Onafhankelijke cliëntondersteuning staat sinds een aantal jaar hoog op de agenda van het Rijk en gemeenten. Sinds 2017 krijgen gemeenten ondersteuning en een financiële impuls om cliëntondersteuning te versterken via het Koploperproject Onafhankelijke Cliëntondersteuning. Intussen hebben 113 gemeenten en regio’s zich aangesloten bij het Koploperproject. 

Aandacht voor mantelzorgers

Verschillende groepen inwoners krijgen bij het versterken van cliëntondersteuning extra aandacht. Opvallend is dat de groep mantelzorgers een blinde vlek lijkt te zijn. Projectleider Joost de Haan (Movisie): ‘Door de jaren heen richten gemeenten zich steeds meer op specifieke doelgroepen inwoners. Helaas worden mantelzorgers vaak vergeten als specifieke groep inwoners, terwijl cliëntondersteuning juist voor hen van meerwaarde kan zijn.’ Aline Vos, adviseur bij MantelzorgNL, herkent dit: ‘Mantelzorgers voelen zich allereerst zelf verantwoordelijk voor de zorg aan hun naaste. Zij richten zich op de zorgvrager en cijferen zichzelf weg. Maar het is een misvatting om hierdoor te concluderen dat mantelzorgers geen hulpvragen hebben. Ze zijn er wel, maar worden niet hardop uitgesproken. Daarom verdienen mantelzorgers verkenning en aandacht van onafhankelijke cliëntondersteuners, om deze vragen boven tafel te krijgen en gezamenlijk te beantwoorden.’ 

Overbelasting

Vanuit het perspectief van de mantelzorger is het dus van belang dat zij op de hoogte zijn van de mogelijkheden die onafhankelijke cliëntondersteuning aan hen biedt in hun gemeente. Mantelzorgers nemen uiteenlopende zorgtaken op zich. Dit varieert van huishoudelijke taken, het toedienen van medicatie en het regelen van zorg tot het 24 uur per dag zelf aanwezig zijn voor zorg en hulp. De zorg die zij geven is steeds complexer en langduriger van aard. MantelzorgNL signaleert dat het aantal overbelaste mantelzorgers daardoor in absolute aantallen toeneemt. Deze overbelasting komt niet door de feitelijke zorgtaken, maar door de tijd, moeite en emotionele belasting die het vraagt van een mantelzorger. Een evenwicht tussen draaglast en draagkracht zorgt ervoor dat mantelzorgers de zorg aan een naaste kunnen blijven bieden.

Balans

Een onafhankelijke cliëntondersteuner kan een belangrijke rol vervullen in het verkrijgen van evenwicht tussen draagkracht en draaglast voor de mantelzorger. Vanuit een onafhankelijke positie kan de cliënt ondersteuner een vraagverhelderend gesprek met de mantelzorger voeren. Dit gesprek helpt de mantelzorger hun eigen latente vragen te verkennen en uiteindelijk te formuleren. Daarnaast kan de cliëntondersteuner mogelijke oplossingen van problemen op rijtje zetten, dit verminderd stress en creëert rust en overzicht. Ook biedt het helpen voorbereiden van een keukentafelgesprek en het zoeken naar een passende zorgaanbieder verlichting van de draaglast. 

Bekendheid cliëntondersteuning

Om deze rol te vervullen voor mantelzorgers is bekendheid van onafhankelijke cliëntondersteuning essentieel. Om dat te bereiken moeten professionals in het sociaal domein zich er meer bewust van zijn dat cliëntondersteuners ook iets voor mantelzorgers kunnen betekenen. Professionals kunnen de mantelzorgers die zij in hun dagelijks werk tegenkomen doorverwijzen naar een cliëntondersteuner, zodat cliëntondersteuners mantelzorgers de erkenning en aandacht kunnen bieden die zij verdienen.