Movisie in de media december 2024: Docenten en het gepolariseerde debat in de klas

De onmisbaren: docenten en het gepolariseerde debat in de klas

In onze sterk veranderende maatschappij komen steeds meer mensen tegenover elkaar te staan. Hoe houden docenten zich staande als het gepolariseerde debat ook het klaslokaal in komt? Docenten spelen een belangrijke rol in het voorbereiden van kinderen en jongeren op het samenleven, met respect voor elkaars verschillen. Dit blijkt opnieuw uit de eerste aflevering van de Tv-serie De onmisbaren (2 januari 2025) van de VPRO, waarin Nadia Moussaid Movisie deskundige Joline Verloove over het begrip polarisatie interviewt. In de uitzending komt ook de invloed van ‘Den Haag’ aan bod: docenten ervaren dat politieke uitspraken hun rol uitdagender maken. 

'We voelen een toenemende polarisatie, maar uit onderzoek blijkt keer op keer dat we als samenleving niet verder polariseren.'

Joline op LinkedIn: ‘Wat de uitzending niet heeft gehaald, maar wat ik graag hierop wil aanvullen: we voelen een toenemende polarisatie, maar uit onderzoek blijkt keer op keer dat we als samenleving niet verder polariseren. De zogenoemde ‘meningenpolarisatie’ neemt niet toe. We ervaren dit wel, niet in de laatste plaats door politici die onterechte tegenstellingen tussen groepen versterken en door wat we lezen op sociale media. Maar is er meer dat ons verbindt dan ons scheidt (ook dat weten we uit onderzoek). Des te belangrijker dat we met elkaar in gesprek blijven binnen of buiten het klaslokaal, en elkaar blijven opzoeken.’

Nieuw initiatief gemeenten om discriminatie aan te pakken

Discriminatie leidt tot uitsluiting van mensen, gevoelens van achterstelling, onderbenutting van het potentieel van mensen en is ziekmakend. Het tegengaan van discriminatie is een opgave die in gezamenlijkheid moet worden aangepakt. Gemeenten nemen hierin nu een belangrijke nieuwe stap, meldt de VNG (5 december 2024). Op vrijdag 29 november vond de 1e bestuurlijke netwerktafel discriminatie plaats, onder leiding van wethouder Nadya Aboyaakoub-Akkouh (gemeente Amersfoort). Aanwezigen waren bestuurders vanuit diverse gemeenten en er was vertegenwoordiging op hoog ambtelijk niveau vanuit het ministerie van BZK en het ministerie van SZW: directeur-generaal Openbaar Bestuur en Democratische Rechtstaat Arne van Hout en directeur Samenleving en Integratie Arjan van Noort. 

Hanneke Felten van Movisie trapte de bijeenkomst af met een lezing waarin ze bestuurders meenam in wat discriminatie is en wat de verschillen zijn met diversiteit en inclusiebeleid. Ze benadrukte ook het belang van een goede samenwerking met de antidiscriminatievoorzieningen (ADV’s) die inwoners die discriminatie ervaren ondersteunen: 'We moeten allemaal onze verantwoordelijkheid nemen om discriminatie aan te pakken. Momenteel zien we een te grote versnippering op het onderwerp. We zijn dan ook blij dat er met dit initiatief vanuit de VNG een meer gecoördineerde inbreng aan het rijk gaat plaatsvinden. Door de gezamenlijke aanpak en de bestuurlijke tafels komt er een betere aansluiting op het rijk. Maar met alleen praten komen we er niet. Er moet actief op zoek worden gegaan naar de middengroepen in de samenleving die beter betrokken moeten worden. Betere verbindingen in de samenleving maken en als gemeente het goede voorbeeld zijn als het gaat om de aanpak van bijvoorbeeld arbeidsmarktdiscriminatie en stage-discriminatie.'

‘Zwart is slecht, wit is goed. De hele samenleving is met die beelden doordrenkt’

'De duivel is zwart, de hemel wit: beelden waar ik me van moest bevrijden, want de hele samenleving is ermee doordrenkt.'

Alledaags racisme kan bij kinderen en jongeren leiden tot stress, angst, een laag zelfbeeld en identiteitsconflicten. Professionals kunnen hier meer aan doen dan ze zelf vaak denken. Dat zegt politicoloog en Movisie-expert Mellouki Cadat-Lampe in een interview in het decembernummer van Augeo magazine met het thema ‘Maatschappelijke stress’. Hoe ontstaan identiteitsconflicten? Mellouki geeft een persoonlijk voorbeeld: ‘Op mijn middelbare school in Frankrijk, waar ik opgroeide, was ik de enige zwarte leerling. Ik heb een witte moeder en een zwarte vader, en ik schaamde me als mijn vader me van school kwam ophalen. Ik was gelovig, wilde priester worden. Ik las over de vloek van Cham, die door Noach werd weggejaagd. Hij was zwart én slaaf, en dat wordt door sommigen gezien als metafoor voor de gedachte dat zwart minderwaardig is. De duivel is zwart, de hemel wit. Dat zijn beelden waar ik me van moest bevrijden, want de hele samenleving is ermee doordrenkt. Allerlei onderzoeken laten zien dat slachtoffers van racisme negatieve stereotypes gaan internaliseren. Dat deed ik dus ook. Hoewel ik binnenkort met pensioen ga, heb ook ik nog steeds negatieve reflexen bij zwarte mensen. Want hoewel we bij ons thuis vroeger allemaal gelijkwaardig waren, was dat in de buitenwereld absoluut niet zo.’

Samenlevingsopbouw: zo veel meer dan bewoners met elkaar verbinden

Samenlevingsopbouw staat weer op de kaart. Hoewel het vormen en versterken van gemeenschappen al een lange traditie heeft in Nederland, verdwijnt het af en toe weer uit beeld. Maar nu staat het weer volop in de belangstelling. Dat komt onder andere vanwege de aandacht en verwachtingen die er zijn van de sociale basis. Een onderwerp waarover vrijwel iedere gemeente al een beleidsnota heeft geschreven of in de maak heeft. En waarover iedere adviesraad sociaal domein geraadpleegd wordt. Mariël van Pelt schreef hier namens Movisie een column over voor de Koepel Adviesraden Sociaal Domein (20 december 2024). Een citaat: ‘Gelukkig is er best veel bekend over wat er wél werkt bij samenlevingsopbouw. Dat is uitgewerkt in het Movisie dossier Wat werkt bij Samenlevingsopbouw waaraan ik heb meegewerkt. Zo weten we dat je bij samenlevingsopbouw niet alleen werkt aan sociale relaties en cohesie tussen mensen. Maar dat je ook in moet zetten op capaciteitsontwikkeling en hoe mensen van en met elkaar leren. Dat bewoners vaardiger worden in iets, meer kennis krijgen, maar ook inzicht in het standpunt en de belangen van andere bewoners, en daarmee ook weer meer inzicht in zichzelf. Want dat komt zowel ten goede van bewoners als van de gemeenschap.’

Extra waardering voor de vrijwilligers

'Elma deelde de wens om haar erfenis te schenken aan jongeren die te maken hebben gehad met geweld.'

Op donderdag 2 januari verscheen een mooi artikel van Movisie-adviseur Julia Ketel over haar overleden vriendin Elma Loderus, een ervaringsdeskundige in psychische kwetsbaarheid. Elma wilde ook na haar overlijden mensen in een kwetsbare positie blijven helpen. Daarom liet ze haar erfenis na aan Stichting Fier, het expertisecentrum voor iedereen die met geweld in afhankelijkheidsrelaties te maken heeft (gehad). Deze erfenis was specifiek bedoeld om de waardering van de vrijwilligers bij Fier te versterken. Annemarie van Rijn en Kristel Sondervan van Fier vertellen in het artikel wat dit teweeg heeft gebracht. Een fragment: ‘Niet lang voor haar overlijden benaderde Elma de teamleider maatschappelijke participatie bij Fier, Annemarie van Rijn. Ze deelde de wens om haar erfenis te schenken aan jongeren die te maken hebben gehad met geweld. Al snel kwamen Elma en van Rijn tot de conclusie dat dit specifiek ten goede zou moeten komen aan de vrijwilligers die werkzaam zijn bij Fier. Samen is toegewerkt naar een plan waarin activiteiten zijn opgenomen om de trots en waardering te gaan uiten. Van Rijn: ‘Ik vond het bijzonder dat iemand stervende is en wat wil doen. Dat heeft veel impact gemaakt bij mij. In korte tijd bouw je een dierbare band op met iemand die stervende is.’ GGZ Nieuws nam op 7 januari het hele artikel met bronvermelding over.