Mijn cliënten barsten van het talent

Drie redenen om zingeving een plek te geven binnen de hulpverlening

Sociale professionals pleiten voor meer inzet van zingeving en activiteiten als beweging, kunst en vrijwilligerswerk om kwetsbare cliënten te activeren. Dat concludeert Renée Beunder, student Maatschappelijk Werk en Dienstverlening. Zij deed in het voorjaar van 2014 in opdracht van Movisie onderzoek naar dit thema. Hiervoor sprak zij met verschillende professionals in de maatschappelijke opvang in de regio Noord-Veluwe. Wat is de meerwaarde van zingeving en beweging? En hoe valt het te organiseren in een tijd waarin meer moet met minder mankracht?

Uit onderzoek dat Movisie in 2008 deed, bleek dat cliënten zingeving als dé succesfactor in de hulpverlening benoemen. Zij kunnen daarin iets vinden wat hen motiveert en hen opnieuw richting kan geven aan hun leven. Beweging houdt mensen langer vitaal en is daarmee een uitstekend middel voor hulpverleners om mensen te laten participeren. Toch hebben zingeving en beweging nog altijd een ondergeschoven positie in de sector. Hulpverleners geven aan dat het onder tijdsdruk staat. Het gevaar is dat zingeving en beweging helemaal van de kaart verdwijnen.

Een blokje om

‘Beweging kan in een sociale context veel betekenen’, aldus Beunder. ‘Als twee cliënten ooit eens jeu des boules gespeeld hebben en daar positieve herinneringen aan hebben, kunnen zij elkaar motiveren om in beweging te komen.’ De rol van een professional is om te ontdekken waar cliënten hun bed voor uitkomen. Activiteiten als schilderen en fitnessen kunnen die trigger zijn om dat te ontdekken. ‘En dat hoeft niet altijd groots of tijdrovend te zijn. Ga eens met een cliënt uit huis en ga met elkaar in gesprek terwijl jullie een rondje in het park lopen. Ook dat is zingeving en tegelijkertijd ben je in beweging.’

Positieve uitkomsten

Er zijn volgens Beunder drie goede redenen om zingeving een plek te geven binnen de hulpverlening:

1. Het bevordert zelfredzaamheid en participatie
Zingevende activiteiten dragen bij aan de zelfredzaamheid van de cliënt in de maatschappelijke opvang en zorgt voor een hogere participatiegraad van cliënten in de maatschappij. ‘Veel kwetsbare burgers hebben geen binding meer met de samenleving. Sport kan bijvoorbeeld dit eerste bindmiddel zijn door het ontstaan van een sociaal netwerk, waardoor zij op eigen kracht verder kunnen. Daarnaast kunnen zingevende activiteiten verborgen talenten van cliënten naar boven halen, waardoor de zelfwaardering toeneemt. En het zorgt voor een vermindering van sociale isolatie.

2. Sociale professionals kunnen meer resultaat boeken
De grootste bezwaren voor professionals (en hun managers!) om zingevingsactiviteiten achterwege te laten zijn gebrek aan interesse en tijd. Dat laatste is echter een non-argument, volgens Beunder. ‘Het heeft een verdiepende functie, het is een manier om achter verborgen problematiek te komen en het kan een preventieve functie hebben door bezig te zijn met de vraag achter de vraag en het zichtbaar maken van de drijfveren van de cliënt. Door aandacht te geven aan de motivaties en drijfveren van de cliënt kan er weer meer ruimte ontstaan waardoor de begeleiding op andere leefgebieden ook makkelijker verloopt.’

3. Zingeving kan de relatie tussen hulpverlener en cliënt ten goede komen
Een cliënt vertelt meer als je samen iets doet. Op die manier ben je sneller in staat je cliënt te helpen en kan de cliënt eerder zijn eigen problemen oppakken.

'Als mensen structureel gaan bewegen, gebeurt er ook iets tussen de oren'

Over het onderzoek

Aanleiding voor het onderzoek van Beunder is een te ontwikkelen instrument dat zingeving en sport verbindt en professionals uitdaagt meer te doen rond zingeving en sport in de begeleiding aan cliënten in de maatschappelijke opvang. Movisie ontwikkelt dit instrument in opdracht van de brancheorganisatie De Federatie Opvang. Movisie-adviseur Petra van Leeuwen: ‘Met dit instrument willen we sport en zingeving niet alleen agenderen, maar ook praktische tips geven hoe je dat kunt doen. We hebben veel goede voorbeelden uit het werkveld gehoord die anderen weer kunnen inspireren.’