Onzichtbaar voor de maatschappij
Hulpverleners pleiten voor passende aanpak in bereiken volwassen thuiswonende zonen
Verslaafd aan drugs, alcohol, gokken, geen werk, geen inkomen, schulden, agressie en verstoorde verhoudingen binnen het gezin: voor hulpverleners vormen volwassen thuiswonende zonen, die kampen met deze problemen, een haast onbereikbare groep. Het hulpaanbod lijkt niet aan te sluiten en dus stapelen de problemen zich op. Wat zien hulpverleners als belangrijkste oorzaken en knelpunten en welke oplossingsrichtingen noemen zij? Dit artikel is onderdeel van een driedelige serie waarin we inzoomen op de ervaren problemen van en veroorzaakt door thuiswonende volwassen zonen, vanuit het perspectief van de hulpverleners (deel 1), de mantelzorgende moeders (deel 2) en de zonen (deel 3).
Aan de basis van dit artikel ligt een voorverkenning ‘Onmacht moeders met inwonende volwassen zonen’ (KIS 2019). Hiervoor zijn zes moeders (met Turkse en Marokkaanse achtergrond), vier hulpverleners en twee zonen geïnterviewd. In dit artikel delen we de belangrijkste bevindingen en aanbevelingen, in combinatie met een interview met Habiba Hammoudi van Steunpunt Mantelzorg Utrecht.
Het gros van de thuiswonende zonen, variërend in leeftijd van dertig tot veertig jaar, wordt niet bereikt door het huidige hulp- en ondersteuningsaanbod en de moeders als mantelzorgers van deze zonen kampen hierdoor met grote psychische problemen. Mantelzorgconsulent Habiba Hammoudi en haar collega’s bij Steunpunt Mantelzorg Utrecht van U-Centraal brachten de situatie van de thuiswonende volwassen zonen dit jaar voor het eerst onder de aandacht bij andere hulpverleners en instanties, zoals buurtteams, steunpunt GGZ en gemeenten.
Belangrijkste oorzaken
Volgens mantelzorgconsulent Hammoudi is een belangrijke oorzaak van het escaleren van problemen dat de volwassen zonen als jongeren al zijn bestempeld als ‘probleemjongeren’, zonder dat er gekeken is naar de onderliggende oorzaken van hun gedrag. ‘Mogelijke beperkingen, zoals een laag IQ zijn niet herkend, erkend en getest. Sommige ouders en zonen leggen de oorzaken van de problemen bij andere zaken die door de reguliere hulpverlening niet begrepen worden, zoals bezetenheid. Ze zeggen dan: ‘het is het werk van de duivel’. Dat geldt ook voor psychiatrische stoornissen en/of verslavingsproblemen. Die worden door de ouders vaak niet of pas laat gemeld. Of ze weten niet van de mogelijkheden van hulpverlening of men durft het niet uit angst voor de reactie van hun zoon. Pas als de situatie ernstig escaleert, komen de verhalen langzaam naar buiten toe,’ aldus Hammoudi.
Alle professionals die geïnterviewd zijn, benadrukken dat er meer oog moet komen voor het vergroten van de motivatie van de zonen. ‘Sommige zonen komen in eerste instantie wel voor een gesprek, maar zetten dit niet door. Ze geven te snel op of het duurt hen allemaal te lang. Sommigen zijn voor de maatschappij totaal onzichtbaar. Als de zoon niet komt opdagen, dan stopt vaak de bemoeienis en de mogelijke hulpverlening.’ Ondertussen staat de moeders, ook mantelzorgers, het water aan de lippen.
