‘Maak onderscheid tussen groepen mensen in armoede’
In Nederland leven 540.000 mensen in armoede – óók met de feestdagen. Naar aanleiding van het nieuwe Movisie dossier Wat werkt bij de aanpak van armoede maakte het ANP een bijzondere Kerst-ExpertCast met Mirjam Andries, adviseur bestaanszekerheid, en Marc Mulder, ervaringsdeskundige armoede en schulden.
Langdurige of nieuwe armoede
Marc Mulder: ‘Er is een groot verschil tussen de behoeften van mensen in langdurige armoede en in nieuwe armoede. Mensen die uit een omgeving komen waarin armoede heel gewoon is, hebben vaak weinig geloof dat ze er ooit uit zullen komen. Iedereen in hun omgeving is immers arm. Waar haal je dan het idee vandaan dat er meer mogelijk kan zijn? Dat is één van de dingen waaraan zij vaak willen werken.’
‘Maar als je nieuw in armoede komt weet je wel hoe het voelt om een betere plek te hebben in de samenleving. Dan is het veel effectiever om je te richten op het proces van het accepteren van je nieuwe situatie. Iemand die in armoede opgroeit heeft misschien behoefte aan heel andere dingen.’
Vernieuwd: Wat werkt bij de Aanpak van Armoede
Armoede is meer dan alleen gebrek aan geld. Het is een web van problemen die elkaar versterken en mensen kunnen vastzitten in een vicieuze cirkel. Economische tegenslagen, ingrijpende gebeurtenissen zoals een scheiding, sociale druk en beperkte vaardigheden maken het leven voor veel mensen een zware uitdaging. Het vraagt om een gezamenlijke inspanning en een brede aanpak om mensen hieruit te helpen.
Met het nieuwe dossier Wat werkt bij de Aanpak van Armoede biedt Movisie inzichten in de oorzaken, gevolgen en mogelijke oplossingen. Het dossier combineert wetenschappelijke kennis, praktijkervaringen en ervaringsverhalen.
Nauwelijks onderscheid
Marc Mulder: ‘Het verschil tussen verschillende groepen mensen in armoede wordt nauwelijks gemaakt door hulpverleners. Dat komt onder meer omdat er weinig ervaringsdeskundigen aan het woord worden gelaten. Het algemene beeld is dat de hulpverlener het beste weet wat er nodig is, in plaats van de mensen zelf.’
‘Maar een algemeen armoedebeleid past voor veel mensen niet. Het zit in onze natuur dat we het gemakkelijker vinden om ons in te zetten voor dat waarvan we geloven dat het werkt. Daarom is het tijd om dat aan mensen in armoede te vragen en onderscheid te maken tussen verschillende groepen.’
'Het aantal armen daalt, maar zij die in armoede leven krijgen te maken met steeds ernstiger problemen.'
Nieuwe cijfers
Mirjam Andries: ‘De onlangs gepresenteerde lagere armoedecijfers zijn gedeeltelijk het gevolg van een nieuwe definitie en gedeeltelijk het gevolg van beleid en maatschappelijke ontwikkelingen. Het aantal armen daalt dus, maar zij die in armoede leven krijgen te maken met steeds ernstiger problemen. Het risico bestaat dat de positieve publiciteit rondom lagere armoedecijfers tot minder (beleidsmatige) aandacht voor het armoedeprobleem leidt. Het CPB laat zien dat deze daling wel eens tijdelijk van aard kan zijn, zonder extra (nieuw) beleid zal het aantal mensen onder de armoedegrens weer toenemen.’
‘Daarnaast laten SCP, CBS en Nibud ook zien dat de mensen die nu in armoede leven, worstelen met steeds ernstiger problemen. De mate of de ernst van de armoede, gemeten met het doorsnee inkomenstekort dat aangeeft hoe ver het inkomen onder de armoedegrens ligt, neemt toe. Het doorsnee inkomenstekort was 16 procent in 2023. In 2018 was het nog 10 procent. Dit oplopende tekort is onder andere het gevolg van de veranderde samenstelling van de groep armen. Er zijn nu relatief meer werkenden arm die doorgaans meer inkomen te kort komen dan arme uitkeringsgerechtigden. Een van de oorzaken is dat zij vaak minder goed in beeld zijn bij de (gemeentelijke) hulpverlening en daarom minder vaak profiteren van gemeentelijke regelingen.’
‘Uiteindelijk is het belangrijk aandacht te hebben voor de ernstige gevolgen van armoede, zowel voor de individuele huishoudens als voor de samenleving als geheel. Armoede leidt voor individuen tot een minder goede lichamelijke en mentale gezondheid, een verminderd gevoel van eigenwaarde en sociale uitsluiting. Het vermindert de veerkracht van mensen en leidt in veel gevallen tot een lager vertrouwen in de overheid. Opgroeien in armoede heeft ook vaak negatieve gevolgen voor de leerprestaties en toekomstkansen van kinderen. Daar betalen we als maatschappij allemaal de prijs voor.’
Beluister met Kerst de ExpertCast van het ANP
Het ANP maakte speciaal voor deze Kerstmaand een bijzondere ExpertCast over de aanpak van armoede en schulden. Maaike Kooijman van het ANP sprak erover met ervaringsdeskundige armoede en schulden Marc Mulder en adviseur bestaanszekerheid Mirjam Andries. Beiden zijn werkzaam bij Movisie. Warm aanbevolen! Duur: 15 minuten.
