Margit Van der Meulen, adviseur sociale zorg bij Movisie, onderzocht op basis van literatuur, goede voorbeelden en gesprekken met betrokkenen wat werkt in de praktijk, welke aandachtspunten er zijn en wat er beter kan. De resultaten van het onderzoek zijn, voorzien van bruikbare tips, gebundeld in de publicatie ‘GGZ in de wijk, hoe bied je een welkome plek voor iedereen?’

Download publicatie

Geen verwarde personen

Van der Meulen benadrukt dat psychisch kwetsbare mensen niet hetzelfde zijn als 'verwarde personen', een term die nu misschien wel te vaak gebruikt wordt. ‘Psychisch kwetsbare mensen zijn mensen die chronisch of tijdelijk ziek zijn en gewoon willen meedoen in de samenleving. Soms hebben ze hier wat hulp bij nodig. Iedereen kent wel iemand die hiermee te maken heeft, maar we zijn ons daar niet altijd van bewust. Als we hierbij stilstaan, beseffen we dat deze mensen allenmaal zo gewoon mogelijk willen leven.’

Focusgroepen

Om deze mensen op een juiste manier te kunnen ondersteunen, adviseren en hulp te bieden, moet er iets veranderen. Wat dat precies is, besprak Van der Meulen met betrokkenen. ‘De goede voorbeelden uit het land en de resultaten van het literatuuronderzoek hebben we besproken in drie focusgroepen. Deelnemers waren medewerkers van gemeenten, ervaringsdeskundigen, leden van wijkteams en verwanten. We hebben geprobeerd een divers samengestelde groep mee te laten denken met kennis over de belangrijkste aandachtspunten.’

Visie, samenwerken en kennis

Hier kwamen drie onmisbare punten uit voor het creëren van een wijk waarin voor iedereen een plek is, namelijk: visie, samenwerken en kennis. Van der Meulen: ‘Als je geen visie hebt, kun je niet bedenken hoe je goed beleid moet ontwikkelen. In het Bestuurlijk Akkoord GGz is vastgelegd dat de cliënt die in de wijk woont, in beeld moet blijven en levensbrede ondersteuning krijgt. Alleen zo bereik je dat iedereen erbij hoort. Daar moeten we dus meer aandacht aan besteden en een goede visie op ontwikkelen.’

Samenwerken

De deelnemers aan de focusgroepen ervaren verder dat er nu te veel in hokjes wordt gedacht. Daar moeten we vanaf. Van der Meulen: ‘Schotloos werken is heel belangrijk. Als er tien hulpverleners bij een cliënt betrokken zijn, moeten ze van elkaar weten wat ze doen en wat het uitgangspunt van de ondersteuning is. In de praktijk is dat niet zo. Professionals moeten elkaars kwaliteiten kennen. Nu zien ze vaak alleen vanuit hun eigen professie wat een cliënt nodig heeft. Het is belangrijk dat ze elkaar, elkaars werk en elkaars kwaliteiten kennen en elkaar weten te vinden. Hierbij past ook gepaste bescheidenheid, vraag je af wat je als professional kunt bijdragen. Het is wat mij betreft niet erg als er meerdere professionals betrokken zijn,  ik denk ook niet dat één professional in staat is alle diversiteit aan problematiek te tackelen, maar het moet wel in samenhang gebeuren.’

'Het is belangrijk dat professionals elkaar, elkaars werk en elkaars kwaliteiten kennen'

Kennis

‘De grootste blooper is zonder kennis van zaken oplossingen verzinnen’, dat zei één van de deelnemers aan de focusgroepen. Volgens Van der Meulen een veelzeggende quote. Bied je hulp aan gebaseerd op gezond verstand in plaats van op kennis, kan het ontzettend misgaan. ‘Iemand met psychische problemen is geen speelbal. Weet je zelf niet hoe je iemand moet behandelen of ondersteunen? Haal er dan iemand bij die dat wel weet. Vanuit mijn eigen ervaring als moeder van een psychisch kwetsbaar kind zeg ik: schoenmaker blijf bij je leest. Dat is ook wat bemoeizorgwerkers, specialisten, aangeven. Bied je hulp die niet bij de problematiek past? Dan worden de problemen alleen maar groter.’

Goede voorbeelden

In de publicatie zijn naast tips ook 26 goede voorbeelden gebundeld. Zoals Buddyzorg Drechtsteden, waar vrijwilligers zich inzetten voor mensen met sociale problemen, dak- en thuislozen, verslaafden, (ex)gedetineerden en mensen met psychiatrische klachten. Deze mensen kunnen vaak niet bij een Leger des Heils terecht vanwege hun gedrag. De buddy’s winnen langzaam vertrouwen en ondersteunen door bijvoorbeeld mee te gaan naar de sociale dienst, te helpen met het opbouwen van een sociaal netwerk en het maken van betere keuzes om problemen in de toekomst te voorkomen. Een ander voorbeeld is Ogen en oren in de wijk, een training waarin mensen leren om zorgwekkende situaties vroegtijdig te signaleren. Van der Meulen: ‘De voorbeelden laten zien dat het creëren van een inclusieve samenleving helemaal niet zo ingewikkeld hoeft te zijn. Gebruik je creativiteit en luister goed. Zoals een ambtenaar het verwoordde: 'Eerlijk gezegd is het net mijn tuin, ik laat ruimte voor spontaniteit en diversiteit. Mijn vrouw vindt dat dan al gauw rommelig.’

Dit artikel werd eerder geplaatst op zorgwelzijn.nl.