Ontwikkel sensitiviteit voor gendervragen bij kinderen en jongeren

In gesprek met twee jeugdprofessionals over de nieuwe e-learning ‘Jong en Transgender’

Vroegtijdig signaleren van gendervraagstukken bij kinderen en jongeren kan van levensbelang zijn. Een nieuwe e-learning helpt professionals in de eerste lijn bij het bespreekbaar maken van gender in hun dagelijkse praktijk. We gingen erover in gesprek met jeugdwerker Nancy Ettes en gz-psycholoog Ingrid Goossens.

Ben je jeugdprofessional, bijvoorbeeld als arts of verpleegkundige in de jeugdgezondheidszorg, als gz-psycholoog, als kinder- en jongerenwerker of wijkcoach, of in de geestelijke gezondheidszorg? Dan kan het bijna niet anders dan dat je in de context van je werk wel eens een kind voor je hebt dat vragen heeft rondom, twijfelt over, of worstelt met, diens genderidentiteit.

Soms wordt dit direct duidelijk, bijvoorbeeld doordat ouders of voogden hier al met het kind over in gesprek zijn en bekend zijn met kwesties rond genderidentiteit en -expressie. Soms heeft de initiële hulpvraag hier dan ook mee te maken. Het is ook mogelijk dat een kind of jongere met een hulpvraag bij een professional aanklopt die op het eerste gezicht niets met gender te maken heeft. Later kan toch blijken dat gendervraagstukken een rol spelen bij de problematiek die het kind of de jongere ervaart.

Vooral als professional in de eerste lijn is het prettig om de kennis en kunde in huis te hebben die nodig is om op een respectvolle manier over het thema gender te beginnen. En ernaar vragen is essentieel, eigenlijk bij iedereen, omdat vroegtijdig signaleren van levensbelang kan zijn. Als gendervraagstukken bij kinderen en jongeren namelijk niet bespreekbaar worden gemaakt en als zij niet op tijd worden doorverwezen naar geschikte hulp en ondersteuning, kunnen de psychische en sociale gevolgen enorm zijn. Gelukkig is er dus nu een e-learning die professionals helpt bij het communiceren over gender, het signaleren van genderproblematiek, en het doorverwijzen naar specialistische professionele ondersteuning.

Naar de e-learning Jong en Transgender

Tekst gaat verder onder het kader

Over de e-learning

De e-learning ‘Jong en Transgender’, die donderdag werd gelanceerd tijdens het Iedere Patiënt is Anders-congres, biedt jeugd(zorg)professionals kennis, praktische handvatten, en communicatieve vaardigheden om kinderen en hun ouders of verzorgers goed op weg te helpen, en waar nodig door te verwijzen naar passende(r) hulp. 

De e-learning is geproduceerd door de Transketeers, in opdracht van de gemeente Utrecht. De accreditatie van de module is op verschillende plekken aangevraagd. Klik hier om naar de e-learning te gaan. De Transketeers maakten ook deze teaser video van de e-learning.

‘Professionals worden even wakker geschud’

Als gz-psycholoog met een focus op kinderen en jongeren, was Ingrid Goossens betrokken bij de ontwikkeling van de e-learning. ‘Het was geweldig om dit proces van dichtbij mee te maken als lid van de klankbordgroep. Het resultaat mag er zijn, en dat heeft alles te maken met het enthousiasme en de zorg waarmee de Transketeers dit hebben gedaan.’ Goossens stelt dat zij en haar collega’s nu nog te weinig oog hebben voor mogelijke gendervragen die cliënten kunnen hebben. ‘Ik schrok best een beetje toen ik me realiseerde hoe weinig we hier nu nog mee bezig zijn, professionals worden met deze e-learning ook even wakker geschud.’

Maar, stelt Goossens, dat is ook niet heel vreemd, aangezien gender niet een groot thema was binnen haar opleiding tot gz-psycholoog. ‘Ik herinner me niet dat ik in mijn studie ooit verdiepend heb geleerd over gender en gender-gerelateerde problematiek. Ik denk dat jeugdverpleegkundigen en jeugdartsen met vergelijkbare vragen zitten als psychologen. Deze e-learning helpt mij als professional echt een stap verder. Het geeft me de bagage om wél het gesprek aan te gaan. Uiteindelijk gaat het erom dat je een soort sensor of voelspriet ontwikkelt op dit thema, zodat het op den duur als vanzelf gaat. En ik denk dat de bereidheid om die sensitiviteit te ontwikkelen er binnen mijn vak absoluut is, want uiteindelijk is de kern dat je geen goede hulpverlener bent als je belangrijke zaken structureel laat liggen.’

Tekst gaat verder onder het kader

Ben je zelf professional in zorg en welzijn, en wil je deze e-learning graag onder de aandacht brengen bij je collega’s of binnen je organisatie? Probeer daar dan een speciaal moment van te maken. Regel bijvoorbeeld een lancering met regenboogtaart om het te vieren, of overweeg om het op een speciale dag te plannen, bijvoorbeeld op 31 maart (International Transgender Day of Visibility), 17 mei (International Day Against Homophobia, Transphobia, and Biphobia), of 20 november (Transgender Day of Remembrance).

Signalering

Geen dingen onnodige laten liggen dus, dat is voor een groot deel waar deze e-learning professionals bij helpt. ‘Dat maakt ook dat de module zo geschikt is voor jeugdwerkers’, stelt Nancy Ettes, die als jongerenwerker ook in de klankbordgroep zat. ‘Het jeugd- en jongeren-werk heeft sinds de transitie van zorg naar gemeenten een nog belangrijkere rol gekregen bij signalering van allerhande problematiek bij jongeren. Bovendien werken we veel in wijk-teams, waar de jeugdgezondheidszorg een onderdeel van is. We werken regelmatig samen met GGD-medewerkers en praktijkondersteuners van huisartsen. Het dagelijks leven van het kind of de jongere is bij ons dan vaak goed in beeld.’

Zowel Ettes als Goossens vinden dat de e-learning op een mooie manier ingaat op (handelings)verlegenheid bij professionals, op hoe de eerste vragen te stellen over gender als een cliënt daar misschien zelf nog niet over is begonnen, en ook om de sociale omgeving van het kind of de jongere te informeren als dat gewenst is. ‘Wat ook mooi in beeld is gebracht, is dat kinderen en jongeren soms met vage, ogenschijnlijk onverklaarbare, klachten binnenkomen, die te maken kunnen hebben met vragen over hun genderidentiteit’, aldus Goossens. Ettes: ‘Bovendien vind ik het sterk dat er een stuk in zit over de rol van ouders of verzorgers, en dilemma’s waar zij voor kunnen komen te staan als hun kind worstelt met genderidentiteit of -expressie. Bijvoorbeeld over hoeveel ruimte je je kind geeft om te experimenteren.’

‘Je begeleidt kinderen en jongeren in hun eigenheid’

Gelukkig, vindt Ettes, wordt er niet gedaan alsof dergelijke vragen altijd gemakkelijk zijn voor ouders, verzorgers, of professionals. ‘Maar eigenlijk laat de module ook weer zien dat het niet zo ingewikkeld hoeft te zijn. Als jeugdwerker doe ik eigenlijk niet veel anders dan kinderen en jongeren begeleiden in hun eigenheid.’ En dat is voor elk kind belangrijk, of dat kind zich nu volledig thuis voelt bij het genderetiketje dat die bij de geboorte kreeg opgeplakt, of niet. ‘En je gaat bij het doorlopen van de e-learning zelfs over je eigen identiteit en expressie nadenken! Wat betekent mannelijkheid en vrouwelijkheid voor mij, en hoe verhoud ik mij daartoe?’

Naar de e-learning Jong en Transgender