De onlinewereld neemt steeds meer ruimte in beslag in het maatschappelijk leven. Maar lang niet iedereen heeft vanzelfsprekend toegang tot die onlinewereld. Denk aan burgers die niet over genoeg geld beschikken om een goed werkende pc, laptop of smartphone aan te schaffen met een goede toegang tot internet. En denk aan laaggeletterden: er zijn in Nederland 2,5 miljoen mensen die moeite hebben met lezen en schrijven. Uit dat cijfer spreekt bijna vanzelf dat ze ook de vaardigheden ontberen die je nodig hebt om je online te kunnen redden.

Er zijn in Nederland 2,5 miljoen mensen die moeite hebben met lezen en schrijven

Sociaal werkers kunnen een belangrijke rol spelen bij het helpen dichten van die digitale kloof. Ze staan immers in nauw contacten met inwoners. Dat was de achterliggende gedachte die de basis vormde voor de kersverse Handreiking Digitale kloof! Van Movisie. Het is een praktische online, maar ook uit te printen, gids. De gids loodst sociaal werkers in ongeveer een half uur langs onderwerpen die met de digitale kloof te maken hebben. En voorziet hen van allerlei praktische tips en tools.

'Onderlegger'

’De handreiking is voor een groot deel gebaseerd op het procesmodel dat gaat over de fasen van internettoegang’, stelt Toine Broekhuis, projectmedewerker bij Movisie. Dit model is ontwikkeld door emeritus hoogleraar Jan van Dijk en ook hoogleraar Alexander van Deursen heeft veel onderzoek heeft gedaan naar de voorwaarden die nodig zijn om mee te doen in de digitale samenleving. Van Deursen, hoogleraar aan de Universiteit Twente is gespecialiseerd in technologische ontwikkelingen in de inclusieve samenleving. (Lees ook het interview met Van Deursen hierover. Daarin zegt hij onder meer: ‘juist technologie speelt een grote rol in het versterken van bepaalde vormen van ongelijkheid’).

Handelingsverlegenheid

‘Ook een expertmeeting eerder dit jaar en de opbrengsten ervan, leverden waardevolle informatie op voor de handreiking.’ Dat zegt Julia Ketel, net als Broekhuis projectmedewerker bij Movisie. Inbreng van de aanwezigen daar, onder meer van het Expertisepunt Basisvaardigheden, wetenschappers, docenten, sociale professionals, vrijwilligers, is op waarde geschat.

Volgens Ketel bestaat er bij sociaal werkers niet zelden handelingsverlegenheid rond de digitale kloof die ze waarnemen bij bewoners die ze ondersteunen. ‘Dat kan mensen bijvoorbeeld bij het invullen van allerlei digitale formulieren parten spelen. Hulpverleners zijn niet altijd op de hoogte over hoe je deze problematiek goed kan signaleren en de mogelijkheden om daarin een helpende hand te bieden.’

Maatje

Toch zul je hierin moeten investeren, stelt ze. En de handreiking kan daarbij een hulpmiddel zijn. Er staan allerlei tips in die je kunt geven aan mensen voor wie de toegang tot internet een onneembare drempel lijkt te zijn. Ketel: ‘Er zijn meer mogelijkheden dan je soms denkt. Adviezen van het Expertisepunt Basisvaardigheden– ook genoemd in de Handreiking - kunnen bijvoorbeeld een uitkomst bieden. En er zijn ook voorbeelden en mogelijkheden om in de wijk een netwerk en aanbod te bouwen voor het versterken van digitale vaardigheden voor inwoners. Ketel: ‘Maar denk ook aan het initiatief Allemaal Digitaal die laptops inzamelt om vervolgens beschikbaar te stellen voor mensen die daarvoor de middelen niet hebben. Ook daarbij kan een sociaal professional helpen.’

Buitenspel
Het zou goed zijn als tijdens de opleidingen social work meer aandacht wordt ingeruimd voor technologie en de digitale samenleving, vinden Broekhuis en Ketel eensgezind. ‘’ Je ziet her en der goeie initiatieven’, zegt Broekhuis. Hij noemt onder meer de naam van Marcha Hartman-Van der Laan, docent aan de NHL Stenden Hogeschool en auteur van het boek ‘Sociaal werk in de digitale samenleving’. ‘De digitale wereld zit inmiddels zo verweven in ons doen en laten, dat kun je niet meer als een te onderscheiden onderdeel van het bestaan zien’, voegt Ketel toe. ‘Iemands welbevinden hangt meer en meer samen met hoe je in contact bent met anderen op internet.’ Ze zegt natuurlijk te begrijpen dat sociaal werkers voor het beroep hebben gekozen omdat het mensenwerk is. In dat contact met mensen, daar ligt hun hart. ‘Maar uiteindelijk zet   je je buitenspel als je je niet verdiept in de digitale wereld. Het is onomkeerbaar dat dit onderdeel is van ons bestaan.’

De Handreiking

Hieronder staat de handreiking, die je direct kunt gebruiken. Lukt het niet, gebruik dan deze link: 
Dicht de digitale kloof. Je kunt ook de pdf-versie downloaden.