‘Omarm initiatieven die werken aan een inclusieve arbeidsmarkt’
Viering 10-jarig bestaan van de Transitiearena van Movisie
Maatschappelijke verandering begint kleinschalig, zo laten initiatieven als Eagle Shelter, Stadskamer en Dynamisch op weg zien. Deze en andere initiatieven vertelden hun verhaal tijdens de viering van het 10-jarig bestaan van de Transitiearena van Movisie op 18 september 2024. De Transitiearena biedt een podium aan initiatieven die op hun eigen manier werken aan een inclusieve arbeidsmarkt en samenleving waarin iedereen mee kan doen naar vermogen.
De aanjagers van de initiatieven hadden een visie op een maatschappelijk probleem en zijn ‘gewoon’ gaan doen. Dit is ook één van de uitgangspunten van de transitietheorie van Drift, waar de Transitiearena zich op baseert. Waarom zijn initiatieven zo belangrijk? ‘Veranderingen worden nooit van bovenaf gestuurd’, zegt Marjet van Houten, programmaleider Bestaanszekerheid en waardevol werken bij Movisie. ‘Innovaties beginnen altijd klein. Het is belangrijk om initiatieven te omarmen en voldoende ruimte te geven. Dit gebeurt nu nog te weinig. Movisie kijkt wat deze initiatieven doen en laat de maatschappelijke waarde van de initiatieven zien.’
Met dezelfde bril op
Zoals tijdens iedere Transitiearena vertelt Marjet van Houten het verhaal over zicht op transitie. ‘Om te zorgen dat we aan het begin van de dag met dezelfde bril op zitten. De kern is het werken aan maatschappelijke verandering. Tien jaar geleden, in 2014, vonden de decentralisaties plaats. Dagbesteding was tot dan toe in de zorg verankerd, voor gemeenten was dit een totaal nieuwe wereld. Wij hebben die handschoen opgepakt; als dit op gemeenten afkomt, moeten we aan de slag gaan. Dit is uiteindelijk doorgegroeid naar een veel bredere aanpak met waardevol werken als begrip.’
Van Houten illustreert haar verhaal aan de hand van twee essentiële plaatjes. Het begrip Transitiearena legt ze uit met het plaatje van de Transitiearena soep. Het andere plaatje is dat van de berg, de arbeidsmarkt die moet zakken. ‘Om aan een inclusieve arbeidsmarkt te kunnen werken moet de berg weg en de heuvels moeten meer begaanbaar worden’, licht Van Houten toe. ‘Om dit te bereiken is een fundamentele verandering nodig. Een valkuil is dat we de structuren gaan proberen te veranderen. De afgelopen tien jaar ben ik wetgeving steeds meer gaan zien als een geschiedschrijving van wat er veranderde. Herzieningstrajecten van wetten zijn vaak een eindstation van een maatschappelijke beweging. Focus daarom niet teveel op het veranderen van wetten maar op het veranderen van de praktijk.’
Drie initiatieven aan het woord
Eagle shelter in Dongen is een vrijplaats waar ruimte is voor eigenheid. Een zelfregieplek waar je mag zijn wie je bent en waar je kunt uitvinden wat bij je past. Initiatiefnemer Conny is begonnen met eigen middelen, inmiddels krijgt de plek ondersteuning van de gemeente. ‘We staan continu in verbinding met alles en iedereen om ons heen’, vertelt Conny. ‘Ook met de beleidstafel. Het schuurt en piekt nog steeds, maar we sluiten aan bij wat er op klein niveau gebeurt. En dat zorgt dat mensen je gaan zien en volgen en snappen. Dan is er een transitie.’
Janneke Rijks is initiatiefnemer van Stadskamer. Een Stadskamer nodigt uit tot verbinding, beweging en herstel. Tien jaar geleden kreeg Rijks de sleutel van de eerste locatie, nu zijn er dertien vestigingen. ‘We vragen aan iedereen die bij ons komt: waar word je blij van? Als je mensen in eigen vrijheid laat bijkomen, gaat er een vlammetje branden. De route van de vraag is de leidraad. Vanuit de Stadskamer stromen meer mensen uit naar werk dan toen ik nog als jobcoach werkte.’ Rijks startte in Doetinchem, maar al snel kwamen ook veel mensen uit andere gemeenten, waardoor ook andere gemeenten interesse kregen in eenzelfde plek. ‘De gemeente Doetinchem kwam regelmatig op bezoek en ging in gesprek met andere gemeenten. Zo werd de gemeente mede-eigenaar van de beweging.’
Dynamisch op weg is een opstap naar werk of een opleiding. Johan Middelkamp is één van de initiatiefnemers. ‘We zijn geen leerwerkbedrijf, maar een werkleerbedrijf. 75 procent van de mensen dat hier komt, gaat weer aan de slag.’ Dynamisch op weg is in gesprek met de regio over de financiering. Nu wordt het initiatief vanuit de infrasector betaald, maar Middelkamp geeft aan dat maar tien procent van de mensen uiteindelijk in deze sector terechtkomt. ‘We lossen een maatschappelijk probleem op, geen sectorprobleem, dus ik wil de kosten delen. Ik heb de euro nodig om de waarde te betalen.’
Verhalen als uitgangspunt
Wat zijn de plus- en minpunten van de transitie van de afgelopen jaren? Wat is de kracht van initiatieven en wat is nodig om die kracht zichtbaar te maken? Wat kan anders? Hierover gingen Heleen Heinsbroek van Cedris, Yvette Koedijk van Start Foundation en Annemarie Klip van het ministerie van SZW samen met Marjet van Houten in gesprek. De waarde van het samenspel tussen publiek en privaat bij het ontstaan van initiatieven is een belangrijke ontwikkeling. ‘Je kunt meer aansluiten bij de vraag van cliënt of werknemer’, aldus Heinsbroek. ‘Met name de afgelopen vijf jaar is hier verbetering in te zien’, vult Klip aan. ‘We denken en ontwerpen niet meer voor mensen, maar met mensen.’ Waar nog veel te winnen valt, is het aantal financiële middelen dat beschikbaar is voor begeleiding en ruimte om te experimenteren. Klip zegt verder nog: ‘Er is vertrouwen nodig om samen stappen te zetten, daar is afgelopen jaren wel wat mis gegaan. Verhalen van mensen zelf moeten uitgangspunt zijn.’
Samenwerken over de domeinen heen
Om de kracht van een initiatief meer zichtbaar te maken geeft Koedijk als tip om vooral niet afhankelijk te zijn van de overheid, maar om je eigen business case te bouwen. ‘Houd je initiatief levensbestendig door het ondernemerschap erin te brengen. Laat zien dat je het kan, de gemeente komt later wel’, aldus Koedijk. ‘Er zijn ook veel professionals in het veld die voelen dat er meer mogelijk is’, zegt Klip. ‘Bij het ministerie van SZW merken we dat waar mensen in lokale netwerken gaan samenwerken over de domeinen heen, initiatieven houdbaarder en zichtbaarder worden. Je kunt elkaar helpen.’
Over de heg durven kijken
‘Bij Cedris zitten we niet in een ivoren toren, maar wel in een helikopter’, zegt Heinsbroek. ‘De laatste jaren heb ik gemerkt dat je lokaal veel meer bronnen aan elkaar kunt koppelen. We moeten meer over de heg durven kijken.’ Koedijk stelt het publiek de vraag: wat kunnen wij anders doen dan het traditionele geld geven? Eén van de reacties is dat het goed zou zijn om als financierder iemand in dienst te hebben die voelsprieten uitzet en zelf initiatieven gaat opzoeken die een steuntje in de rug kunnen gebruiken. Een ander geeft aan om bij gemeenten in de prullenbak te kijken. Welke aanvragen van initiatieven zijn eigenlijk allemaal afgewezen?
Deze workshops werden gegeven
Ronde 1
1.1 Staatsbosbeheer & Binnenwerk
Inmiddels heeft Binnenwerk voor 400 mensen passend werk in het groen gerealiseerd. Wat maakt de samenwerking tussen Binnenwerk en Staatsbosbeheer tot dit succes? Lees meer over Staatsbosbeheer en Binnenwerk.
1.2 Hetwerktnu. maakt verbinding. Trajecten naar werk vanuit IW4
Cedris en SBCM vertelden over hun partnerschap met Movisie. Wat heeft bijvoorbeeld de samenwerking rond Werk en Wijk opgeleverd? Als toepassing het praktijkvoorbeeld HetWerktNu. uit de regio Veenendaal. Onder dit label slaagt werkontwikkelbedrijf IW4 erin, de route naar betaald werk te verbinden met zorg en welzijn. Ingeleid door Wim Poort (SBCM) en Heleen Heinsbroek (Cedris), presentatie verzorgd door Gertjan van der Kaaden, manager arbeidsontwikkeling bij IW4. Bekijk de PowerPoint presentatie.
1.3 Buurtbaan: van sleutelfiguur in de buurt naar betaalde community builder: een duurzaam fenomeen?
In Amsterdam zijn tientallen buurtbanen gerealiseerd: actieve inwoners worden betaald voor hun werk als sleutelfiguur in de wijk. Ze weten groepen inwoners te bereiken en motiveren om zich in te zetten voor de wijk en gemeente. Wat is de buurtbaan? Wie zijn de sleutelpersonen? Wat betekent de buurtbaan voor hen en de wijk? Hoe kan deze innovatie een duurzame plek afdwingen? Wat zijn de bredere lessen? Bekijk de PowerPoint presentatie.
1.4 LaNSCo
Sociale coöperaties bieden een plek waar mensen zich verder ontwikkelen en ondernemen met behoud van hun uitkering. Tijdens deze workshop stonden de praktijkverhalen van 10 jaar sociale coöperaties en de enorme impact die hiermee wordt gerealiseerd centraal. Twee bijzondere deelnemers deelden hun persoonlijke ervaringen en lieten zien hoe de sociale coöperatie hun leven heeft veranderd. Lees meer over LaNSCo.
1.5 In gesprek met fondsen
Wat kunnen fondsen voor jou betekenen? En wat doen ze precies? Tijdens deze sessie maakte je kennis met Start Foundation, VSBfonds, Instituut Gak en Goldschmeding Foundation.
Ronde 2
2.1 Campus Woudhuis
Wat komt erbij kijken om als begeleider ook leermeester te zijn in een common ground inclusief werkgeverschap? Welke vaardigheden en kennis zijn daarvoor nodig? Zowel naar de medewerker als ook naar de inclusieve werkgever en rest van de collega’s. Voormannen Levi van Dijk en Jaap Berends deelden hun ervaringen en gingen daarna met deelnemers in gesprek via de vissenkommethode. Bekijk de PowerPoint presentatie.
2.2 ‘Een neuroinclusieve werkomgeving is goed voor iedereen!’
Auticon Nederland is een social enterprise in IT en biedt al 15 jaar (loop)banen voor mensen met een neurodivergent profiel, in het bijzonder autisme. Hoe kun je de kwaliteiten van mensen met autisme, ADHD, dyslexie en hoogbegaafdheid beter benutten en daarmee impact maken? En wat zijn de eerste stappen die je als werkgever, begeleider of ambtenaar kunt zetten? Bekijk de PowerPoint presentatie.
2.3 Cordaan
Hoe de mogelijkheden van jouw gebied benutten zodat mensen in dagbesteding zich kunnen ontwikkelen? Jos Peeters van Cordaan vertelde over hun gebiedsgerichte werkwijze. Hij daagde deelnemers uit om voorbij de muren van dagbesteding te kijken: welke mogelijkheden bieden bedrijven in jouw omgeving? En hoe zorg je ervoor dat iedereen waardevol werk kan verrichten? Bekijk de PowerPoint presentatie.
2.4 Eagle Shelter
Hoe creëer je een vrijplaats waar mensen kunnen komen en mogen zijn wie ze zijn en kunnen uitvinden wat bij ze past, zónder dat ze ergens aan gebonden zitten. Een plek waar je alleen je voornaam hoeft te delen en waar iedereen iets komt inbrengen en iets kan ontvangen. De Eagle Shelter in Dongen biedt al bijna 10 jaar een plek voor ontmoeten, verbinden, talenten (her)ontdekken, creativiteit, hoop, groei en herstel. Oprichtster Conny Ariëns en deelnemers van de Eagle Shelter vertelden over wat ervoor nodig is om zo’n interactieve plek tot stand te laten komen én te behouden. Lees meer over de Eagle Shelter.
2.5 In gesprek met fondsen
Wat kunnen fondsen voor jou betekenen? En wat doen ze precies? Tijdens deze sessie maakte je kennis met Start Foundation, VSBfonds, Instituut Gak en Goldschmeding Foundation.
Ronde 3
3.1 Stadskamer
Beeld je eens in: een plek waar het niet uitmaakt welke diagnose je hebt of wat er in je ‘rugzak’ zit. Als jij je graag wilt ontwikkelen maar je weet niet waar te beginnen, dan ben je bij Stadskamer aan het juiste adres. Stadskamer werkt via De Route van de Vraag naar antwoorden. Wat houdt de visie in en wat doen de Stadskamer jobcoaches in deze werkwijze? En hoe gaan ze om met de moeilijkheden waar deelnemers en werkgevers tegenaan lopen? Lees meer over de Stadskamer.
3.2 Dynamisch op weg naar een werkplek
De omgeving van wegenbouw biedt talloze mogelijkheden om te leren en groeien. Met passende begeleiding wennen en ontwikkelen jongeren zich bij Dynamisch Op Weg, om vervolgens de overstap te maken naar een werkplek. Ons motto is “Gewoon doen”. Wat vraagt het van werkgever, begeleider en jongere om ontwikkeling mogelijk te maken? En tegen welke obstakels lopen we aan? Bekijk de PowerPoint presentatie.
3.3 Samen Top
Ook Samen Top bestaat in september 10 jaar! In deze workshop vertelde Samen Top wat zijn doen en blikten terug op het ontstaan (met hoogte- en dieptepunten). Speciale aandacht was er voor de aanpak BAAAN die laat zien hoe inzet van onderwijs en stage in dagbesteding helpt om vanuit Voortgezet Speciaal Onderwijs een baan te realiseren. Successen en lessen werden gedeeld, en de rol van werkgevers en werkcoaches. Maarten en Tim vertelden hun persoonlijke verhaal. De workshop was voor Iedereen die geïnteresseerd is in het ontwikkelen van een doorlopende (leer)lijn van dagbesteding naar werk en terug. Lees meer over Samen Top.
3.4 Keertwending
Als mensgerichte ontwikkelomgeving wil je een plek bieden waar mensen simpel kunnen switchen tussen zorg en werk, én andersom. Iedereen moet mee kunnen doen naar vermogen, ook als het even tegenzit. Dit vraagt om samenwerking en ontschot werken tussen gemeente, ontwikkelorganisatie, UWV, en welzijn. De Keertwending, een deelnemer en de gemeente Deurne vertelden hoe zij dit mogelijk maken. Bekijk de PowerPoint presentatie.
3.5 In gesprek met fondsen
Wat kunnen fondsen voor jou betekenen? En wat doen ze precies? Tijdens deze sessie maakte je kennis met Start Foundation, VSBfonds, Instituut Gak en Goldschmeding Foundation.
