Stop femicide

De Telegraaf publiceerde op 23 mei 2024 over het nieuwe actieplan 'Stop Femicide’ van het Haagse D66-raadslid Marije Mostert. Zij wil een vrouwenrechtswinkel, hoge boetes voor straatintimidatie, een speciale officier van justitie die zich bezighoudt met ‘hoogrisico stalking’ en andere zaken met een verhoogde kans op femicide en één opvangplek voor vrouwen die met geweld te maken hebben. Mostert eist van haar gemeente dat femicide beter in kaart wordt gebracht.

Hilde Bakker, onderzoeker bij Movisie, is enthousiast over dit lokale actieplan en vult aan: ‘Dit zijn belangrijke vragen waar ook de Alliantie Verandering van Binnenuit aan werkt. In dialoogsessies stellen gespreksleiders in verschillende (migranten)gemeenschappen geweld tegen vrouwen aan de orde. Zij stellen normen over de ondergeschikte positie van vrouwen ter discussie, evenals het belonen van stoer en gewelddadig gedrag van jongens en mannen. Zij stimuleren deelnemers om alert te zijn op huiselijk geweld en geven handvatten hoe daders aan te spreken en slachtoffers te steunen.’

Als een jongen wordt afgewezen door een meisje

De Alliantie Verandering van Binnenuit besteedt – met medewerking van Emancipator – extra inzet op kennis en interventies om de rol van mannen als geweldpleger, maar ook als omstander, aan de orde te stellen. Susanne Conradi, communicatieadviseur bij Movisie, sprak eerder met Jens van Tricht, oprichter van Emancipator en jongerenwerker Bilal Sakim over gewelddadig gedrag en seksisme van jongens.

‘Als een jongen wordt afgewezen door een meisje zie ik dat hij haar uitmaakt voor slet en haar zwart maakt,’ vertelt Sakim in het interview. Dit is slechts een van de voorbeelden van gewelddadig en seksistisch gedrag van jongens dat hij regelmatig meemaakt in zijn werk. Sakim (35) werkt sinds 2008 in Utrecht bij JoU als jongerenwerker. Hij werkt met zowel jongens als meisjes, met jongeren met een Nederlandse achtergrond en met jongeren wiens (groot)ouders een migratieachtergrond hebben. Hij kijkt vooral naar het individu en welke hulpvraag er is. Zo organiseert hij bijvoorbeeld activiteiten voor jongeren om overlast in de wijk te verminderen of biedt hij hulp aan bij scholing. Sakim kan zich goed inleven in de jongeren door uit zijn eigen ervaringen te putten. Ze accepteren zijn raad omdat ze hem vaak als grote broer zien.

Seksistisch gedrag tegen meisjes

'Je ziet dat jongens het moeilijk vinden om bepaalde gevoelens te uiten.'

Als een jongen seksistische opmerkingen maakt, gaat Sakim het gesprek aan, zoals in het geval van de jongen die werd afgewezen. ‘Ik vraag hem waarom hij nu zo negatief over haar doet terwijl hij het meisje eerst leuk vond. Dan zie je dat ze eigenlijk niet weten hoe ze moeten omgaan met teleurstellingen of hoe je contact met meisjes maakt. Ook voelen de jongens groepsdruk, ze horen meisjes op een bepaalde manier te behandelen. Je ziet dat jongens het moeilijk vinden om bepaalde gevoelens te uiten omdat je kwetsbaar opstellen vaak wordt geassocieerd met zwak zijn en niet mannelijk.’ Sakim benadrukt dat niet elke jongen zo reageert op een afwijzing. ‘Er zijn ook jongens die hun verlies nemen en respect tonen, zonder bang te zijn om voor schut te staan. Dan spreek ik mijn goedkeuring uit in de hoop dat deze jongen een voorbeeld wordt voor anderen.’

Mannen zijn onderdeel van de problematiek

Ook Van Tricht (51) erkent dat er veel positieve voorbeelden zijn van mannenemancipatie. Maar hij ziet ook dat er nog een lange weg te gaan is. Van Tricht was in 2014 oprichter en is sindsdien directeur van Emancipator, ‘voor mannen en emancipatie’. Hij startte ermee omdat hij vond dat er dringend behoefte was aan een organisatie die gelijkheid en veiligheid voor iedereen wil bereiken. Emancipator betrekt jongens en mannen actief bij emancipatie, want vrouwenemancipatie staat niet los van mannen. Van Tricht organiseert met Emancipator onder andere trainingsweekenden voor mannen die zich in willen zetten voor gendergelijkheid, heeft een community en een campagnefonds om activiteiten te organiseren om jongens en mannen te betrekken bij het voorkomen van geweld.

Traditionele opvattingen loslaten

‘In een bijeenkomst over het voorkomen van geweld tegen vrouwen of lhbtiqa+ personen moet je ook mannen als daders of omstanders betrekken en ze laten bijdragen aan de oplossing. En wat betreft de verdeling van arbeid en zorg gaat het natuurlijk niet alleen om vrouwen 'naar de top' en hun werk-privé balans. Het gaat ook over de rol van mannen op de arbeidsmarkt en thuis’, legt Van Tricht uit. ‘Mannen zijn onderdeel van de problematiek rondom genderongelijkheid en het gebrek aan vrouwenzelfbeschikking. Maar ook voor mannen zelf is er nog veel verbetering te behalen op het gebied van mannenemancipatie. De maatschappij zorgt ervoor dat jongens al vroeg leren dat emoties tonen zwak is en geweld gebruiken stoer. Dit zie je terugkomen in alle groepen van de samenleving, van studentenverenigingen tot voetbalsupporters. Als we deze traditionele opvattingen kunnen loslaten, wordt niemand meer beperkt in wie die wil zijn. Tot die tijd is er geen volwaardige gelijkheid, vrijheid en veiligheid.’

De vrouw als bezit

Hilde Bakker: ‘De dialoogleiders van de Alliantie Verandering van Binnenuit merken hoe geweld tegen vrouwen vaak heel gewoon wordt gevonden. De vrouw geldt nog vaak als ‘bezit’ van de man en geweld geldt als een geaccepteerd middel om een vrouw tot gehoorzaamheid te dwingen of om de familie-eer te beschermen.' 

'Iedereen wordt beïnvloed door traditionele, beperkende en schadelijke opvattingen over mannelijkheid'

Dit zien Nederlands-Turkse gezinnen bevestigd via de Turkse tv: in Turkije worden elke dag gemiddeld twee vrouwen vermoord. Veel Syrische mannen in Nederland schijnen elkaar te informeren over het plegen van eergerelateerd geweld en eermoord op vrouwen en dochters. Daarmee versterken zij elkaar in hun traditionele opvattingen over mannelijkheid en hoe geweld tegen hun vrouwen een geaccepteerd middel is. Deze voorbeelden tonen aan hoe noodzakelijk het is om de opvoeding en verdere socialisatie van jongens en mannen tot geweldplegers om te keren. Overigens speelt dit probleem zich ook af buiten de gemeenschappen waarop de alliantie zich richt.’

Emancipatie is geen integratiethema

Jens van Tricht bevestigt dat in alle groepen van de samenleving emancipatie en gelijkheid nog niet bereikt is. ‘Of het nou gaat om mannen op de Zuidas of in de wetenschap en politiek: iedereen wordt beïnvloed door traditionele, beperkende en schadelijke opvattingen over mannelijkheid.’ Ook Sakim waarschuwt voor stereotypering in de media dat gewelddadig gedrag en seksisme vooral bij jongens met een migratieachtergrond of met een praktische opleiding voorkomt. ‘Menig studentencorpslid of voetbalsupporter vertoont seksistisch gedrag naar vrouwen. Kijk naar het individu en niet naar de groep. Er zijn echt een hele hoop jongens die heel positief en geëmancipeerd zijn.’ Hilde Bakker: ‘Dat kan ik bevestigen, want gelukkig zijn ook bij de Alliantie veel - jonge - mannen actief als changemaker of dialoogleider.’