Extreem weer

De toename van CO₂ maakt dat het weer in de wereld, dus ook in Nederland, steeds extremer wordt. Gelukkig zijn er in Nederland geen doden gevallen. Maar de economische, milieu en psychologische schade is enorm. Klimaatverandering en het daarmee gepaard gaande biodiversiteitsverlies gaat steeds meer invloed uitoefenen op de manier waarop wij samenleven. Daarmee is het ook een sociaal vraagstuk.

De klimaatcrisis legt een vergrootglas op sociale verschillen

Weten is nog geen doen

Inmiddels zijn alle (klimaat)wetenschappers het erover eens dat klimaatverandering zich veel sneller voltrekt dan eerder gedacht. De wereld staat door de klimaatverandering aan de 'rand van de afgrond', aldus VN-secretaris-generaal Antonio Guterres. 2020 was een van de drie warmste jaren ooit gemeten. De VN waarschuwt voor het scenario waarin mensen met geld vluchten uit de door de klimaatverandering voortvloeiende hitte, overstromingen, honger en conflicten, terwijl de rest van de bevolking eronder moet lijden. Voor mensen in kwetsbare posities, denk aan ouderen slecht ter been, jonge kinderen, betekenen hitte of overstromingen ‘nowhere to run, nowhere to hide’, met klimaatdoden tot gevolg. Kortom: net als bij corona zal klimaatverandering in eerste instantie vooral die groepen treffen die toch al kwetsbaar zijn. De klimaatcrisis legt daarmee een vergrootglas op sociale verschillen.

Grenzen in zicht

De ideologie van economische groei als oplossing voor al onze problemen staat echter nog steeds onvoldoende ter discussie. Hoe snel we de uitstoot van broeikasgassen ook naar beneden brengen, verhitting van de aarde met 1,5 graden is niet meer tegen te houden. Alleen wanneer we nú actie ondernemen kunnen we de meest rampzalige klimaatscenario’s nog afwenden, aldus het IPCC, het klimaatpanel van de VN, in haar onlangs uitgelekte rapport. Alle signalen staan op rood. De grenzen waarbinnen we ons als mensen nog kunnen aanpassen komen daarmee steeds sneller in zicht.

De burger als lichtpunt

Er is wel een klein lichtpuntje. Want de burger die wil, in tegenstelling tot wat sommige politici beweren, echt wel. Recente CBS cijfers laten zien dat driekwart van de Nederlanders zich zorgen maakt over de gevolgen van klimaatverandering. Ervaren eerlijkheid, effectiviteit, relevantie en bezorgdheid spelen een rol in de mate waarin burgers klimaatregelingen accepteren, zo blijkt uit TNO-onderzoek naar het maatschappelijk draagvlak voor klimaatbeleid. Dit werd nog eens bevestigd in de recent gepubliceerde participatieve waarde evaluatie over het klimaat door de TU Delft en de Universiteit Utrecht. Van links tot rechts: kiezers willen steviger en eerlijker klimaatbeleid, zo laat ook een rapport van Milieudefensie uit 2021 zien.

Ofwel: Alle onderzoeken naar de opinie van burgers over klimaat, laten zien dat de burger veel verder wil gaan dan de overheid tot nu toe doet. Oproep is dan ook om de ruimte die inwoners geven om adequate maatregelen te treffen optimaal te benutten en te doen wat nodig is, we hebben geen tijd te verliezen. Alleen wanneer wij in 2025 onze uitstoot naar netto nul hebben teruggebracht kunnen we de ergste scenario’s van klimaatontwrichting nog stoppen.

Van ruimtetoerisme naar burgerberaad

Dat betekent per direct stoppen met ruimtetoerisme. Het écht betrekken van burgers, op een ander participatieniveau dan consultatie, is namelijk de echte innovatie die nodig is. Het sociaal werk kan bijdragen om mensen in kwetsbare posities hierbij te betrekken. Laat burgers meebeslissen en richt bijvoorbeeld een burgerberaad met mandaat in voor een gedragen en adequaat klimaat- en biodiversiteitsbeleid. Niet morgen maar nu, want er is geen tijd te verliezen!