Manifest roept op om wetgeving rondom bijstand op de schop te nemen
Vandaag, 4 januari, verscheen ‘Een oproep tot meer echte bijstand. Zorg snel voor bestaanszekerheid, ondersteuning en toekomstperspectief’. Dit manifest is een initiatief van Trudie Knijn (Universiteit Utrecht) en de Landelijke Cliëntenraad en is mede ondertekend door de FNV, diverse wetenschappers, ervaringsdeskundigen, professionals en experts van landelijke organisaties, onder wie Marjet van Houten van Movisie. In Trouw zegt Amma Asante, vanuit haar functie als LCR-voorzitter: “Zelden is er zo'n brede steun voor verandering. Zo veel wetenschappers, ervaringsdeskundigen, advocaten en professionals die de ellende zien en echt willen dat er wordt ingegrepen: wij vragen het nieuwe kabinet te breken met het oude beleid.”
In het manifest pleiten de ondertekenaars voor meer bestaanszekerheid en toekomstperspectief voor mensen met een bijstandsuitkering, en juist minder wantrouwen vanuit de overheid. “De huidige benadering is er een vanuit een eenzijdig economisch mensbeeld. Het product en het resultaat staan centraal, en niet de mens. Dit werkt niet en kwetst mensen. Het nieuwe kabinet moet zo snel mogelijk zorgen voor een bijstandswet die uitgaat van een sociaal mensbeeld.” Afgelopen jaar kwamen FNV en LCR al met eigen rapporten en drongen ook gemeenten in een gezamenlijk stuk al aan op een ‘fundamentele herziening’.
Nieuw coalitieakkoord: een paar versoepelingen
Uit Trouw: “Over een fundamentele herziening is in het nieuwe coalitieakkoord nog maar weinig terug te vinden. Er staan weliswaar een paar versoepelingen in: zo worden ouders met een uitkering niet langer op hun uitkering gekort zodra een thuiswonend kind 21 jaar wordt. Ook gaat de bijstand - gekoppeld aan het minimumloon - trapsgewijs met 7,5 procent omhoog. En benadrukt de nieuwe coalitie dat ze de menselijke maat meer wil hanteren. Maar van een fundamenteel andere kijk op de materie lijkt niet meteen sprake. En dat is juist wel wat er nodig is, benadrukken de initiatiefnemers van het manifest. “Het kabinet heeft bestaanszekerheid, nieuw elan en een meer inclusieve samenleving beloofd”, licht LCR-voorzitter Amma Asante toe. “Maar als ze dat naar de Participatiewet vertalen, blijft het beperkt tot enkele ingrepen. Daarmee zijn we er niet.”
Uit het manifest:
Hoe het nu is
Geen mens zit voor zijn plezier in de bijstand. De bijstand schept door alle voorschriften een afhankelijkheidsrelatie tussen burgers en de overheid die velen ervaren als bedreigend of beklemmend. Het bedrag dat mensen per maand krijgen, is minimaal. Wie (langdurig) in de bijstand zit, heeft moeite om rond te komen. Het lage inkomen en de ingewikkelde regelgeving zorgen ervoor dat burgers onbedoeld in de schulden raken. Het is ook bekend dat mensen in de bijstand vaker dan gemiddeld kampen met problemen die met elkaar samenhangen: slechtere huisvesting, verminderde gezondheid, spanningen in relatie of gezin.
Hoe het is bedoeld
De Participatiewet is bedoeld als vangnet. Mensen die zelf onvoldoende inkomen hebben, moeten zo worden beschermd in hun bestaanszekerheid. Zij moeten zo nodig ondersteuning krijgen om deel te kunnen nemen aan de samenleving. Het bieden van toekomstperspectief op volwaardig meedoen, is onmisbaar.
Wat er moet gebeuren
Wij menen dat een bijstandswet waaruit vertrouwen en respect spreekt wél voldoet aan de behoeften van uitkeringsgerechtigden. Er moet worden gebouwd vanuit een andere visie. In dit manifest beschrijven wij onze visie.
Werkgroep Verbetering Participatiewet
Marjet van Houten leverde vanuit Movisie input voor het manifest: ‘Opvallend en ook bijzonder is dat SAM, de beroepsvereniging van klantmanagers heeft meeondertekend. Met veel van de wetenschappers, die het manifest hebben ondertekend, hebben we afgelopen jaar ook samengewerkt, onder meer in een lezingenreeks over de rechtvaardige bijstand. We hebben met deze groep mensen ook de werkgroep Verbetering Participatiewet opgericht, waarmee we, de naam zegt het al, beogen om vanuit de inmiddels uit onderzoek bekende kennis een bijdrage te leveren aan het verbeteren van de positie van mensen in de bijstand en hun bestaanszekerheid te garanderen.”
Thomas Kampen
Een van de ondertekenaars is socioloog Thomas Kampen, wiens Participatielezing 2021 onlangs door Movisie en Uitgeverij Van Gennep als essay is uitgegeven, ‘De stofzuiger van Hanny - Naar meer menselijkheid in de bijstand’. Daarin laat Kampen, specialist op het terrein van de bijstand, aan de hand van concrete gevallen zien wat er misgaat, bijvoorbeeld wanneer regelgeving de voorrang krijgt boven primaire levensbehoeften of wanneer regels basale hulp van familie en vrienden onmogelijk maken. Angst en eenzaamheid zijn het gevolg. Dit essay is te koop in de webshop van Movisie.
