'Mensen die meewerken, zijn medewerkers'
Transitiearena Waardevol Werk 9 februari 2022
Het CBS maakte begin dit jaar (2022) bekend dat we een record aan vacatures hebben: voor elke 100 werklozen zijn er 105 vacatures. Er liggen enorm veel kansen om die vacatures in te vullen. Maar dan moeten we niet krampachtig blijven vasthouden aan de hoge eisen die we aan de werknemer stellen. Banen zullen ook aangepast moeten worden aan de mogelijkheden van de werknemers. In de transitiearena’s Waardevol Werk worden steeds twee innovatieve initiatieven uitgelicht, die invulling geven aan de inclusieve arbeidsmarkt. Op 9 februari 2022 hadden we twee gasten: Sjoerd van der Maaden, oprichter en directeur van Specialisterren, en Hubert-Jan de With, unitmanager van Werkdag BV.
Transitiearena Waardevol Werk
Sinds 2014 organiseert Movisie transitiearena’s Waardevol Werk (voorheen transitiearena vernieuwing in arbeidsmatige dagbesteding en beschut werk). Dit is een serie van bijeenkomsten waar innovatieve manieren om te komen tot waardevol werk voor mensen in een kwetsbare positie centraal staan. Doel is het stimuleren van vernieuwing en verandering, experimenten uitwisselen en volgen, vraagstukken delen en bespreken en samen vooruitkijken. Per transitiearena Waardevol Werk delen twee initiatieven hun werkwijze, hun succesfactoren en zaken waar ze tegenaan lopen. Vervolgens gaan de deelnemers bij zichzelf na wat ze meenemen uit die twee goede voorbeelden. Inmiddels is er een heel netwerk van vaste en sporadische deelnemers ontstaan. Beleidsadviseurs, aanbieders, onderzoekers, werkgevers, sociale ondernemingen, ervaringsdeskundigen, maar eigenlijk iedereen met interesse (in de inclusieve arbeidsmarkt) sluit aan. Lees hier meer over de methode van de transitiearena’s.
Specialisterren: opleveren is een teamtaak
Het woord was als eerst aan Sjoerd van der Maaden, oprichter en directeur van Specialisterren. Specialisterren is een social enterprise en IT-bedrijf gericht op het leveren van softwaretestdiensten, procesautomatisering en data-analyse. Meer dan 80% van de omzet van het bedrijf wordt geleverd door mensen met autisme. Het bedrijf is zo ingericht dat mensen met autisme kunnen floreren: geen open kantoortuinen, rustige ruimtes en geluiddempende maatregelen zijn bijvoorbeeld getroffen. Om de testers en engineers het beste tot hun recht te laten komen, werken de meesten parttime en zijn er altijd meerdere mensen ingewerkt in een project. 'Wanneer een oplevermoment in gevaar dreigt te raken, wordt het team uitgebreid in plaats van dat individuen onder druk worden gezet om de deadline te halen', geeft Sjoerd als voorbeeld. Zo biedt het bedrijf continuïteit voor de klant zonder overprikkeling voor de medewerkers. Ook zijn er coaches in dienst die verantwoordelijk zijn voor de begeleiding van werknemers. 'Als alle stressfactoren weg zijn, blinken mensen met autisme uit', vertelt Sjoerd. Sjoerd gaf de tip om hun webinar over de ervaringen van de teamcoach terug te kijken: Webinar 'Autisme op de werkvloer' - Demio.
Medewerker Specialisterren
Regulier bedrijf
Mensen op het autismespectrum ervaren vaak dat ze vastzitten in arbeidsmatige dagbesteding of gaan van werkervaringsplek naar werkervaringsplek. Specialisterren streeft naar het bieden van een vaste aanstelling voor al haar werknemers. 'Bij ons bereiden we mensen niet voor op regulier werk. Specialisterren is een regulier bedrijf', beargumenteerd Sjoerd. Sjoerd is ervan overtuigd dat heel veel mensen kunnen werken met de juiste begeleiding, aanpassingen in werk en uitspreken van ieders verwachtingen en mogelijkheden. 'Maar alleen als we deze aspecten gaan zien als onderdeel van regulier werk', voegt hij eraan toe.
Tekenen voor je eigen disfunctioneren
Werkgevers kunnen loonkostensubsidie aanvragen voor de werknemer als deze minder dan het minimumloon kan verdienen. De loonkostensubsidie vergoedt het verschil tussen loonwaarde en minimumloon. Gunstig voor de werkgever, maar wat zo’n regeling met de werknemer doet wordt vaak niet voldoende bij stilgestaan. 'Als je als werkgever loonkostensubsidie aanvraagt, moet de werknemer een handtekening zetten onder de bewering dat hij of zij minder productief is', vertelt Sjoerd, 'en dat werkt natuurlijk enorm stigmatiserend.'
Werkdag BV: in gesprek ontstaan mogelijkheden
Het tweede goede voorbeeld uit de transitiearena van 9 februari is Werkdag BV te Haarlem. Bij Werkdag BV werken vooral mensen met een psychische kwetsbaarheid en problemen op meerdere levensgebieden, ook wel multiproblematiek genoemd. Werkdag wil waardevol werk bieden en arbeidskansen op de reguliere arbeidsmarkt vergroten voor deze groep mensen. Werkdag werkt dan ook vanuit hun motto ‘Werk is de beste Zorg!’.
Binnen Werkdag volgt een medewerker in de toeleiding naar betaald werk een ontwikkelingstraject, begeleid door een jobcoach. Wanneer een medewerker eenmaal toe is aan werk, dan gaat Werkdag actief op zoek naar een geschikte werkgever. Met de werkgever worden weer afspraken gemaakt over eventuele aanpassingen op de werkvloer. 'In gesprekken tussen werkgever en potentiële werknemer ontstaan de mooiste dingen. Als mensen elkaar kennen, wordt er van alles mogelijk', ziet Hubert-Jan de With, manager van Werkdag.
Medewerker Werkdag BV
Aankloppen bij iemand die je kent
Hubert-Jan benadrukt dat het bieden van begeleiding op de werkvloer essentieel is. Begeleiding moet niet stoppen als iemand een baan heeft, wat je nu nog te vaak ziet gebeuren. Werkdag biedt daarom nog tot drie jaar lang begeleiding en/of coaching op de werkplek. Hubert-Jan: 'Soms hebben mensen al lange tijd inkomen uit betaald werk, maar komen problemen op andere levensgebieden weer boven. Voor mensen kan dat een trigger zijn om hun werk neer te leggen en hierdoor te verliezen. Een vertrouwd iemand die jou al kent en deze problemen signaleert, kan je helpen om het weer recht te trekken. Zo voorkom je dat iemand helemaal opnieuw moet beginnen.'
Medewerkers
Taal en woordgebruik zijn essentieel aldus Hubert-Jan: 'We gebruiken nog vaak termen als arbeidsmatige dagbesteding en beschut werk. Termen waarvan professionals in het werkgebied weten wat je ermee bedoelt.' Hubert-Jan beseft zich maar al te goed dat termen ook stigmatiserend kunnen werken. Hij spreekt liever over ‘waardevol werk’ en ‘werk met begeleiding’. Woorden als cliënten gebruikt hij ook niet: 'Mensen bij Werkdag werken mee. Het zijn dus medewerkers.'
Reacties van Movisie-experts Roos van Schaijk en Sharon Koks-Den Outer – tevens ervaringsdeskundige
Roos van Schaijk
We kennen in vele sectoren een tekort aan personeel. Er liggen enorm veel kansen om die vacatures in te vullen. In elke gemeente staan mensen met een psychische beperking te popelen om aan het werk te gaan, maar waar de huidige arbeidsmarkt nu niet op ingericht is. Het beeld wat we binnen Movisie vaak gebruiken is de arbeidsmarkt als berg met steile rotsen en kliffen. Waar mensen met touwladders de berg kunnen beklimmen, maar er ook zo weer af kunnen vallen. De weg naar de top (betaalde baan) loopt in een steil pad omhoog. Medewerkers moeten zich aanpassen aan de arbeidsmarkt door bijvoorbeeld (bij)scholing en 40-urige werkweken draaien. Dit is het beeld van de exclusieve arbeidsmarkt. De bedrijven Specialisterren en Werkdag BV zijn voorbeelden hoe je die berg kunt verlagen tot een heuvel. Daarbij is het van belang om de arbeidsparticipatie van mensen te zien als een gezamenlijke verantwoordelijkheid. Niet alleen de medewerker moet in het werkleven passen, werkplekken moeten ook aangepast worden naar de mogelijkheden van de medewerker. Kortere werkdagen, langdurige begeleiding op de werkvloer, een projectteam uitbreiden in plaats van medewerkers onder druk zetten, prikkelvrije werkruimtes; het zijn allemaal voorbeelden hoe je de berg van de arbeidsmarkt kunt verlagen. Zie de infographic: inclusieve en exclusieve arbeidsmarkt.
Sharon Koks-Den Outer:
Toen ik de werkwijze van Specialisterren tijdens de transitiearena hoorde, herkende ik veel vanuit mijn eigen ervaringen van de arbeidsmarkt betreden met het hebben van een chronische ziekte. De omstandigheden die Sjoerd noemt m.b.t. prikkelregulatie en individuele stressreductie maken dat heel veel mensen die te kampen hebben met (chronische) vermoeidheid, HSP e.d. kunnen floreren – ook ik zonder autisme! Dit brengt echter wel kosten met zich mee: 10% meer overhead in vergelijking met een ander bedrijf vertelde Sjoerd. Maar kijk ook eens naar de baten: ik vermoed dat de arbeidsrelaties meer langdurig en dus duurzaam van aard worden en het welzijn van de werknemers toeneemt. Bovendien werkt het ook preventief: je zorgt ervoor dat gezonde werknemers niet thuis komen te zitten met een burn-out!
Daarbij ben ik enorm geïnspireerd door Hubert-Jan de With van Werkdag BV. Hubert-Jan heeft ontzettend veel ervaring met het werken met mensen met allerlei soortige achtergronden. En hij ziet naar mijn idee altijd de mens zelf en niet iemands achtergrond of 'beperking'. Ik ben verheugd om met hem samen te gaan werken in het kader van het Platform Werk Inclusief Beperking. Movisie, Verwey Jonker Instituut en de Goldschmeding Foundation zijn dit Platform gestart. Met het Platform stimuleren en versterken we nieuwe wegen naar werk voor mensen met een beperking. Dat levert zulke andere – vaak hartverwarmende – resultaten op. Wij denken dat een relationele benadering, waarin je de route naar passende participatie veel dichter bij mensen organiseert, een essentieel andere aanpak is die (beter) werkt. Dat zie je ook bij Werkdag en Specialisterren. In het Platform onderzoekt het Verwey-Jonker Instituut of die relationele aanpak van deze initiatieven daadwerkelijk zin heeft. Een van de sleutels in de relationele benadering is dat de intermediaire, bijvoorbeeld de jobcoach, de werknemer én de werkgever goed kent en langdurig betrokken is. Dat een jobcoach bijvoorbeeld meeloopt op de werkvloer in plaats van alleen een intakegesprek. De kennis van hoe iemand echt is, onder welke (werk)omstandigheden iemand tot diens recht komt, wat iemands dromen zijn – oftewel iemand eerst zien als mens – daar wordt regulier nauwelijks aandacht aan besteed.
