Stappenplan, toolbox en checklist voor aanpak stagediscriminatie

Richting en handvatten voor mbo-scholen

De laatste jaren is er steeds meer aandacht voor stagediscriminatie: in de politiek, onderwijsinstellingen en bij jongeren zelf. Maar ondanks de toenemende aandacht voor deze vorm van ongelijkheid komt stagediscriminatie nog steeds voor. Daar kan echter wel verandering in komen. Er is namelijk sinds februari 2023 een Stagepact mbo, waarin staat dat iedere mbo-school zich moet inzetten om stagediscriminatie tegen te gaan. Movisie, Hogeschool Inholland en het Verwey-Jonker Instituut zijn daarom gevraagd door het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) en het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) om een toolbox, checklist en stappenplan te ontwikkelen voor scholen. Deze toolbox, checklist en stappenplan helpen mbo-scholen om concrete invulling te geven aan hun taak om stagediscriminatie te verminderen. Hierin staat niet alleen wat scholen moeten doen, het geeft ook praktische tips over hoe ze dat kunnen doen.

Dit artikel verscheen eerder in mei 2023. Het artikel is in oktober 2023 geüpdatet omdat er een nieuw stappenplan beschikbaar is voor hoe je stagematching binnen mbo-instellingen kunt aanpakken.

Binnen het mbo is praktijkervaring opdoen via het succesvol doorlopen van een stageperiode een cruciaal onderdeel van de opleiding. Zonder praktijkervaring krijg je namelijk geen diploma. Het gegeven dat studenten op onjuiste gronden minder kansen hebben op het vinden van een stageplek is een ongewenste situatie. Wanneer studenten niet (op tijd) een stageplek kunnen vinden, zorgt dat voor studievertraging of in sommige gevallen zelfs uitval bij de opleiding. Maar het heeft ook een groot negatief effect op het zelfvertrouwen en welbevinden van de studenten die dit meemaken (zie dit onderzoek van Inholland). Discriminatie ervaren tast de gezondheid ernstig aan. Stages zijn de eerste stap op de arbeidsmarkt en vaak de opstap naar een eerste baan. Het is heel belangrijk dat stages goed verlopen en dat jongeren niet afhaken door vervelende ervaringen. Kortom, stagediscriminatie voorkomen is in het belang van de gehele samenleving.

Stagepact

Het Stagepact mbo loopt tot 2027 en bestaat uit maatregelen en afspraken gericht op vier specifieke thema’s. Deze thema’s zijn:

  1. goede stagebegeleiding;
  2. stagediscriminatie uitbannen via onder andere betere kennisdeling over het (h)erkennen, voorkomen en aanpakken van discriminatie (stagematching maakt hier onderdeel van uit);
  3. voldoende, kwalitatief goede stageplaatsen realiseren, mede om te voorkomen dat het aantal stagetekorten verder stijgt;
  4. een passende stagevergoeding bieden.

Wil je meer weten over deze thema’s, bekijk dan de website van de MBO Raad.

Het stagepact is door veel partners in en rondom het mbo ondertekend. Op deze manier wordt duidelijk gemaakt dat er vastberadenheid is om stagediscriminatie aan te pakken. Deze aanpak bestaat uit het maken van afspraken over dat de studenten een stage of leerbaan krijgen met uitstekende begeleiding en randvoorwaarden, waaronder een passende stagevergoeding. Gelijke kansen en het voorkomen en tegengaan van stagediscriminatie spelen binnen dit stagepact een belangrijke rol.

Checklist en toolbox

Movisie heeft samen met Hogeschool Inholland en het Verwey-Jonker Instituut eerder dit jaar een checklist ontwikkeld voor directies en besturen van mbo’s. Deze checklist bestaat uit zeven taken die elke onderwijsinstelling moet oppakken om de aanpak van stagediscriminatie goede invulling te geven. Aanvullend op de checklist hebben de drie partijen een toolbox ontwikkeld met extra handvatten hoe je als mbo-onderwijsinstelling deze zeven taken uit kunt voeren. In de toolbox wordt beschreven waarom deze taken belangrijk zijn met een stappenplan hoe deze taken uit te voeren, om stagediscriminatie aan te pakken en gelijke kansen te bevorderen.

Deze toolbox is speciaal gemaakt voor onderwijsprofessionals die de verantwoordelijkheid hebben om het stagebeleid vorm te geven binnen een mbo-instelling. Deze onderwijsprofessionals werken hierin nauw samen met anderen zoals stagecoördinatoren, BPV-coördinatoren (beroepspraktijkvorming-coördinatoren) en stagebegeleiders. De toolbox gaat in op de rol die mbo-instellingen kunnen oppakken, zowel wat betreft activiteiten binnen de eigen onderwijsinstelling als door middel van het maken van afspraken met andere betrokkenen, in het bijzonder de leerbedrijven.

Vrijblijvendheid voorbij

De toolbox en checklist zijn ontwikkeld door drie mensen: Hanneke Felten van Movisie (ook werkzaam voor Kennisplatform Inclusief Samenleven (KIS)), Machteld de Jong van Lectoraat Diversiteitsvraagstukken (Hogeschool Inholland) en Suzan de Winter-Koçak van het Verwey-Jonker Instituut (ook werkzaam voor KIS). Alle drie zijn ze blij met de toolbox en de checklist. Hanneke Felten (onderzoeker bij Movisie) waardeert vooral dat zowel de checklist als de toolbox aansluiten bij het stagepact: door de toolbox en checklist als school te gebruiken, kan een school voldoen aan de afspraken die zijn gemaakt in het Stagepact. Felten: ‘Heel lang was het voor scholen een eigen keuze of ze werk maakten van de aanpak van stagediscriminatie. Die tijd is nu voorbij: het is niet meer vrijblijvend, iedere school moet er echt mee aan de slag. Dat is een flinke stap voorruit. Ik zou zelfs durven zeggen dat dit een doorbraak is in de aanpak van stagediscriminatie.’

Erg praktisch

Suzan de Winter-Koçak (onderzoeker bij Verwey-Jonker Instituut) waardeert het praktische karakter van de toolbox: ‘In de afgelopen jaren merkten we behoorlijk wat handelingsverlegenheid bij onderwijsinstellingen en onderwijsprofessionals met betrekking tot de aanpak van stagediscriminatie. Ik vind het fijn dat we nu de kans hebben gekregen om alles wat wij hierover weten, vanuit eigen onderzoek en van anderen, nu in een praktisch document hebben kunnen weergeven. Ik hoop dat onderwijsprofessionals hiermee uit de voeten kunnen en dat onze aangedragen tools helpen aan een goede, gedegen aanpak tegen stagediscriminatie.’

Machteld de Jong (lector Diversiteitsvraagstukken bij Inholland) sluit zich hierbij aan: ‘Ik ben blij met de toolbox omdat het hele praktische handvatten biedt voor scholen. Als lector van een hogeschool merk ik in de praktijk dat er bij onderwijsprofessionals veel behoefte is aan die praktische handvatten bij de aanpak van stagediscriminatie. Veel professionals op scholen willen wel wat doen, maar weten vaak niet hoe en wat. Met deze toolbox kunnen ze echt aan de slag om het verschil te maken.’

Download de toolbox en checklist op Rijksoverheid.nl

Stappenplan Stagematching

Als aanvulling op de toolbox en checklist is er in oktober 2023 een Stappenplan Stagematching ontwikkeld door Movisie, Hogeschool Inholland en het Verwey-Jonker Instituut. Stagematching is een van de manieren die een mbo-instelling kan inzetten om stagediscriminatie systematisch en preventief aan te pakken. Het stappenplan is voor mbo-instellingen die in het kader van het Stagepact aan de slag gaan met het invoeren van stagematching. In dit stappenplan vind je tips over hoe je stagematching kunt aanpakken. Hierbij is de input gebruikt van verschillende onderwijsinstellingen en professionals die al geruime tijd ervaring hebben met het toepassen van stagematching.

Download het stappenplan Stagematching (pdf)