Zorgorganisatie Werkdag BV is ruim tien jaar geleden opgericht vanuit SW-bedrijf Paswerk. Doel was om medewerkers te begeleiden die vastliepen in de sociale werkvoorziening. Het aanbod is inmiddels uitgebreid. Eerst met arbeidsmatige dagbesteding voor mensen met een verstandelijke beperking, later met de begeleiding van cliënten uit de ggz richting arbeidsparticipatie. Ten slotte ging Werkdag BV voor de gemeenten Haarlem en Zandvoort ook mensen met multiproblematiek begeleiden die lange tijd in de bijstand zitten. ‘Er ontstond een hele gemengde doelgroep,’ zegt manager Hubert-Jan With. De gedachte achter Werkdag BV is de week van mensen ‘te vullen’ met werk en tegelijkertijd problemen op te lossen. Hubert-Jan With: ‘Door te werken ben je niet 100% van de tijd met je problemen bezig. Veel mensen willen én kunnen werken, maar ervaren belemmeringen op verschillende vlakken om dat ook daadwerkelijk te doen. Ieder mens kan leren en werken. Bij Werkdag BV kunnen mensen zich ontwikkelen.’

Zorgorganisatie

Formeel is Werkdag BV een zorgorganisatie, gefinancierd met Wmo-gelden (49%), de Wlz (18%), Participatiewet (22%) en door onderaanneming (11%). Feitelijk biedt de organisatie zowel Wmo-zorg als ontwikkel- en arbeidsparticipatietrajecten, in 2021 was dat aan 234 mensen. Doelgroep: werkzoekenden in de regio’s Zuid-Kennemerland en Haarlemmermeer met afstand tot de arbeidsmarkt, een beperking of persoonlijke problematiek, met of zonder een uitkering. Zij melden zichzelf aan bij Werkdag BV of komen er via ouders, zorgorganisaties, sociaal wijkteams, klantmanagers, Speciaal Onderwijs, Paswerk, Pasmatch, politie, het UWV of re-integratiebedrijven.

Werkdag BV biedt Waardevol Werk, arbeidsmatige dagbesteding, scholing, talentontwikkeling en jobcoaching naar betaald werk en heeft werkervaringsplekken. Tijdens het ontwikkeltraject werken kandidaten 20 uur per week en ze hebben vier uur les. Een match met een werkgever moet passend zijn, dat wil zeggen dat het werk voor beide partijen ‘winst’ oplevert. Er zijn zeven locaties: Werkdag BV in Cruquius, De Verbeelding op twee locaties in Zandvoort, de Snuffelmug op twee locaties en Buurtbedrijf in Haarlem Noord en de Waardevol 3D Werkplaats in de Waarderpolder.

Wensen mensen centraal

Begeleiders bespreken met kandidaten hun ambities en mogelijkheden en gaan daarna direct aan de slag. Daarbij staan de wensen van de aspirant-medewerkers centraal, niet de regelingen, financieringsmogelijkheden of ‘het systeem’. Wanneer problemen opduiken, pakt Werkdag BV die gaandeweg aan. Hubert-Jan With: ‘Het is niet erg als je even terugvalt, we geven niemand op. Ook mensen uit de dagbesteding zijn hier medewerkers.’ Is iemand toe aan regulier werk, dan zoekt Werkdag BV een geschikte werkgever/passende match en biedt vervolgens jobcoaching. Er zijn voldoende werkgevers die bereid zijn Werkdag-kandidaten in dienst te nemen. ‘Ons netwerk van werkgevers is de laatste jaren steeds groter geworden.’

Aan plaatsing zitten echter nog altijd haken en ogen. Hubert-Jan With: ‘Bijstandsgerechtigden kunnen bijvoorbeeld vijf jaar in het doelgroepenregister zitten maar hebben slechts drie jaar recht op bekostiging van een jobcoach. NUG’gers zitten niet in het doelgroepenregister en kunnen geen gebruik maken van instrumenten als jobcoach of de no riskpolis. Als iemand regulier geplaatst is, houdt de begeleidingsvraag niet altijd op. Kwetsbaarheden blijven meestal bestaan. Zo nodig moeten er langer dan drie jaar middelen beschikbaar zijn voor een begeleider en/of jobcoach.’

Hopeloos ingewikkelde administratie

Een kandidaat op een werkervaringsplek krijgt €1 per uur naast de bijstandsuitkering. Hij/zij mag maximaal €145 per maand bijverdienen. De werkgever betaalt in deze periode €2 per uur, voor reiskosten van de kandidaat. Na uiterlijk een jaar moet de werkgever de medewerker in dienst nemen of stoppen. ‘Werkgevers laten mensen geen jaar werken als ze niets aan hen hebben.’ Een match is voor reguliere werkgevers passend als zij niet meer dan de loonwaarde hoeven betalen en een no-riskpolis kunnen afsluiten. ‘Dat betekent constant rekenen na plaatsing. Als iemand 8 uur bij de HEMA werkt, ontvangt hij/zij voor dat deel salaris, aangevuld met een uitkering. Dat moet worden verrekend met de uitkering. Als de situatie fluctueert wordt het administratief hopeloos ingewikkeld. Onze mensen kunnen dat zelf niet overzien en worden al snel verdacht van fraude als iets niet lijkt te kloppen.’ Een oplossing zou zijn mensen te vertrouwen en, als daar aanleiding voor is, de bewijslast voor mogelijke fraude bij de gemeente te leggen.

Jongeren uit het VSO hebben bij het verlaten van de opleiding geen recht op een participatie-uitkering. Gaan zij van school af voordat zij 18 zijn, is er geen financieringsmogelijkheid voor ondersteuning. ‘Juist de jongeren met de grootste problemen blijven verstoken van hulp.’ Met een betaalde (deeltijd)baan kan een medewerker uitkomen op minder dan de uitkering met toeslagen en €145 bijverdiensten. ‘Een jongen met een uitkering van UWV verloor door bijverdienen zijn huurtoeslag. Dat was funest voor zijn motivatie. Omdat hij netto minder te besteden had, bouwde hij schulden op. Betaald werk moet lonen. Laat beleidsmakers een flexibele oplossing vinden voor de armoedeval. Ook moeten mensen kunnen switchen tussen werk en dagbesteding. Bouw een time-out in als die nodig is en zorg voor doorlopende bestaanszekerheid.’

'Dankzij Hubert-Jan heb ik weer een bestaan. Werkdag BV raapte me op.'

Een enorme berg schulden

Wil (62) is sinds drie jaar ervaringsdeskundig medewerker bij Werkdag BV. ‘Ik deed vóór 2004 productiewerk en schoonmaak maar werd ziek. Terwijl ik voor m’n kinderen moest zorgen. Na m’n scheiding kwam ik met een enorme berg schulden te zitten. Ik was zeven jaar dakloos zonder uitkering en had geen ID-kaart. Ik kon niet bij m’n dochter wonen anders verloor zij haar kinderkorting. Niemand hielp me, ik wilde niks en zag het leven niet meer zitten. Ik had geen vertrouwen meer in de overheid. Tot ik met Hubert-Jan in contact kwam: dankzij hem heb ik weer een bestaan. Werkdag BV raapte me op. In augustus 2020 kreeg ik een woning. Werkdag BV hielp me bij persoonlijke problemen en bood me werk via Snuffelmug in Haarlem. Nu doe ik vijf dagen per week administratief werk bij Werkdag BV in Cruquius. Ik maak de vervoersroosters, doe de automatisering, etc. Ik werk zelfstandig, Hubert-Jan begeleidt me. Het is arbeidsmatige dagbesteding, met een bijstandsuitkering van de gemeente. Ik hoef vanwege m’n leeftijd niet meer te solliciteren. Bovenop m’n uitkering krijg ik een vrijwilligersvergoeding van €1 per uur. De gemeente laat me gelukkig met rust. Als ik naar een andere baas zou moeten, zou ik niet gaan. Ik heb het hier naar m’n zin. Ook mijn twee dochters werken hier nu. Een van hen werd in 2004 ontslagen bij het SW-bedrijf omdat ze niet aan de eisen voldeed. Werkdag BV bestond toen nog niet. Zij kreeg een kind en zat zestien jaar thuis.’

(Ont)schotten

Tussen zorg en (arbeids)participatie zitten nog altijd schotten. Hubert-Jan With: ‘Gemeente Haarlem en Zandvoort knippen mensen en geldstromen op waardoor integraal zicht op het geheel ontbreekt. Wij als zorgorganisatie zouden klanten niet naar een baan toe kunnen leiden. Werkdag BV  begeleidde in 2021 echter 23 mensen naar betaald werk, in 2018 waren dat 25 mensen, in 2019 18 mensen en in coronajaar 2020 4. Moeten mensen in hun hok blijven omdat Werkdag BV geen participatiebedrijf is en de gemeente geen eigenaar kan zijn van een zorgorganisatie (de Wlz wordt uitgevoerd door zorgverzekeraars)? Door die schotten mag Hubert-Jan Wil niet helpen bij het oplossen van haar problemen. ‘Omdat ondersteuning niet hoort bij dagbesteding wordt een ambulant hulpverlener van MEE ingevlogen, terwijl het goedkoper is als ik het doe. Een andere medewerker van ons moest worden opgenomen in de ggz, maar kon deels doorwerken. Niemand zorgde echter voor vervoer naar het werk, dus deed ik dat zelf. Zonder financiering, want er was geen indicatie voor vervoer…’ Schotten maken de uitvoering van de ontwikkel- en participatietrajecten lastig. ‘Iemand als Wil was niet gekomen waar ze nu is zonder intensieve begeleiding.’

Tekst: Annemiek Onstenk.
Foto's: MacSiers Imaging. De mensen op de foto’s werken bij Werkdag BV maar komen niet aan het woord in het artikel.