Maatschappelijk actief met de PiëzoMethodiek

Mogelijk gemaakt door tientallen professionals en honderden vrijwilligers

Door de decentralisaties is in Leiden het sociaal werk in verandering. Doen wat nodig is, is een belangrijke transformatiegedachte. Hoe kan de inzet van de PiëzoMethodiek daarbij helpen? Leidenaar en Movisie-adviseur Marijke Booijink ging op onderzoek uit. Dit artikel is het derde in een reeks over succesvolle verspreiding en implementatie van interventies.

De PiëzoMethodiek heeft als doel de maatschappelijke participatie te vergroten van mensen die buiten de samenleving zijn komen te staan. De methodiek volgt de cliënt, de mens. En kijkt in aansluiting op de eigen doelen, de eigen dromen en het eigen tempo wat er voor hem of haar nodig is. Ook je netwerkpartners krijgen dan een andere betekenis, je kijkt als hulpverlener nadrukkelijker in het belang van de cliënt over je eigen muur naar wat anderen hem/haar te bieden hebben.

'Er zit veel kracht in mensen zelf, maar dit betekent niet dat ze zichzelf vanzelfsprekend dus wel kunnen redden'

De meerwaarde van de PiëzoMethodiek is volgens Roos van Gelderen - wethouder Jeugd, Zorg en Welzijn in Leiden - dat het uitgangspunt is dat er veel kracht in de mensen zelf zit, maar dat dit tegelijkertijd niet betekent dat ze zichzelf dus wel kunnen redden. Ook de wethouder Werk en Inkomen, Marleen Damen, benadrukt dat je door de mensen los van het systeem met de PiëzoMethodiek te volgen voor iedereen iets anders kan betekenen. Door mogelijkheden aan te reiken, door gewoon te beginnen, maak je samen stapjes verder. Soms resulteert dat in vrijwilligerswerk, soms in een betaalde baan.

Een burgerzaal vol

Inmiddels heeft Leiden de PiëzoMethodiek al weer drie jaar omarmd. Dit werd gevierd door op 2 november 2017 deze stad als locatie voor het jaarlijkse PiëzoCongres te kiezen. De burgerzaal van het stadhuis zat flink vol. Er is elk jaar een grotere zaal nodig om alle organisaties die al met de PiëzoMethodiek werken of daar belangstelling voor hebben te huisvesten. Inmiddels werken 15 organisaties met de methodiek, naast in Leiden ook in Amsterdam, Rotterdam, Pijnacker-Nootdorp, Lansingerland, Alphen aan den Rijn, Rijswijk en Katwijk. Dat betekent al gauw tientallen professionals, honderden vrijwilligers en duizenden deelnemers. Zo vertelt grondlegger Mirjam van Bijnen trots. En er zijn nog organisaties in een tiental gemeenten belangstellend. Hoe krijgt ze dat voor elkaar?

Verspreiding en implementatie van interventies

In de praktijk blijkt het niet altijd eenvoudige een bestaande aanpak verder uit te rollen. Waarom lukt het sommige organisaties wel om interventies succesvol te verspreiden en te implementeren? Kunnen we leren van hun ervaringen? In een artikelenserie nemen we verschillende interventies onder de loep. Dit artikel is de derde in de reeks. Lees ook het eerste deel over Resto vanHarte en het tweede over Natuurlijk, een netwerkcoach. De interventies staan beschreven in de databank Effectieve sociale interventies. Movisie is daarnaast bezig met een Quickscan en Toolkit, instrumenten die organisaties kunnen helpen bij het maken van hun eigen implementatieplan.  

De PiëzoMethodiek

Piëzo staat voor een kristal. Maar ook voor Participatie, Integratie en Emancipatie in Zoetermeer. Stichting Piëzo startte ruim tien jaar geleden met sociaal culturele activiteiten voor oudkomers en groeide uit tot een ontwikkelingsgerichte aanpak: de PiëzoMethodiek. De doelgroep zijn alle mensen die buiten de samenleving zijn komen te staan of dreigen in een dergelijke situatie te geraken. In de praktijk betekent dit een zeer diverse doelgroep. Met de PiëzoMethodiek wordt gewerkt aan het vergroten van de maatschappelijke participatie.

De PiëzoMethodiek bestaat uit vijf fases: eerste maatschappelijke activering (fase 0), deelname aan activiteiten (fase 1), lerend vrijwilligerswerk binnen de locatie waar de PiëzoMethodiek wordt toegepast (fase 2), lerend vrijwilligerswerk bij een partnerorganisatie of bedrijf (fase 3), een opleiding en/of een reguliere baan (fase 4). De deelnemers worden ondersteund door trajectbegeleiders en kunnen in iedere fase in- of uitstromen, afhankelijk van hun (voor)opleiding, capaciteiten en wensen. Het is een methodiek die het voor iedereen laagdrempelig maakt om maatschappelijk actief te worden. Door de inzet van de vele vrijwilligers is de uitvoering van de methodiek bovendien erg betaalbaar. Tegelijkertijd vormen diezelfde vrijwilligers voor de deelnemers een belangrijk rolmodel.

Om echt gevoel te krijgen bij wat het werken met de PiëzoMethodiek inhoudt, wordt altijd een belevingsbezoek in Zoetermeer georganiseerd

Koninklijk bezoek

Zowel bij de afsluiting van een taalontmoetingsproject als het 10-jarig jubileum is Piëzo vereerd met de warme belangstelling van koningin Maxima. Haar enthousiasme werkt aanstekelijk, brengt goede PR met zich mee en maakt ook anderen nieuwsgierig naar de methodiek. De Koningin is de beschermvrouwe van het Oranje Fonds. Om gepokt en gemazeld verder te kunnen groeien, heeft Piëzo deel genomen aan het groeiprogramma van het Oranje Fonds. In dat kader hebben ze gewerkt aan een groeiplan en is het implementatieproces vorm gegeven. Dit implementatieproces begint met het aanwijzen van een vaste contactpersoon vanuit Piëzo. Ook de organisatie die de methodiek gaat implementeren (de lokale initiatiefnemer) wordt gevraagd een projectleider aan te wijzen die het hele implementatieproces begeleidt. Om echt gevoel te krijgen bij wat het werken met de PiëzoMethodiek inhoudt, wordt altijd een zogenaamd belevingsbezoek in Zoetermeer georganiseerd.

Het Oranje Fonds Groeiprogramma

Het Oranje Fonds Groeiprogramma is een ontwikkel- en uitvoeringstraject voor maatschappelijke organisaties die hun lokale initiatief willen laten groeien en opschalen. Het doel is het vergroten van de professionaliteit van ondernemingen met een sociale doelstelling. En het vergroten van het maatschappelijk effect van het sociale initiatief. Hiervoor krijgen de deelnemers diverse workshops, trainingen en bijeenkomsten aangeboden. Zo wordt niet alleen hun kennis en expertise vergroot, maar ook hun netwerk fors uitgebreid. Daarnaast stelt het Oranje Fonds gedurende het programma financiering beschikbaar. Momenteel vindt de vierde editie plaats.

Inpassing in de eigen gemeentelijke context

Vervolgens volgt een uitgebreide implementatie intake met de projectleider van de lokale initiatiefnemer op basis van een hiervoor ontwikkelde vragenlijst, waarbij de kenmerken van de organisatie in kaart worden gebracht. Het is belangrijk om hier bij de implementatie van de PiëzoMethodiek goed bij aan te sluiten. De PiëzoMethodiek wordt nadrukkelijk ingebed in het totaalaanbod van activiteiten en trajecten in een gemeente. In elke fase kunnen activiteiten worden ingezet uit het bestaande aanbod van de maatschappelijke organisaties. De lokale initiatiefnemer wordt ook ‘on the job’ ondersteund bij de implementatie van de methodiek. Tijdens het implementatieproces vinden regelmatig evaluatiegesprekken plaats.

De PiëzoMethodiek wordt nadrukkelijk ingebed in het totaalaanbod van activiteiten en trajecten in een gemeente

PiëzoAcademie

De organisatie krijgt, voordat ze daadwerkelijk met de PiëzoMethodiek gaat werken, een aantal basistrainingen aangeboden. Daarin worden alle elementen die specifiek zijn voor het werken met de PiëzoMethodiek overgedragen. Daarnaast zijn er ook aantal aanvullende trainingen beschikbaar die door deze organisatie, afhankelijk van de behoefte, extra gekozen kunnen worden. Om te kunnen voorzien in de blijvende behoefte van lokale initiatiefnemers aan deskundigheidsbevordering van hun medewerkers en vrijwilligers, is de PiëzoAcademie in het leven geroepen. Zo kunnen medewerkers van deze organisaties zelf via train-de-trainers klaar gestoomd worden om deze deskundigheidsbevordering te verzorgen. De PiëzoMethodiek is ook beschreven in een handboek en andere materialen, waar de uitvoerende organisaties op terug kunnen vallen wanneer ze er in de praktijk mee werken.

Een jaarlijkse bijdrage

Om gezamenlijk de kosten voor de kwaliteitsontwikkeling van de PiëzoMethodiek te dragen, betaalt elke organisatie een vaste jaarlijkse bijdrage. Hiervan wordt het jaarlijkse PiëzoCongres georganiseerd met workshops waarin kennis en ervaringen worden uitgewisseld. Ook is er een projectleidersoverleg, een digitaal platform en een helpdesk. Last but not least wordt vanuit deze bijdrage PMSys gefinancierd. Dit is een digitaal deelnemersvolgsysteem dat medewerkers en vrijwilligers ondersteunt in het werken met de PiëzoMethodiek. Ook faciliteert het de samenwerking van meerdere organisaties rondom de deelnemer. Uiteraard altijd met toestemming van de deelnemer zelf. PMSys is een belangrijk instrument in de monitoring van de behaalde resultaten rondom de individuele deelnemers.

Onderzoek naar de effectiviteit van de PiëzoMethodiek

Movisie doet een onderzoek naar de effecten van de PiëzoMethodiek op participatie, toeleiding naar werk en gezondheid. Het onderzoek geeft ook inzicht in de werkzame mechanismen. Dit vergroot de overdraagbaarheid van de methodiek naar andere gemeenten. Dit project resulteert in een rapportage over de effectiviteit van de PiëzoMethodiek en een handreiking voor trajectbegeleiders, waarin per fase wordt beschreven hoe de begeleiding eruit ziet en met welke werkzame mechanismen rekening gehouden moet worden. Nu al benieuwd naar eerste onderzoeksresultaten? Download de tussenrapportage op PiëzoMethodiek.nl.

De PiëzoMethodiek in de brievenbus

Ondertussen kan ik er als Leidenaar niet onderuit: in mijn stad wordt met de PiëzoMethodiek gewerkt. In de folder die ik in de brievenbus krijg, lees ik dat het in het ‘Huis van de Buurt’ (van Libertas) bij mij om de hoek mogelijk is om van elkaar te leren met Piëzo. Buurtgenoten worden zo in de gelegenheid gesteld om zich stapsgewijs verder te ontwikkelen. Wanneer ik het kringloopbedrijf Het Warenhuis bezoek, dan hangt bij de ingang het bordje: Het Warenhuis begeleidt mensen volgens de PiëzoMethodiek. En in de Slaaghwijk is zelfs een Piëzo-Centrum, welke hier EpiCentrum heet (Centrum voor Emancipatie, Participatie en Integratie). Dat maakt nieuwsgierig: wat maakt het werken met de PiëzoMethodiek voor al deze organisaties zo aantrekkelijk?

Heb je een rijbewijs?

Het Warenhuis was de eerste organisatie in Leiden die met de methodiek aan de slag is gegaan. De directeur, Ron Praag, licht toe: ‘Wij zijn een leerwerkbedrijf en hebben naast het hergebruik van spullen als doel om mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt aan de slag te krijgen. De PiëzoMethodiek heeft ons nog bewuster gemaakt van hoe we onze werknemers op de werkvloer begeleiden. Vroeger was bij binnenkomst van een vrijwilliger de eerste vraag of iemand een rijbewijs heeft, omdat wij altijd prangend chauffeurs nodig hebben. Nu denken we meer vanuit de nieuwe medewerker: wat heeft die nodig?

Ook helpt het volgsysteem PMsys ons om beter zicht te krijgen op wat we doen en welke resultaten we behalen. Het maakt de ontwikkeling van mensen inzichtelijk op een meer genuanceerde wijze dan alleen wel of geen werk bij uitstroom. Verder werken we door de PiëzoMethodiek nu meer samen met andere organisaties. Het feit dat we medewerkers met de PiëzoMetho-diek begeleiden geeft vertrouwen. Hierdoor verwijzen andere organisaties deelnemers naar ons door en heb-ben we een veel gevarieerder werknemersbestand, wat voor iedereen goed is.’

De PiëzoMethodiek helpt dezelfde taal te spreken en samen te doen wat nodig is'

Simpel en inzichtelijk

Dat de gemeente Leiden zo nadrukkelijk voor de PiëzoMethodiek heeft gekozen is voor deze onderlinge samenwerking van groot belang, zo benadrukt ook Thera Leenman, de coördinator van het EpiCentrum. De introductie van de PiëzoMethodiek in Leiden is groots aangepakt. Het werken met de PiëzoMethodiek is weliswaar niet verplicht gesteld, maar met extra middelen wel heel aantrekkelijk gemaakt. En wanneer steeds meer organisaties de methodiek omarmen, werkt dat ook aanstekelijk voor andere organisaties. Waar voorheen losstaande organisaties met hun eigen aanbod goede dingen deden voor hun doelgroepen, werd voor de doelgroep zelf vaak niet alle mogelijkheden benut. Nu staat de deelnemer zelf centraal en benutten organisaties meer elkaars diensten. De PiëzoMethodiek is met haar 5 fasen in 5 aantrekkelijke kleuren simpel en inzichtelijk, zo vat Thera de meerwaarde van de methodiek samen. ‘Hierdoor wordt voor iedereen duidelijk: wie biedt voor de deelnemer wat in welke fase aan. De PiëzoMethodiek helpt dezelfde taal te spreken en samen te doen wat nodig is.’