Zorgprofessional Marjet van Houten liep zelf ook helemaal vast in het systeem

Marjet van Houten (Trouw, 19 maart 2025): ‘‘Ik fiets pas twee jaar’, zei mijn 21-jarige zoon tegen me, toen ik zei dat hij zelf zijn lekke band moest plakken. ‘Banden plakken heb ik nooit geleerd.’ Dus gaf ik hem een spoedcursus. Dat ik even vergeten was hoever hij van een dagelijks leven verwijderd was geraakt, is tekenend voor de kwantumsprong die hij de laatste twee jaar maakte. Dagelijks is hij nu op weg, naar zijn studie, boulderen, cursus Japans, vrienden of de natuur in om met zijn oudste broer te vogelen. 

Ruim zeven jaar was hij wat met een lelijk woord 'thuiszitter' heet. Vrijwel direct na de basisschool viel hij uit. In zijn geval heel letterlijk, jarenlang. Hij leefde in bed of op de bank, onder een deken, anime kijken, lezen, gamen en veel, heel veel slapen. Een totale breakdown, burn-out en depressie ineen. Het treurige gevolg van het van jongs af aan meedraaien in een wereld die te veel van hem vroeg. Geteisterd door angsten, overprikkeling, hoogsensitiviteit en -begaafdheid en nog wat drie-, vier- en vijfletterafkortingen die verschillende instituties hem opplakten om een oplossing te vinden voor de permanente crisis waarin hij en ook wij steeds dieper wegzakten.

‘De een na de ander viel om, ging failliet, werd overgenomen’

Van zijn vierde tot zijn twintigste levensjaar hebben we 129 verschillende buurtteamwerkers/hulpverleners/ondersteuners/psychologen/psychiaters gezien. Van die 129 zijn er dertien van betekenis geweest. En op de keper beschouwd drie echt. We zijn, buiten onze schuld, in aanraking geweest met achtereenvolgens zes verschillende jeugd-ggz-instellingen. De een na de ander viel om, ging failliet, werd overgenomen, gereorgani-, gedecentrali-, gecentrali-... afijn, dat dus.’ Lees het ervaringsverhaal verder op Sociale Vraagstukken.

Lokale autonomie mag geen vrijbrief zijn voor vrijblijvendheid

De Volkskrant (7 maart 2025) publiceerde een opinie van Marcel Ham (Movisie) en journalist Piet Hein Peeters, gebaseerd op hun recent verschenen boek Als we dat hadden geweten, naar een beter lokaal sociaal domein. ‘Gemeenten moeten de taken houden die ze tien jaar geleden in het sociale domein erbij kregen. Maar gelet op wat er allemaal is misgegaan sindsdien, zouden ze gedwongen moeten worden om beter van elkaar te leren. Wie een greep doet uit wat er de afgelopen tien jaar allemaal misging op het lokale sociaal terrein rijzen de haren te berge. Het sterk gestegen aantal mensen met onbegrepen gedrag, overbelaste mantelzorgers, de grote financiële problemen bij gemeenten, gesloten sociale werkplaatsen, de wachtlijsten in jeugdzorg, een stroom aan kritische onderzoeken, over hoe slecht gemeenten mensen met meervoudige problemen bereiken. En recent was daar nog het zoveelste kritische rapport over de jeugdzorg, dit keer van de commissie-Van Ark. Al met al genoeg munitie om de decentralisaties, ingevoerd per 1 januari 2015, op de schroothoop te gooien. Helemaal als je het recente bericht in de Volkskrant over de alarmbel van het SCP tot je door laat dringen: de voorgenomen bezuinigingen op gemeenten raakt mensen die toch al in de knel zitten.’

‘Deze fouten moet je als gemeente niet maken als je in gesprek gaat met inwoners over een azc in hun achtertuin’

‘Als er in een gemeente plannen zijn voor asielopvang, kun je er donder op zeggen dat er onrust ontstaat’, schrijft het Algemeen Dagblad op 19 maart 2025. Toen onlangs een locatie voor een azc in Berlicum uitlekte, kwam de geruchtenmachine op gang. Inwoners waren woedend. Hoe communiceer je als gemeente wél met je burgers?’ ‘Uit onderzoek van kennisinstituut Movisie blijkt dat inwoners vaak niet zozeer ontevreden zijn over het besluit zelf, maar over de manier waarop dat besluit is genomen, vertelt onderzoeker Romy Santpoort. ‘Ze hebben dan het idee dat zij niet eerlijk behandeld zijn. Tijdige en duidelijke informatie kan zorgen wegnemen.’ Over wat 'tijdig' inhoudt, is geen eenduidige definitie. Naast transparantie blijkt ook de manier van communiceren van groot belang. ‘Het werkt als je zegt dat je dit doet voor mensen als jij en ik die hulp nodig hebben. Dan wek je empathie’, zegt Santpoort. Ook de samenwerking opzoeken met maatschappelijke organisaties is belangrijk: ‘Dat worden je ambassadeurs.’’

‘Weerstand dat omslaat in geweld mag niet de beleidsvoering beïnvloeden’

Ook Hart van Nederland (SBS6, 31 maart 2025) vroeg Romy om commentaar over het asielzoekerscentrum in Berlicum: ‘Wel maakt Romy Santpoort een duidelijk verschil tussen de paar relschoppers die spullen slopen of mensen intimideren, en de groep mensen die begrijpelijke zorgen hebben over de toekomst van een azc in hun woonplaats. ‘In Berlicum hebben we ook gezien dat weerstand omslaat in geweld en het plegen van strafbare feiten. Dat moeten we veroordelen, en dat mag niet de beleidsvoering beïnvloeden.’’

Scrollen door de vrouwonvriendelijke ‘manosphere’

Radio 1 (De Dag, 7 maart 2025) besteedde aan de vooravond van internationale vrouwendag aandacht aan de online wereld van jongens en mannen met sterke meningen over de positie van vrouwen. ‘Jongens die online gamen, YouTuben, Instagrammen of Tiktokken komen gemakkelijk in de zogenoemde ‘manosphere’ terecht. Een omgeving waar op subtiele en onsubtiele wijze vrouwonvriendelijke content verspreid wordt en mannen met elkaar praten over crypto, vrouwen, fit worden en snel rijk worden. Andrew Tate is het bekendste voorbeeld, maar inmiddels zie je dit soort uitspraken op allerlei plekken opduiken - ook in Nederland. Influencers die zich richten op mannen en mannelijkheid bereiken daarnaast jongere groepen. De invloed ervan op het gedrag van jongeren wordt volgens docenten steeds meer zichtbaar. Met Djoeke Ardon, expert gender gerelateerd geweld bij Movisie, en mediapedagoog Berber Broekstra scrolden de programmamakers door deze online wereld.’ 

Naar aanleiding van de populaire Netflix serie Adolescence kwam de manosphere ook aan bod op NOS.nl (18 maart 2025): ‘Veel van die mannen blijken gevoelig voor de oproepen van Tate, die gaan over snel rijk worden, geld verdienen, veel auto's hebben, sporten en sterk zijn, zegt Djoeke Ardon. Ze is expert op het gebied van gendergerelateerd geweld. ‘Daaronder zit sterk het idee dat mannen anders zijn dan vrouwen. Dat mannen beter zijn dan vrouwen en vrouwen mogen domineren en geweld mogen gebruiken, als ze dat nodig vinden.’’

Regenboogbeleid in samenspraak met lhbtiqa+ inwoners

Sociale acceptatie en een positieve veiligheidsbeleving spelen een rol in de ruimte die inwoners ervaren om zichzelf te zijn. Uit de Veiligheidsmonitor 2023 (CBS) blijkt dat lesbische, homoseksuele, bi+, transgender, intersekse, queer en aseksuele inwoners zich vaker onveilig voelen dan de rest van de inwoners. Samen maken zij zo'n 18% van de bevolking van 15 jaar en ouder uit (CBS, 2023). Dit schrijft Eli Wiegels, adviseur Regenboogsteden bij Movisie, in een column voor Koepel Adviesraden Sociaal Domein (21 maart 2025). 

‘Het is niet enkel aan de lhbtiqa+ gemeenschap om de acceptatie te vergroten’

‘Door structureel de specifieke leefsituatie, veiligheid en acceptatie van lhbtiqa+ inwoners in uw gemeente in kaart te brengen weet u wat er speelt, wat er nodig is én of de situatie met uw beleid verbetert. Uit ervaringen van Regenboogsteden (waarvan er in Nederland 127 zijn) blijkt dat de samenwerking met lhbtiqa+ bewoners en belangenorganisaties cruciaal is voor een gedragen en duurzaam regenboogbeleid. U hoort dan snel wat er speelt en wat er volgens de gemeenschap zelf nodig is. Het is echter niet enkel aan de lhbtiqa+ gemeenschap om de acceptatie te vergroten. Dit is een gezamenlijke verantwoordelijkheid van alle inwoners. Betrek daarom meerdere partijen, zoals sportverenigingen, scholen en AZC's. Ga op zoek naar wat passend is in uw gemeente.’

Toename van het aantal meldingen over onbegrepen en verward gedrag

Het aantal meldingen van onbegrepen en verward gedrag neemt toe, zo blijkt uit cijfers van zowel het Meld- en Adviespunt Bezorgd als de politie. In 2024 registreerde de politie 149.827 incidenten waarbij sprake was van verward of onbegrepen gedrag. Dat is een stijging van 6 procent ten opzichte van een jaar eerder, toen het nog om 141.817 meldingen ging. Vooral jongeren en mensen die leven in ernstige onhygiënische woonsituaties worden vaker gesignaleerd. Maar hoe bereik je mensen die zelf geen hulp willen of accepteren? ‘We moeten vinger aan de pols blijven houden’, vertelde bemoeizorg-expert Sonja van Rooijen (Movisie) op 24 maart in het NOS Radio 1 programma De Nacht van… Zij is ook projectleider van verschillende initiatieven die zich richten op hulpverlening aan mensen in kwetsbare situaties. In het programma deelde Sonja deelt haar ervaringen uit de praktijk en gaf inzicht in hoe je contact maakt en het verschil kunt betekenen voor deze vaak vergeten groep.