Movisie in de media april 2024

In april 2024 leek Marc Mulder van Movisie overal in de media op te duiken. Hij reageerde op het initiatief van de gemeente Arnhem om schulden af te lossen. Ook gaf hij een reactie op de nieuwe wetgeving over suïcidepreventie. Verder werkten Djoeke Ardon en Hanneke Felten mee aan boeiende podcasts.

‘Beter luisteren naar wat mensen nodig hebben’

Gemeenten moeten straks mogelijk verplicht aan suïcidepreventie doen, maar hoe?

Als het aan de Tweede Kamer ligt, moeten gemeenten meer doen om zelfdoding te voorkomen. Er is zelfs een plan om dit in de wet vast te leggen. EenVandaag (1 mei 2024) filmde in Arnhem waar de gemeente probeert suïcidepreventie onderdeel van beleid te maken. ‘We moeten het taboe doorbreken.’ Vorig jaar stapten 1.885 mensen in Nederland uit het leven. Dat zijn ongeveer vijf mensen per dag. Om dit aantal te verlagen is het wetsvoorstel integrale suïcidepreventie momenteel in behandeling in de Tweede Kamer. Als de wet wordt aangenomen, wordt het de plicht van de overheid om zich in te zetten voor suïcidepreventie. Marc Mulder, senior ervaringsdeskundige bij Movisie komt zowel in de uitzending als in het online artikel aan het woord: ‘Zijn ervaringen zet hij nu in om anderen te helpen. Dat doet hij via het landelijk kennisinstituut Movisie, dat zich inzet voor een samenhangende aanpak van sociale vraagstukken, zoals bestaanszekerheid. "Daar draag ik vanuit mijn ervaring bij aan manieren om beter om te gaan met armoede en schulden", vertelt Marc. "Naar mijn idee moeten we beter luisteren naar wat mensen nodig hebben om uit de problemen te komen." Over het wetsvoorstel integrale suïcidepreventie is hij positief, maar ook kritisch. "Ik denk dat een heel groot deel niet zozeer ligt in suïcidepreventie, maar dat er met de lange wachtlijsten en de manier waarop we omgaan met schulden en armoede ook veel te winnen is. Er is een bredere aanpak nodig."’

Ongevraagde hulp achter de voordeur

Onbegrepen gedrag, zorgmissers en zorgmijders die hun huis helemaal volstouwen met troep. Overal in het land zijn door de wol geverfde professionals dagelijks bezig om achter voordeuren te komen. Met geduld en compassie, schrijft Sprank (25 april 2024). ‘Het is een grondrecht in een beschaafde samenleving dat er naar je wordt omgekeken – of je nu wilt of niet.’ Projectleider Sonja van Rooijen van Movisie doet al lange tijd onderzoek naar ambulante teams en outreachend werken. Samen met collega’s werkt ze nu aan een leer- en verbetertraject voor lokale teams die zich bezighouden met bemoeizorg, gefinancierd door het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). Ze heeft de afgelopen maanden een verkennend onderzoek gedaan en met mensen achter allerlei initiatieven gesproken. Doel is om aan de hand van de inzichten uit de praktijk, aanbevelingen te doen om de bemoeizorg te verbeteren. De diversiteit van de teams, in doelgroep, taakstelling en samenwerkingspartners, is erg groot, ziet ze. Er wordt onderscheid gemaakt tussen zorgmissers, zorgmijders en overlastgevers. ‘Maar deze groepen zijn niet zo scherp te onderscheiden. Het is goed om ons daarvan bewust te zijn. Een zorgmijder kan op een bepaald moment ook voor overlast zorgen of boos de straat op gaan.’

‘Nederland is geen uitzondering als het gaat om discriminatie in de zorg’

Er is weinig zicht op de mate van discriminatie in de zorg. Er zijn aanwijzingen dat het voorkomt, maar het onderzoek hiernaar laat te wensen over, was een van de conclusies uit een onderzoek van Movisie en het Verwey-Jonker Instituut in opdracht van de Staatscommissie tegen Discriminatie en Racisme. ‘We kunnen het niet onderzoeken als mensen denken dat het niet speelt. En mensen denken dat het niet speelt omdat het niet onderzocht is,’ zegt Hanneke Felten, onderzoeker bij Movisie in Zorgvisie op 15 april 2024.

‘Meedoen aan een vrijetijdsbesteding is goed voor het gevoel van betekenis te zijn’

Hoe benutten we de vrije tijd van mensen met een lvb beter?

Vrije tijd is nog te vaak het sluitstuk in de ondersteuning aan mensen met een licht verstandelijk beperking (lvb) terwijl het heel belangrijk is voor sociale contacten, het gevoel van betekenis te zijn en de bestrijding van eenzaamheid, zegt Els Hofman, onderzoeker bij Movisie in Zorg + Welzijn (15 april 2024). ‘Er moet echt een tandje bij.’ Van mensen met een lvb neemt 70 procent wel eens deel aan een activiteit in de vrije tijd. Dat lijkt best veel, maar bij mensen zonder lvb is dat 95 procent. Veertig procent van de mensen met een lvb sport, tegen 68 procent van de mensen zonder lvb en bij vrijwilligerswerk gaat het om respectievelijk 19 en 27 procent. Kortom: aan de deelname van mensen met een licht verstandelijke beperking aan vrijetijdsbesteding kan nog veel worden verbeterd. Waarom dat belangrijk is, staat in een ander cijfer, ook afkomstig van het CPB en te vinden in de literatuurverkenning vrijetijdsbesteding van Movisie: Meedoen met een verstandelijke beperking. Een derde (33 procent) van de mensen zonder een lvb ervaart wel eens eenzaamheid, bij mensen met een lvb is dat ruim het dubbele: 67 procent. ‘Dat is een groot probleem’, zegt Els Hofman, onderzoeker bij Movisie en de opsteller van de literatuurverkenning. ‘En je ziet dat er een duidelijk verband is met vrijetijdsbesteding. Daaraan meedoen is goed voor het opbouwen van sociale contacten en voor het gevoel van betekenis te zijn – en dat vermindert eenzaamheid.’

Eenzaamheid: fabels, feiten en lessen voor praktijk en beleid

‘Vergeten mensen: sociaal werkers zijn vaak de laatsten waarmee zij contact hadden’, vertelt dichter en schrijver Joris van Casteren in het vakblad Sociaal Werk (#2, 2024) in een speciaal nummer over eenzaamheid. In het nummer ruim baan voor wetenschap, praktijk en maatschappelijke initiatieven. Van Casteren heeft veel respect voor verschillende vormen van sociaal werk. Hij is coördinator van Stichting De eenzame Uitvaart die overledenen zonder familie of netwerk een bijzonder saluut geeft met een gedicht. Voor de Volkskrant maakte hij er een mooie serie over. Anja Machielse (University of Humanistic Studies) analyseert verschillende vormen van eenzaamheid (emotioneel, sociaal, existentieel) en benadrukt het belang van een robuuste identiteit en sterke sociale verbanden. Ook verschillende Movisie-experts werkten aan het nummer mee. Roos Pijpers (Movisie) gaat in op eenzaamheid in de lhbtiqa+ gemeenschap en Martha Talma komt aan het woord in een artikel over drie maatschappelijke initiatieven om eenzaamheid te bestrijden in verschillende gemeenten waarin samengewerkt wordt met sociaal werk: Movisie-adviseur Mariël van Pelt was als redactielid betrokken bij deze interessante special.

Wat doe je?

Wat doe je als je een mede-stagiair ziet zoenen met een begeleider? Movisie-onderzoeker Djoeke Ardon was te gast in de podcast CHICKSTALK van Open Rotterdam over grensoverschrijdend gedrag. In dit online en tv-programma duiken de meiden van Chicks And The City in een onderwerp en gaan op onderzoek uit. Maandelijks interviewen ze gasten en gaan ze de straat op om brutale stellingen en vragen voor te leggen aan Rotterdamse jongeren. 

Hanneke Felten was te gast bij de podcast Schaduwspits van de NOS over de discriminatie van transgender personen. Hanneke: ‘De desinformatie over transgender personen viert hoogtij. Deze desinformatie heeft zelfs kenmerken van een complottheorie, zo onderbouw ik in de podcast. Dit op basis een onder meer eerder rapport over complottheorieën dat niet specifiek ging over transgender personen maar wel over joden en moslims die ook het slachtoffer worden van complottheorieën. Op basis hiervan gaven we eerder tips aan het onderwijs om deze complottheorieën te voorkomen: 

  1. Stimuleer analytisch denken en het leren begrijpen van statische informatie
  2. Leer leerlingen om complottheorieën te herkennen (prebunking)
  3. Blijf uitleggen waarom complottheorieën onzin zijn (debunking) en deel ze niet onnodig. 

Laten we ons van allen inzetten om complottheorieën ten aanzien van joden, moslims en lhbtiqa+ personen zoveel mogelijk te voorkomen!’