordt erg gewaardeerd door deze organisaties.'