Hoe zetten jullie je voor lhbti+ emancipatie in?

Saph: Ik ben mede-initiatiefnemer van Coming Out Woerden, een lokale lhbti+ belangenorganisatie voor de bewoners van Woerden, waar ik zelf ook woon. We opereren als organisatie onder de vlag van COC Midden-Nederland. Wij organiseren onder andere de jaarlijkse Woerdense Regenboogweek en andere activiteiten voor de lhbti+ gemeenschap. Door de jaren heen zijn we als organisatie ook steeds meer het aanspreekpunt geworden voor lhbti+ personen die in Woerden wonen. We bouwen dus beetje bij beetje een gemeenschap op hier. Samen sta je sterk.

Robin: Ik woon in Veenendaal, waar ik ook als schaduwraadslid in de gemeenteraad zit. Ik heb het thema ‘inclusie’ in mijn portefeuille. De afgelopen verkiezingen heb ik me er hard voor gemaakt dat de Gemeente Veenendaal aan de slag zou gaan met inclusie en diversiteit. En dat is gelukt; we hebben nu ook een wethouder die ‘inclusie’ in de portefeuille heeft. Naast mijn werkzaamheden als schaduwraadslid organiseer ik samen met een aantal andere vrijwilligers het COC-café in Veenendaal, een avond die totaal in het teken staat van ‘jezelf zijn’ en de lhbti+ gemeenschap. Iedereen is hier welkom, dus ook mensen van buiten onze gemeenschap die ons een warm hart toe dragen of meer willen leren mogen uiteraard langskomen. We zijn in gesprek met het COC om het vast onder hun vleugel onder te brengen. De bijeenkomsten zijn een groot succes, er komen nu circa vijftig tot zestig personen op de avonden van COC-café af. We hopen op deze manier een levendige lhbti+ gemeenschap te creëren in Veenendaal, want zo leer je elkaar toch kennen. En door samen op te trekken kan je makkelijker dingen voor elkaar krijgen.

‘Mensen die onder onze doelgroep vallen, lhbti+ personen uit Woerden, vinden het soms ook te eng om naar onze activiteiten te komen en actief mee te doen.’

Wat zijn de specifieke uitdagingen voor de lhbti+ gemeenschap in de provincie Utrecht?

Saph: Uit ervaring weet ik dat er een groot verschil is tussen de grotere steden als Utrecht en de kleinere dorpen in de provincie. In de stad loop je als lhbti+ persoon ook wel af en toe tegen moeilijkheden aan, maar je kunt er makkelijker anoniem zijn en meer lhbti+ personen en initiatieven vinden. In Woerden is het moeilijker om dingen te organiseren, omdat er niet altijd voldoende mensen zijn om de initiatieven te dragen. Gelukkig zijn we met een fijn groepje mensen dat zich in wil zetten, maar het blijft lastig om nieuwe vrijwilligers te vinden.  Mensen die onder onze doelgroep vallen, lhbti+ personen uit Woerden, vinden het soms ook te eng om naar onze activiteiten te komen en actief mee te doen. Zij gaan dan liever naar de grotere steden als Utrecht of Rotterdam voor lhbti+ activiteiten. Toen we een regenboogzebrapad in Woerden kregen, reageerden veel bewoners met ‘doe normaal, dan doe je al gek genoeg’. En een paar dagen later was het pad met teer beklad. En meerdere keren zijn er regenboogvlaggen gejat. Dit laat wel zien dat wat we hier met Coming Out Woerden doen broodnodig en urgent is. Zelf zou ik hier niet zo snel hand in hand over straat lopen met mijn vriendin. Ik ben sowieso niet van de publieke affectie, maar als lesbienne denk ik wel twee keer na. Dat is wrang en zou niet zo moeten zijn. 

‘Mensen komen minder in aanraking met mensen die anders zijn dan zij, waardoor denkbeelden, over bijvoorbeeld minderheidsgroepen, minder snel veranderen.’

Robin: Ik herken een hoop dingen die Saph over Woerden zegt. Ons regenboogzebrapad in Veenendaal is ook al een paar keer beklad, en toen we het met een groepje vrijwilligers gingen schoonmaken werden we agressief bejegend, uitgescholden en bespuugd. Ik ken een aantal lhbti+ personen die niet meer in het centrum durven komen omdat ze bang zijn voor geweld omwille van wie ze zijn. En dan ken ik ook nog twee lhbti+ jongeren die niet uit de kast durven komen omdat hun kerkgemeenschap homoseksualiteit openlijk afkeurt. De problematiek rondom lhbti+ discriminatie is hier in Veenendaal en omstreken dus vrij direct van aard. In de steden Utrecht, Amersfoort en Nieuwegein kan je veel makkelijker jezelf zijn dan hier; dat zijn toch wel progressieve bolwerken in tegenstelling tot hier. In Veenendaal leven mensen nog vrij erg in hun eigen ‘zuil’. Mensen gaan dan bijvoorbeeld naar een katholieke school, brengen hun kinderen naar een katholieke dagopvang en lezen het reformatorisch dagblad. Door op die manier te leven komen mensen uiteraard ook minder in aanraking met mensen die anders zijn dan zij, waardoor denkbeelden, over bijvoorbeeld minderheidsgroepen, minder snel veranderen.

Wat zijn jullie eigen ervaringen zijn als het gaat om jezelf kunnen zijn in jullie provincie?

Saph: Ik ben opgegroeid in de stad Utrecht. Vanaf mijn vijftiende ben ik al uit de kast en ging ik naar het COC om over mijn gevoelens te leren. Mijn ouders gingen er ook goed mee om en ik mocht van hen al vrij jong naar de soos-avonden van het COC. Er was in Utrecht op zich wel veel te doen voor lhbti+ personen, maar je moet alsnog de weg weten en de juiste mensen tegenkomen. Later toen ik naar Woerden verhuisde ging ik ook bij een kerkgemeenschap, waarna ik weer terug de kast inging. Ik heb als lesbienne binnen christelijke kringen veel onprettige ervaringen opgedaan. Uiteindelijk ben ik daar toch weer mee gebroken, maar ik zet me nog altijd in voor lhbti+ christenen omdat ik dit heel belangrijk vind. Zo geef ik op persoonlijke titel voorlichting over lhbti+ en religie. Het blijft een dingetje om gay te zijn in kerkgemeenschappen. Mensen zeggen weleens dingen als: ‘Dit is toch niet helemaal hoe God het heeft bedoeld’. Toen ik in Woerden kwam wonen besefte ik me ook dat lhbti+ acceptatie niet meer vanzelfsprekend was. Bovendien word ik soms geconfronteerd met impertinente vragen van anderen wanneer ik vertel dat ik lesbisch ben. Mensen vragen dan of ik het mannetje of vrouwtje ben in bed of zulke flauwekul. Mijn buurvrouw accepteert mij, maar zegt dat ze niet weet of ze homoseksualiteit bij haar eigen kind zou accepteren. De druk van de gemeenschap waarin mensen zich bevinden kunnen we niet onderschatten. Ik ben één van de 200 mensen geweest die een aanklacht heeft ingediend tegen de Nashville-verklaring. Mensen zeggen weleens tegen me: ‘Je wordt tegenwoordig doodgegooid met al die lhbti+ dingen, we kunnen toch allemaal gewoon onszelf zijn’. Op papier is dat ook zo, maar sociaal gezien is er nog veel werk aan de winkel. Nog lang niet elke lhbti+ persoon leidt een onbekommerd leven. En helaas merk ik dat het voor veel mensen in de provincie Utrecht nog echt wel een dingetje is om met iemand in aanraking te komen die gay of trans is. Mensen hebben bewust of onbewust toch vooroordelen. Dat ondervind ik aan den lijve. 

Robin: Ik ben geboren en getogen in Veenendaal en op mijn zeventiende uit de kast gekomen voor mijn moeder. Op de middelbare school en op mijn studie ben ik er nooit echt voor uitgekomen. Mijn vader heeft afgelopen zomer pas in de krant gelezen dat ik op mannen val. Ik gaf toen een interview aan het AD, en ik wist niet dat het daar in stond overigens. Helaas ken ik niemand in Veenendaal die uit de kast is en nog nooit met lhbti+ gerelateerd geweld te maken heeft gehad. Dat is vrij triest. Een vriend van mij die in het centrum van Veenendaal woont heeft een regenboogvlag uithangen en die vlag is al drie keer gejat en zelfs in brand gestoken. Zelf heb ik ook een keer te maken gehad met geweld in de trein. Ik mocht de trein niet uit van een groepje jongen omdat ze niet wilden dat ik in ‘hun stad’ zou zijn, en toen ik toch uitstapte werd ik hardhandig terug de trein ingegooid. Dat is dan toch wel schrikken. Zoals je merkt is er dus nog veel te winnen op het terrein van lhbti+ emancipatie in Veenendaal. Ik vind het daarom ook belangrijk om me hier politiek voor in te zetten. 

Zijn er voorbeelden van mooie initiatieven in de provincie Utrecht die je graag zou willen benoemen. En waar andere provincies misschien iets van kunnen leren?

Saph: Absoluut; de Regenboogviering is een samenwerking tussen een aantal Woerdense kerken en onze organisatie Coming Out Woerden. De Regenboogviering is bedoeld voor iedereen die de lhbti+ gemeenschap en goed hart toedraagt. Iedereen is welkom in de kerkdienst, dus er komen ook mensen van buiten de lhbti+ gemeenschap op af. Iets anders waar ik blij mee ben in Woerden is hoe andere instellingen en ondernemingen met ons samenwerken. Zoals Galerie Van Slagmaat, een kunstgalerie die ons vanaf dag één heeft gesteund met exposities, lezingen en culturele activiteiten. Dat is heel motiverend voor ons geweest. Ook ondernemers in Woerden die de regenboogvlag uithangen of speciaal een regenboogtaart of regenboogcocktail op de kaart zetten vind ik fantastisch. Je kunt het niet allemaal in je eentje dragen, dus die hulp en steun is heel fijn. Dat is juist ook de mooie kant van Woerden, dat we het hier samen doen. De gemeente Woerden hijst ook elk jaar de regenboogvlag met burgemeesters, raadsleden en wethouders. Ook dat is te prijzen, want die zichtbaarheid van onze gemeenschap is heel belangrijk voor de acceptatie.

‘Dat is juist ook de mooie kant van Woerden, dat we het hier samen doen.’

Robin: Elke ondernemer wil ons graag hebben met de avonden die we met COC-café organiseren, dus dat enthousiasme bij de horecaondernemers is ondanks het barre lhbti+ klimaat heel fijn. Momenteel vinden de bijeenkomsten plaats in een bar in het centrum van Veenendaal. En ook hier wordt elk jaar de regenboogvlag gehesen op het stadhuis, dat is toch wel een belangrijk signaal naar de bewoners van de gemeente. Ik ben ondanks het bekladden ook blij met het regenboogzebrapad, omdat het toch tot nadenken en discussie aanzet. Zo heb ik al een aantal gesprekken met mensen gevoerd naar aanleiding van dat regenboogzebrapad en alles wat er omheen is gebeurd. Dat is een kans om mensen na te laten denken over wat ze zeggen over en vinden van de lhbti+ gemeenschap. Ik ben ook blij dat er nu een wethouder is die zich bezighoudt met vraagstukken rondom inclusie en diversiteit in Veenendaal. En het Regenboog Stembusakkoord is getekend door acht partijen in Veenendaal, dus dat stemt positief. 

Waar hopen jullie dat de provincie Utrecht over tien jaar staat als het om lhbti+ emancipatie gaat?

Saph: Dat mensen in de toekomst zeggen: Hè, moest je je daar nou echt voor inzetten? Dat ze zich niet kunnen indenken dat mensen omwille van hun seksualiteit of genderidentiteit werden gediscrimineerd. Om daar te komen moeten we beter gefaciliteerd worden door de overheid en moet er meer subsidiegeld vrijgemaakt worden voor lhbti+ emancipatie. 

Robin: In progressieve steden als Amsterdam, Utrecht en Amersfoort zie je een stagnatie in de acceptatie van lhbti+ personen. Het is belangrijk dat die acceptatie juist blijft toenemen, want juist dat is het touw waar plekken als Veendendaal zich aan op kunnen trekken. Ik hoop dat men over tien jaar in ieder geval openlijk gay of trans kan zijn zonder nagekeken of agressief bejegend te worden. Of erger: lhbti+ gerelateerd geweld. Lhbti+ personen zouden bovendien ook niet het gesprek van de week moeten zijn wanneer ze gewoon zichzelf zijn. Ik ben daar toch wel realistisch in; eerst moet de lhbti+ gemeenschap genormaliseerd worden en dan volgt de rest vanzelf.