Meer continuïteit? Stop met het hypen van hip

De Agenda van het Sociaal Werk 2022

De roep om meer continuïteit klinkt steeds luider. ‘Het belang van vertrouwde gezichten in het sociaal domein’ is dan ook het thema van De Agenda van het Sociaal Werk 2022. Op donderdag 6 oktober bespreken professionals, wetenschappers en bestuurders dit even belangrijke als ingewikkelde onderwerp. ‘Stoppen met het hypen van hippe concepten is sowieso een goed idee.’

Dat zegt senior adviseur Mariël van Pelt, die namens Movisie onder andere adviseert over de professionalisering van het sociaal werk. Ze is verheugd dat continuïteit centraal staat tijdens de aanstaande Agenda van het Sociaal Werk. ‘Het speelt op verschillende niveaus: dat van de landelijke politiek, van het overheids- en organisatiebeleid en op het niveau van de werkvloer.’ Als belangrijke achtergrond bij het huidige gebrek aan continuïteit noemt ze de pendulebewegingen die zich op verschillende vlakken in het sociaal domein aftekenen.

Meld je hier aan voor De Agenda van het Sociaal Werk 2022

Pendule

‘Die pendule gaat heen weer tussen meer en minder streng beleid, tussen specialistisch en generalistisch werken, tussen individueel en community gericht werken en tot slot tussen zelfsturing in de teams en sturing van bovenaf’, somt Van Pelt op. Al die bewegingen tussen het ene en het andere uiterste werken de discontinuïteit in de hand.

De beweging van streng naar minder streng is nu actueel als gevolg van de hardvochtige effecten van het beleid die naar buiten komen, met als meest in het oog springende voorbeeld waarschijnlijk de toeslagenaffaire. ‘Dat beleidmakers daarop reageren is logisch. Dat is ook hun taak. Daardoor zie je nu duidelijk de beweging richting minder streng, responsief en maatwerk beleid, dat meer op vertrouwen in plaats van op wantrouwen is gestoeld.’

Voor meer continuïteit en langdurige relaties in het sociaal domein is het om te beginnen belangrijk dat zowel politiek als beleid als uitvoering zich bewust zijn van het bestaan van deze pendulebewegingen. Voor wat betreft de uitvoerende professionals ziet Van Pelt drie strategieën in de manier waarop zij reageren op het voortdurende heen en weer gaan.

'Een onwenselijke reactie is dat professionals stoppen met het werk'

Oude rotten

De eerste, en onwenselijke, reactie is dat professionals stoppen met het werk, of in elk geval overwegen dat te doen. De tweede manier is om mee te bewegen met de pendule. Dat doen de professionals die geloven in de vooruitgang die gepropageerd wordt in het kielzog van pendulebeweging. Tot slot laat een deel van de professionals de schommelingen zo veel mogelijk langs zich heen gaan door er omheen te werken.

‘Dat zijn vaak, maar zeker niet altijd, de oude rotten in het vak. Die hebben het allemaal al zo vaak gezien. Zij zien dat de sociale problemen dezelfde blijven, en vooral dat het werk in essentie ook altijd hetzelfde blijft: het leven van mensen die dat nodig hebben beter maken.’

Historisch besef

Historisch besef is daarom volgens Van Pelt een cruciale voorwaarde op weg naar meer continuïteit. Dan gaat het om het herkennen van de golfbewegingen. ‘Het zou helpen als beleidsmakers niet steeds met nieuw beleid komen, leren van het verleden en vooral ook dat ze niet te snel uitkomsten wensen te zien en als die niet snel genoeg komen, het roer alweer omgooien.’

De continue vernieuwingsdrang is overigens niet alleen heer en meester bij de beleidsmakers, ook sociaalwerkorganisaties, onderwijsinstellingen en kennisinstituten doen er aan mee. Van Pelt steekt de hand in eigen boezem: ‘Als Movisie moeten we ook kritisch naar onszelf kijken. Wij volgen ook beleidstrends, want daar is financiering aan gekoppeld’.

'Een hip nieuw concept of werkwijze wordt gehypet. Daar moeten we maar eens mee stoppen'

Innovatie is hip

In aanbestedingstrajecten en bij het verstrekken van opdrachten lijkt alles wat innovatief is per definitie kansrijker, constateert Van Pelt. ‘Er is toch vaak de gedachte: stilstand is achteruitgang en vernieuwing is goed. En een hip nieuw concept of werkwijze wordt dan gehypet. Daar moeten we maar eens mee stoppen. Want het is belangrijk dat we goed blijven kijken naar wat er nou echt nieuw is.’

‘Bij Movisie komen er geregeld vragen om de nieuwe werkwijze van een welzijnsorganisatie te beschrijven, maar regelmatig kun je je afvragen wat er nieuw en anders aan is.’ In het verlengde hiervan: historisch besef is dus ook van belang voor sociaal werkers. Wat kunnen we leren van het verleden en wat kunnen we daarvan meenemen? Maar ook: wat moeten we vooral niet meer doen? Daarbij hoort ook het op waarde weten te schatten van beproefde methodieken. Van Pelt vindt het dan ook terecht dat Herman de Mönnik op 6 oktober de schijnwerpers richt op methodische professionaliteit.

Daarover zegt Van Pelt: ‘De basismethodieken, die moet elke sociale professional kunnen benoemen, uitleggen en gebruiken. Dat krijgt nu te weinig aandacht in de opleidingen. Die roep komt ook echt uit het veld. Bijvoorbeeld dat afgestudeerden te weinig kunnen op het gebied van collectief werken en samenlevingsopbouw. De opleidingen nemen dat ook serieus. Zo trekken ze samen op bij het herijken van het landelijke profiel van de social work opleidingen. Ik verwacht dan ook dat er een verbetering in komt.’

Zelf zorgen voor meer continuïteit

Maar ook sociale professionals zelf hebben volgens Van Pelt zeker wat in handen om bij te dragen aan meer continuïteit in het werk. ‘Het is een feit dat je als sociale professional soms al voor het einde van een traject afscheid moet nemen van je cliënt, de groep of de wijk waarvoor je je inzet. Bijvoorbeeld omdat je werkgever de aanbesteding heeft verloren, of omdat je organisatie de opdrachten en casussen intern anders verdeeld. Of omdat je er zelf voor kiest om ergens anders te gaan werken.’

Wat de reden ook is: je kunt er als sociaal werker voor zorgen dat de overgang naar een andere professional voor de inwoner(s) zo soepel mogelijk verloopt, een warme overdracht is dus nodig. ‘Dat begint al direct aan het begin met een goede dossiervoering en daar gebruik van maken’, stelt Van Pelt, ‘zodat mensen niet steeds opnieuw hun verhaal hoeven te doen. Verder kun je als 'oude' en 'nieuwe' sociaal werker een keer samen naar de cliënt of de groep gaan.’ Belangrijk is tot slot om het verhaal bij de teamopdracht en de visie op het werk goed vast te leggen en om dit mee te nemen bij het inwerken van nieuwe collega’s.

Tekst: Tea Keijl

De Agenda van het Sociaal Werk 2022: Het belang van vertrouwde gezichten

De Agenda van het Sociaal Werk 2022 op 6 oktober gaat over continuïteit en methodisch werken. Waarom zijn vertrouwde gezichten zo belangrijk in het sociaal domein? En hoe werk je als sociaal werker methodisch met mensen die gebukt gaan onder eenzaamheid, armoede, ziekte, scheiding, mishandeling, dakloosheid of een beperking? Met verschillende sprekers, waaronder Mariël van Pelt, kaarten we problemen en oplossingen aan. Je kunt je hier aanmelden voor de fysieke bijeenkomst. Ook is de bijeenkomst later terug te kijken.

Meld je hier aan!