Ontspoorde mantelzorg tijdens de coronacrisis
De kans op overbelasting neemt toe
Als mantelzorgers de zorg voor hun naaste niet meer aan kunnen, lopen ze het risico om te ontsporen in gedrag dat ze zelf liever niet zouden willen vertonen. Dit gedrag is vaak een gevolg van overbelasting, onmacht, onkunde of onwetendheid. Goede zorg slaat sluipenderwijs om in verwaarlozing, verkeerde behandeling of compassie-moeheid.
Het coronavirus heeft een grote impact op mantelzorgers. Zij die zorgen voor iemand in een instelling waarvan de deuren vanwege infectiegevaar zijn gesloten, kunnen op dit moment niet meer helpen. Zij verliezen het contact of een vorm van toezicht en maken zich mogelijk zorgen.
Anderen zorgen thuis voor hun naaste. Op hen komt in deze tijd veel druk te staan. De dagbestedingen zijn gesloten, de thuiszorg komt niet meer, de individuele ondersteuning en begeleiding thuis is vaak gestopt en de inzet van vrijwilligers is verminderd. Sociale contacten worden beperkter of zijn er helemaal niet meer, er is minder structuur en dagritme, minder toezicht, meer isolement en eenzaamheid.
Mantelzorgers kunnen het wegvallen van professionele zorg niet alleen opvangen
Meer zorg, minder ondersteuning
Mantelzorgers voelen daardoor nog meer druk om er te zijn voor hun huisgenoot die hulp nodig heeft. Ze zijn meer thuis met hun naaste en hebben daarbij minder ondersteuning. De kans op overbelasting en ontsporing neemt daardoor toe. Mantelzorgers die het al zwaar hadden, treft dit dubbel zo hard. Een op de drie mantelzorgers geeft aan op niemand anders te kunnen terugvallen. Zij kunnen het wegvallen van de professionele zorg niet alleen opvangen.
Situaties waarin al sprake is van ontspoorde mantelzorg
In een jong gezin loopt de man ernstig hersenletsel op als gevolg van een ongeluk. Het zet het leven van de hele familie op de kop. De zorg voor haar kinderen, haar man en daarbij ook nog de karakterverandering van haar man valt de vrouw zwaar. Ze is kortaf, snauwt haar man af en verwaarloost het huishouden.
Mevrouw Bosch was altijd actief, plotseling wordt ze ziek en heeft ze veel verschillende medicijnen nodig. Meneer Bosch neemt de zorg op zich, want zijn vrouw wil niet door vreemden worden verzorgd. Hij is echter zelf al op leeftijd en de belasting valt hem zwaar. Hij vindt alle medicijnen die zijn vrouw nodig heeft verwarrend. Hij geeft haar soms verkeerde of teveel medicijnen waardoor mevrouw Bosch regelmatig versuft is.
In situaties waarin al sprake is van (een begin van) ontspoorde mantelzorg, kan het wegvallen van professionele hulp en het afgesloten zijn van het netwerk door Corona extra hard aankomen.
Wat kan de sociaal werker doen?
Een sociaal werker van bijvoorbeeld een sociaal wijkteam is vaak goed op de hoogte bij welke gezinnen huiselijk geweld aan de orde is of waar risico op ontsporing dreigt. Op dit moment is het vanwege de mogelijke kans op besmetting niet of minder mogelijk om fysiek contact met cliënten te onderhouden. Toch is het van belang om contact te houden.
Zet digitale media in
Laat eventuele reeds geplande afspraken doorgaan via digitale media waarbij je elkaar kunt zien.
Veilige digitale communicatie
Sociaal werkers maken nu meer dan ooit gebruik van WhatsApp, Facetime en Skype. Deze diensten vallen echter onder de Amerikaanse wet en regelgeving, die niet strookt met onze Europese regelgeving. Ze zijn niet veilig genoeg onder AVG/WGBO (voor E –health) voor hulpverlening. In tijden van crisis waarin het belangrijk is om in contact te blijven met cliënten en bewoners, kan de afweging gemaakt worden om nu tóch deze tools te gebruiken.
Het is wél verstandig om hier als organisatie richtlijnen voor op te stellen voor de medewerkers. Ook raden we aan om -indien dat niet is aanwezig is- versneld over te gaan op een gebruikersvriendelijk, maar veilige digitaal systeem waar communicatie en online hulpverlening mogelijk is.
Software die voldoet aan de NEN 7510/ISO27001 norm is veilig en passend bij de Europese regelgeving. Zie voor meer informatie de website van de BPSW, met richtlijnen voor online tools, zowel voor het contact met bewoners en cliënten, als binnen de organisatie met collega’s.
Bron: Sociaal Werk Nederland, 25 maart 2020
Kijk en luister naar wat de mantelzorger en de zorgafhankelijke vertellen. Vraag naar de gevolgen van deze coronacrisis voor het gezin, hoe ze met de situatie en met elkaar omgaan, en vraag door. Het is belangrijk dat zowel de mantelzorger als de zorgafhankelijke weten dat er aan hen gedacht wordt, dat ze er niet alleen voor staan en dat er ook nu nog steeds hulp mogelijk is.
Preventie
Dit geldt overigens ook preventief: er hoeft niet al sprake te zijn van spanningen of geweld. Je kunt ook proberen om dit te voorkómen. Overleg met de mantelzorger wat de grootste stressfactor is en wat volgens hem of haar zou helpen om de stress te reduceren.
Voor als de stress en spanning oploopt en er geweld dreigt: spreek vooraf met een paar mensen met wie de mantelzorger zich vertrouwd voelt (vrienden, ouders, broers, zussen, buren) dat hij/zij altijd mag bellen of face-timen. Met als doel dat de mantelzorger van zich af kan praten en om te voorkomen dat stress wordt afgereageerd op degene die zorg nodig heeft.
Bij escalatie
Dreigt de situatie te escaleren, neem dan contact op met Veilig Thuis (0800-2000). Zij maken afwegingen welke interventie ze kunnen inzetten en in welke vorm: digitaal of toch een huisbezoek. Ook kunnen zij zorgverleners inschakelen die wel een huis binnengaan zoals ambulancepersoneel of politie.
Vragen?
Bel voor alle vragen de Mantelzorglijn: 030 – 760 60 55 of mail mantelzorglijn@mantelzorg.nl.
Initiatieven voor hulp
- Veel mensen en organisaties nemen het initiatief om hulp aan te bieden in de wijk. Denk aan het halen van boodschappen. Zoek op sociale media naar #coronahulp (eventueel met de plaatsnaam) of kijk in wijk- en buurtgroepen op Facebook.
- Samen met de Nationale Coalitie Éen tegen Eenzaamheid brengt de KRO-NCRV mensen samen via het Corona Quarantaine Contact.
- Ready2help. Dit netwerk van burgerhulpverleners, een initiatief van het Rode Kruis, bestaat uit ruim 70.000 mensen en biedt aan om bijvoorbeeld boodschappen te doen.
- NL Voor Elkaar. NL voor elkaar verzamelt vraag en aanbod op één plek om hulp te bieden aan oudere en kwetsbare mensen.
Coronadosssier
Dit artikel is onderdeel van een dossier waarin wij kennis verzamelen over het coronavirus. Heb jij een vraag die Movisie kan beantwoorden? Tips of noemenswaardige initiatieven? Stuur dan een e-mail naar Hans Alderliesten, h.alderliesten@movisie.nl.