Waarom een flyer voor Oekraïense vluchtelingen?

‘Onze ervaring is dat in tijden van crisis er mensen zijn die misbruik maken van kwetsbare mensen. Het gaat nu om een grote stroom vluchtelingen. Dit hadden we niet voorzien. Helaas zijn er voortekenen van mogelijke uitbuiting. Daarom hebben we een flyer ontwikkeld om de Oekraïners er zélf op te wijzen. Deze Oekraïense vluchtelingen bevinden zich in een kwetsbare situatie. Het land in oorlog, alles achtergelaten, mannen aan het front, trauma’s opgelopen. Ze waren er niet op voorbereid om te vluchten. Niemand was hierop voorbereid – hoe mooi en goed het ook is dat er nu allerlei initiatieven worden ontplooid om deze mensen te helpen.’

‘Wat we bijvoorbeeld horen is dat er lege bussen naar de grens tussen Oekraïne en Polen rijden, dat vluchtelingen instappen, maar dat zij niet weten waar ze afgeleverd worden. Of dat ze met mooie, maar valse beloften ergens heen worden gelokt om vervolgens in de prostitutie terecht te komen of gedwongen te werk worden gesteld. Onderdak in ruil voor seks, het komt voor. Of dat ze gedwongen worden de kosten voor de reis te vergoeden. Voor deze misstanden willen wij waarschuwen.’

'Met de flyer willen we hen voorbereiden op de vlucht uit Oekraïne – wat kunnen ze zoal tegenkomen en waar moeten ze beducht op zijn?'

Hoe is de flyer tot stand gekomen?

‘De flyer is tot stand gekomen op initiatief van CoMensha en in samenwerking met het Rode Kruis, het Leger des Heils, Vluchtelingenwerk Nederland, FairWork en La Strada International en is verkrijgbaar in het Nederlands, Engels en Oekraïens. Via de tolkendienst lukte het snel om de flyer in het Oekraïens te vertalen.’

‘De flyer wordt verspreid via en onder ketenpartners, ook via de opsporingsdiensten (politie, marechaussee en de arbeidsinspectie). Daarnaast zetten we sterk in op verspreiding via social media. Het wordt al volop gedeeld onder Oekraïners in Nederland. En we weten dat in grote delen van Oekraïne het internet nog gewoon functioneert, dus proberen we via sociale media zoals Facebookgroepen de flyer onder de aandacht te brengen van Oekraïners. Met de flyer willen we hen voorbereiden op de vlucht uit Oekraïne – wat kunnen ze zoal tegenkomen en waar moeten ze beducht op zijn?’

Wie lopen er extra gevaar?

‘Vrouwen en kinderen. Wij hebben signalen dat er kinderen vermist zijn. De mannen moeten achterblijven in Oekraïne, de vrouwen willen hun ouders niet verlaten, maar geven dan – ten einde raad – hun kinderen maar mee… Tragisch natuurlijk. Vrouwen en kinderen vormen een extra gevaar. Als altijd. Vluchtelingen zijn altijd al een risicogroep. Als je kijkt naar de slachtoffers van mensenhandel dan zie je drie groepen die extra kwetsbaar zijn: minderjarigen, migranten en vluchtelingen.’

'Als je kijkt naar de slachtoffers van mensenhandel dan zie je drie groepen die extra kwetsbaar zijn: minderjarigen, migranten en vluchtelingen'

Welke boodschap heeft CoMensha voor gemeenten, sociaal professionals en inwoners?

‘Oekraïners komen met de auto, lopend of per trein aan bij de grens met Polen. Daar worden ze opgevangen. De chaos is daar groot, het is een grote groep vluchtelingen, dit had niemand voorzien. Goedbedoelende particulieren rijden af en aan, op wat daar precies bij de grens gebeurt is geen helder zicht. Professionele organisaties roepen daarom op: als je wilt helpen, maak dan een bedrag over. Ga niet op de bonnefooi met spullen naar Oekraïne. Hoe weet je waar de mensen daar behoefte aan hebben? Organisaties dáár weten wél wat er nodig is. Bovendien, als je daar als particulier heen rijdt, zit je snel de professionele organisaties in de weg.’

‘Het is belangrijk om de vluchtelingen die hier komen zo snel en zo volledig mogelijk te registeren. Je moet weten waar ze vandaan komen, wat er aan de hand is, wat ze nodig hebben. Vervolgens kan je kijken naar concrete hulp, opvang en bescherming. Op de site van de Rijksoverheid is er een handreiking voor gemeenten hoe om te gaan met Oekraïense vluchtelingen. Inwoners kunnen ook een steentje bijdragen. Zij zijn het die dingen kunnen signaleren als het om mensenhandel gaat. Mensenhandel kan bij jou om de hoek plaatsvinden. Houd je ogen open, trek aan de bel bij een niet-pluis-gevoel en meld het als je misstanden ziet.’

‘Hoe mooi de aandacht voor vluchtelingen uit Oekraïne ook is, we mogen ook vluchtelingen uit andere landen niet vergeten. Ik vind het statement van het Rode Kruis mooi: ‘Wij zijn er voor iedereen. Ik ben geen Afghaanse vluchteling, maar een mens.’